Inventaris

Beverlo, Koersel (Beringen), Hechtel (Hechtel-Eksel), Helchteren (Houthalen-Helchteren)
Het heide- en stuifzandcomplex van Hechtel-Helchteren met vallei van de Zwarte Beek is gelegen aan de westrand van het Kempens Plateau. Eeuwenlang hield hier een gevarieerd cultuurlandschap stand. Het vormde een onmisbaar onderdeel van de toenmalige landbouweconomie. Daarin gingen heidevlakten samen met cultuurgronden, geriefhoutbosjes, hooi- en weilanden in het beekdal en turfontginningen. Vanaf het begin van de vorige eeuw werden hele oppervlakten van de heide met naaldhout beplant en verruigde het beekdal. De Zwarte Beek is nog één van de zeldzame waterlopen die haar natuurlijke meandering behouden heeft. Tegen Hechtel ligt een langgestrekte duinengordel, ontstaan door overexploitatie of ontginning van de heidegebieden. Deze duinen zijn grotendeels gefixeerd door bebossing.

Eksel (Hechtel-Eksel), Overpelt (Pelt)
Het gebied behoort tot het Kempens plateau. Het is een vlak landschap met afwisselend gesloten bossen en open beekvalleien. Het natuurgebied ‘t Plat is gelegen in het diepe gedeelte van de vallei van de Holvense beek die enkele kilometers ten zuidwesten ontspringt. Van oudsher was het een zeer waterrijk gebied met talrijke kwellen en bronnen en een lage ligging, waardoor er zich een een nat heidegebied vormde. Het Hobosdomein is ontstaan rond de Hobosboerderij. Dit gebied was oorspronkelijk een heidegebied dat vanaf de 16de eeuw werd ontgonnen, eerst in functie van akkerbouw en later experimentele bosbouw. Het gebouwencomplex ligt centraal in het domein en bestaat uit een herenhuis, boerderijgebouwen en een jeneverstokerij. In de omgeving zijn verschillende dreven aangeplant. Het gebied omvat verder de Gorten, de beekvallei van de Gortenloop en de Holvense beek.

Eksel (Hechtel-Eksel), Peer (Peer), Neerpelt, Overpelt (Pelt)
Het brongebied van Dommel, Bollisserbeek en Peerderloop bevindt zich op de noordelijke rand van het Kempisch Plateau. De Dommel heeft een typisch en erg gaaf bewaard venig beekdal waar later in de veenuitgravingen talrijke visvijvers werden aangelegd. De oorspronkelijk bevloeide graslanden zijn vaak verruigd en nu gekenmerkt door elzenbroekbos. In de beekvallei zijn nog een aantal onderslagmolens bewaard en de omgeving wordt gekenmerkt door houtkanten, bomenrijen en sloten als perceelsscheiding. Verspreid in de beekvallei liggen talrijke voorbeelden van voornamelijk 19de-eeuwse, langgestrekte hoeven als restanten van de traditionele bebouwing. In de omgeving van de oude woonkernen komen uitgestrekte plaggenbodems voor. Naast de karakteristieke Maria-kapelletjes bij vrijwel elk kruispunt, zijn er enkele grote kapellen die teruggaan tot de 8ste eeuw.

Bergstraat (Hechtel-Eksel)
Alleenstaande hoeve met ordonnantie: stal-dwarsschuur-stal-woonhuis, mogelijk tweewoonst, uit de tweede helft van de 19de eeuw - begin 20ste eeuw, mogelijk ouder in kern.

Bergstraat 2 (Hechtel-Eksel)
Aan straatzijde van een oude linde en een beukenhaag met sporen van meidoorn voorziene, alleenstaande langgestrekte hoeve met ordonnantie: woonhuis met dubbelhuisopstand-dubbele dwarsschuur-stal.

Berkenlaan 4 (Hechtel-Eksel)
Teutenhuis Linmans, naar J.H. Linmans, koopman, namelijk textielteut, en logementhouder, in kern uit de tweede helft van de 18de eeuw.

Berkenlaan 8-10, 10B, 8A-B (Hechtel-Eksel)
Stamhuis van de teutenfamilie Tielen. Alleenstaande dorpswoning met dubbelhuisopstand, uit midden 19de eeuw.

Bosstraat (Hechtel-Eksel)
Bakstenen Mariakapelletje in de vorm van een vierkante pijler onder zadeldakje, beschaduwd door een hulstboom en opgericht circa 1915.

Bosstraat 4 (Hechtel-Eksel)
Aan de oprit van het erf van twee kastanjelaars voorziene, langgestrekte hoeve met ordonnantie: woonhuis met enkelhuisopstand-stal-dwarsschuurtjein kern van circa 1800.

Dennenstraat 15 (Hechtel-Eksel)
Langgestrekte hoeve met losse bestanddelen; ordonnantie van hoofdbestanddeel: dwarsschuur-stal, thans met woonfunctie-woonhuis met enkelhuisopstand, eertijds driewoonst.