Inventaris

Bilzen, Eigenbilzen, Hoelbeek, Munsterbilzen, Waltwilder (Bilzen-Hoeselt), Zutendaal (Zutendaal)
"Munsterbos, kasteeldomeinen Groenendaal en Zangerhei" is een groene ruimte in het overgangsgebied tussen Kempen (zandstreek) en vochtig Haspengouw (zandleemstreek), gelegen tussen de woonkernen van Munsterbilzen, Waltwilder, Hoelbeek, Eigenbilzen, Gellik en Zutendaal. Het gebied omvat 1) een deel van de zuidwestelijke rand van het Kempisch plateau waar de oude heidegebieden zich situeren, 2) het Munsterbos en 3) een cluster van kastelen en parken in en langs kleine beekvalleien. Het verschil in beplantingen markeert de grens tussen het vroegere heidegebied (naaldbos) en het samenvloeiingsgebied van de beken (populier en hooiweiden).

Eigenbilzen (Bilzen-Hoeselt), Gellik (Lanaken), Zutendaal (Zutendaal)
Het hier beschreven gebied ligt op de overgang tussen Kempen en Haspengouw, op de zuidwestelijke rand van het Kempisch plateau. Deze rand is bijzonder reliëfrijk door de beekjes die hier ontspringen.

Hoeselt (Bilzen-Hoeselt), 's Herenelderen, Berg, Henis, Tongeren (Tongeren-Borgloon)
De vruchtbare leemgronden vertalen zich in openfields met weinig visuele perceelsgrenzen op de plateaus. De hooilanden in de beekvalleien verruigden naar rietland en moerasbos. Het omringende landschap telt diepe holle wegen, hoge taluds begroeid met houtig gewas en hoogstamboomgaarden. Het kasteel van 's Herenelderen is ingeplant op de oever van Demer zodat de slotgracht continu van water werd voorzien. In het beekdal getuigen visvijvers van de viskweek en rabatten van de aanplant van populieren. Het gelijknamige dorp ontwikkelde zich als kasteeldorp in de riviervallei rondom de historische cluster van kasteel en kerk. De Sint-Stefanuskerk is gegroeid uit de private huiskapel van de kasteelbewoners. Het kasteel is omgeven door een park in landschappelijke stijl met twee vijvers. In noord- en zuidoostelijke richting sluit het park aan op de valleibossen langs de bovenlopen van de Demer.

Groenendaal 1-2 (Bilzen-Hoeselt)
Dit landgoed in het Limburgse dorpje Waltwilder, nu een deelgemeente van Bilzen, kende een ontwikkeling die exemplarisch is voor menig kasteeldomein in Limburg. De namen van Loonse, later Luikse families als Joncholt, Elderen, Lamboy, Grady en Rosen zijn er mee verbonden.

Hardelingenstraat 5 (Bilzen-Hoeselt)
Sedert 1798 uit een hoeve gegroeid landhuis uit de 19de en 20ste eeuw dat een oude kern bewaart in een ongeveer 40 ha groot landgoed met park in landschappelijke stijl uit het laatste kwart van de 19de eeuw, een bospark gekenmerkt door het erg geaccidenteerde reliëf en een oud bomenbestand met enkele kampioenbomen.

Pasbrugstraat 1 (Bilzen-Hoeselt)
Voormalig cijnshof van middeleeuwse oorsprong, waarvan de gebouwen dateren uit de 17de en 19de eeuw en herenboerenpark met interessante bomen en tot landschappelijke vijver gerecycleerde gracht.

Rode Kruislaan (Bilzen-Hoeselt)
Het beschermde beemdenlandschap langs de Molenbeek maakt deel uit van een typische ingesneden beekvallei uit Vochtig Haspengouw en bevindt zich in het bronnengebied van de Demer.

Rosmeerstraat (Bilzen-Hoeselt)
Naast de pastorie loopt een kleine weg, de Sint-Berthiliasteeg, die leidt naar de Sint-Berthilia-bron, een belangrijk bedevaartoord.

Rosmeerstraat 21 (Bilzen-Hoeselt)
Pastorie tot circa 1985. U-vormig geheel, met oude kern uit het derde kwart van de 18de eeuw. De omgeving van de pastorie wordt gekenmerkt door de Pastoorsteeg, Hooresteeg en de 17de-eeuwse Sint-Berthiliabron. De holle weg wordt geflankeerd door de voormalige pastorietuin (ten westen) en voormalige hoogstamboomgaard (ten oosten).

Waterkasteelstraat 1 (Bilzen-Hoeselt)
De oudste gedeelten van het kasteel worden door een gevelsteen op de kroonlijst van de oostelijke gevel van de oostelijke vleugel gedateerd 1628. De kern is vrijwel zeker ouder.