Inventaris

Beersedreef 2, Beukendreef 1-2, Dammekensstraat 1-6, Eikendreef 1-2, Gasthuisdreef 1, Gentse Wijk 1-10, Kapelstraat 1-10, 11, Kweekstraat 1-12, 4A-B, 13-15, Nijverheidsstraat 1-6, 2A, Ossenweg 1A-B, 3, Rode Dreef 1-2, Steenweg op Rijkevorsel 1-28, 29-65, Steenweg op Wortel 1-2, 1A, 3-5, 6, 6bis, Zoete Inval 1-8 (Merksplas)
Tegelijk met de stichting van een vrije landbouwkolonie in Wortel, werd te Merksplas een bedelaarshuis -onvrije kolonie- opgericht. Gedeeltelijk omgracht domein gekenmerkt door een compartimentenlandschap, een rastervormig drevenpatroon en een uitgestrekt karakteristiek gebouwenpatrimonium.

Beerse (Beerse), Merksplas (Merksplas), Rijkevorsel (Rijkevorsel)
De Kolonie Merksplas is een voor het Vlaams Gewest uniek en intact voorbeeld van de opbouw en inrichting van een gebied als ‘onvrije’ weldadigheidskolonie. In 1823 werd de ’onvrije kolonie’ van Merksplas ontgonnen op de heide. Ze bood al snel onderdak aan ongeveer 600 bedelaars. In 1893 werd begonnen met het graven van de ringgracht, om ontsnappingen tegen te gaan. Deze ringgracht is nog grotendeels bewaard. Ook van het gebouwenbestand is heel wat bewaard gebleven (kerk, gebouwen van de huidige strafinrichting, boerderijen, bedrijfsgebouwen, schoolgebouw en personeelswoningen). Ook bijzonder is het kerkhof. Kenmerkend voor het landschap van dit gebied zijn verder het rastervormig drevenpatroon en de beboste percelen afgewisseld met akkerland. Het uitgestrekte en rustige geheel is een visueel zeer aantrekkelijk compartimentlandschap. De dendrologische waarde is groot.

Beukendreef 1-2, Dammekensstraat 1-6, Gentse Wijk 1-10, Kapelstraat 1-8, Kweekstraat 1-12, 13-15, Nijverheidsstraat 1-4, Rode Dreef 1-2, Steenweg op Rijkevorsel 5-9, 10-17, 19-21, 22-27, 28, 35-45, 55-65, Zoete Inval 1-8 (Merksplas)
Typologisch zijn grosso modo vier groepen te onderscheiden bij de bewakerswoningen.

Markt 1 (Merksplas)
Hoofdgebouw van zeven traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, van 1952-1953 naar ontwerp van R. Van Steenbergen senior.

Kweekstraat 4A-B (Merksplas)
Klassenvleugel van zes traveeën schilddak, ten zuiden een vierkante toren onder afgeknotte spits.

Beersedreef 2, Eikendreef 1-2, Gasthuisdreef 1, Ossenweg 1A-B, Steenweg op Rijkevorsel 1-4, 6-8, 18-20, 31-33, 47-53, Steenweg op Wortel 2, 5 (Merksplas)
Verschillende types van woningen.

Steenweg op Zondereigen 19-21 (Turnhout)
Voormalig station, gebouwd in 1867 als grensstation van de spoorlijn Turnhout-Tilburg, het zogenaamd "Bels lijntje".

Hofeinde 57-59 (Merksplas)
Vrijstaand, eclectisch dubbelhuisje van drie op twee traveeën en één bouwlaag onder overkragend zadeldak, circa 1888.

Boensberg 1-2 (Merksplas)
Oude hoevesite met huidig woonstalhuis van 1886, vrijstaande langsschuur vernieuwd in 1938 en recente stal en -schob.

Pastorijstraat 7 (Merksplas)
Vrijstaand neoclassicistisch huis onder schilddak, opgetrokken in 1862-1863 naar ontwerp van J. Van Gastel, vergroot in 1902-1903 naar ontwerp van F.X. Taeymans.