Inventaris

Helchteren, Houthalen (Houthalen-Helchteren), Meeuwen, Wijshagen (Oudsbergen)
Dit gebied in de Landschapsatlas omvat 1) een uitgestrekt heide en vennengebied van ruim 2000 ha, nu militair domein; 2) de bovenloop van de Abeek, 3) het straatgehucht Gestel, 4) het traditionele Gelstelse akkergebied op zandgronden, 5) de gefixeerde zandverstuivingen genaamd Kolisbergen en 6) het eind 19de-eeuwse domein Masy. Het gehele gebied weerspiegelt diverse vormen van traditioneel landgebruik van een Kempisch dorp: hooilanden en bomenrijen in de beekvallei, een straatdorp op de valleirand, akkers op de lichtere zandgronden en de heide en vennen als gemeenschappelijke graasgronden voor het vee. Het grootste deel van dit landschappelijk waardevol gebied bestaat uit heide en vennen, die zeer typerend zijn voor de landschapsontwikkeling op het Kempisch plateau.

Karperstraat (Houthalen-Helchteren)
Het park Masy is verbonden met de figuur van mijningenieur en tevens aandeelhouder bij Cockerill, Théodore Masy (1840-1935). Tijdens zijn leven kreeg het domein vorm en gaf hij er een begeesterende uitstraling aan.

Kolisbergen (Oudsbergen)
De Kolisbergen is een klein gebied van een met eiken en dennen begroeide zandverstuiving. Op de grens tussen het stuifduingebied en het oude akkerland van het straatgehucht Gestel (Meeuwen) vormde zich een relatief hoge zandwal.

Damstraat, Eynderweg (Houthalen-Helchteren)
Schans van Helchteren met herkomst in de 17de eeuw. Midden 19de eeuw nog duidelijk in het landschap te onderscheiden, nu erg vervaagd. De verdedigingsgrachten omgeven nu als een laagte de randen van een grasland.

Schansdijk (Oudsbergen)
In de vallei van de Abeek in Meeuwen-Gruitrode ligt de schans van Plokrooi, een hoekig, met grachten omgeven stuk grond. Dergelijke constructies worden ook vluchtschans of boerenschans genoemd, omdat ze in periodes van troebelen in het verleden een veilig toevluchtsoord boden aan families van kleine gehuchten op het platteland.

Gestelstraat (Oudsbergen)
Meeuwen In Den Damp is een mesolithisch sitecomplex dat zich op droge zandgronden langs de bovenloop van de Abeek bevindt.

Sonnisstraat (Houthalen-Helchteren)
Helchteren Sonisse Heide omvat finaalpaleolithische en mesolithische sites op duinen rond een ven in militair gebied.

Donderslagweg (Oudsbergen)
Donderslag is een middeleeuwse landbouwuitbating van de cisterciënzerinnenabdij Herkenrode (Kuringen). Herkenrode bezat een uitgebreid patrimonium. In een agrarische samenleving vormde het grondbezit de economische grondslag voor het voortbestaan van de abdij. Sinds haar stichting op het einde van de 12de eeuw verwierf Herkenrode niet minder dan 13 landbouwbedrijven en bezat ze eind 17de eeuw ongeveer 2800 ha grond. Donderslag vormde het meest noordelijk gelegen landbouwdomein. Samen met Bokrijk in Genk en het Olmenhof in Stokrooi was het een veeteeltbedrijf, dat uitgebreide graasgronden in de gemeenschappelijke heide vond.