Inventaris

Dorpermolenstraat 5 (Oudsbergen)
Voormalige watergraanmolen op de Abeek, voor het eerst vermeld in 1757. De L-vormige kern bleef behouden in het huidige gebouw, doch de ordonnantie werd grondig gewijzigd voor de huidige horecafunctie. Tegen de rechter zijgevel het houten molenrad met metalen schoepen, van het onderslagtype. De omgeving van de molen bestaat uit percelen weiland en loofbos.

Dorpsstraat 38 (Oudsbergen)
Alleenstaand gebouw uit eind 19de - begin 20ste eeuw in neotraditionele stijl, wat achteruitgelegen ten opzichte van de straat.

Gildenstraat 1 (Oudsbergen)
Pastorie der norbertijnen, thans gemeentehuis, omgeven door een tuin met resten van de vroegere omgrachting. De pastorie wordt toegeschreven aan Grégoire Godissar, lekenbroeder van de Abdij van Averbode. Alleenstaand classicistisch herenhuis van het dubbelhuistype, vijf traveeën en twee bouwlagen onder gebogen schilddak, uit de 18de eeuw.

Hoogmolenweg 15 (Oudsbergen)
Voormalige watergraanmolen op de Abeek. De molen staat aangeduid op de Ferrariskaart van 1771-77 als een tweeledig geheel, met molenhuis en molenaarswoning. In de eerste helft van de 19de eeuw kreeg de molen grosso modo zijn huidige vorm. De omgeving van de watermolen bestaat vandaag hoofdzakelijk uit bospercelen.

Kasteelstraat 2-4 (Oudsbergen)
De commanderij van Gruitrode was een belangrijke vestiging; veel hier dienst doende commandeurs werden later landcommandeur van de balie Alden Biesen.

Kasteelstraat 37 (Oudsbergen)
De oorspronkelijk tweeledige hoeve werd waarschijnlijk door de Duitse Orde gebouwd in 1739 en bleef eigendom van de commanderij tot de Franse bezetting.

Lommerstraat 2 (Oudsbergen)
Voorheen gesloten hoeve, thans U-vormig, gedateerd 1913. De uit deze periode resterende vleugel is de oostvleugel met woonhuis, stal en dwarsschuur.

Loostraat 2 (Oudsbergen)
Alleenstaand breedhuis uit eind 19de eeuw. Dubbelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder schilddak.

Luttelmeeuwen 24-26 (Oudsbergen)
Woonhuis van een hoeve met losstaande bestanddelen uit de 18de eeuw, reeds aangeduid op de Ferrariskaart (1771-77)

Molenweg 177 (Oudsbergen)
Graanwatermolen over de Bosbeek, daterend van 1859, thans als café ingericht. De beekvallei is grotendeels verbost en ook de watermolen is omgeven door voornamelijk gemengd loofbos.