Inventaris

Waterstraat 36 (Hamme)
De molen zou in 1452 afgebrand zijn tijdens de Gentse opstand tegen Filips de Goede. Wellicht werd de molen kort na 1523 heropgebouwd en maalvaardig gemaakt. De Watermolen was een koren- of bloemmolen van het type onderslagmolen. Links aan het watermolengebouw palende woning. Haaks op het voorerf aansluitende stal.

Bosstraat 46-48 (Hamont-Achel)
Alleenstaand gebouw met ordonnantie: werkhuis-woonhuis met dubbelhuisopstand; in totaal zes traveeën en één bouwlaag onder zadeldak, van 1911-12.

Brouwersstraat 1-7 (Hamont-Achel)
Eertijds woonhuis, café, depot van bieren en limonadefabriekje. Nummers 1-3 in hun huidig uitzicht uit het tweede kwart van de 19de eeuw, nummers 5-7 uit de tweede helft van de 19de - eerste helft 20ste eeuw.

De Kluis 1 (Hamont-Achel)
Oorspronkelijk verblijfplaats van kluizenaars, vanaf 1846 priorij, sinds 1871 trappistenabdij, gelegen op de Belgisch-Nederlandse grens. Bakstenen gebouwencomplex met ommuurde moestuin en weide en boomgaard ten oosten van de weide.

Dorpsstraat 60 (Hamont-Achel)
Woonhuis van Meester Sakhoofdonderwijzer, sociale werker, voorman in de schoolstrijd van 1879-83, schepen, koster-organist.

Koebroekerweg (Hamont-Achel)
De Tomp gaat terug op de romp van een korenmolen, van het type stenen bovenkruier, grondzeiler, daterend van kort voor 1424. Lang werd aangenomen dat de ruïne van de Tomp terugging op een middeleeuwse woontoren en bijgevolg werd de toren in die vorm gerestaureerd in 1967-68, naar ontwerp van architect A.M. Boonen. Onderzoek in de jaren 1990 zorgde voor een rechtzetting. De met eiken omringde molen/toren wordt omgeven door een ringgracht met twee houten bruggen. Omwalde site met een vijver, oude dennen en bomenrij van eik. Verder in de vallei voedselarme, zure eiken-berkenbos.

Molendijk 45 (Hamont-Achel)
Watermolen van het onderslagtype, aan de Warmbeek, één der banmolens van de heerlijkheid Grevenbroek, waar koren en boekweit werd gemalen.

Napoleonspad 7 (Hamont-Achel)
De Napoleonsmolen is een koren- en olieslagmolen, opklimmend tot het begin van de 19de eeuw, in Limburg de enige stenen bovenkruier van het type stellingmolen met ronde houten stelling. De molen is gebouwd in 1804, zie inscriptie in witgeschilderde baksteen op de romp: AN XII/ 1804.

Stadswaag 8 (Hamont-Achel)
Genaamd naar een merk van de koffiebranderij die er vroeger gevestigd was, of Huis Simons, naar de teutenfamilie Simons, de bouwheren. Recht ertegenover stond de in 1851 afgebroken Achelpoort, hetgeen vermoedelijk ook inspirerend werkte.

Windmolenstraat (Hamont-Achel)
Grondig verbouwde, en eertijds een tijd als woonst fungerende, voormalige melkerij van De Eendracht. Aan de zuid-oostzijde beschaduwd door een linde, aan de noord-westzijde geflankeerd door drie berken.