Inventaris

Bonheiden, Rijmenam (Bonheiden), Boortmeerbeek, Hever (Boortmeerbeek), Haacht (Haacht), Keerbergen (Keerbergen), Mechelen, Muizen (Mechelen)
Dit gebied is gelegen in de gemeenten Mechelen, Bonheiden en Boortmeerbeek. Het betreft een uitgestrekt, kleinschalig rivierlandschap langsheen beide oevers van de Dijle met relicten van het oude alluvium zoals dijken, afgesneden meanders, natte hooi- en graasweiden, broekbosjes en talrijke oude heggen en houtkanten. Het microreliëf, bestaande uit de geleidelijke overgang van alluviale en zware kleigrond, over drassige veenbodems, naar droge zandgrond en van oeverwalmateriaal en komgronden, tot plaatselijke zandopduikingen is gaaf bewaard gebleven en heeft een grote vegetatiekundige diversiteit tot gevolg. Ook de perceelsstructuur, van de van oudsher aanwezige graas- en hooilanden, zijn grotendeels historisch stabiel gebleven. Samen met historische kastelen en hoeven op de hogere delen in de vallei, vormen ze een gevarieerd en schilderachtig geheel.

Boortmeerbeeksebaan, Hollakenbaan, Streepkensdreef (Bonheiden), Looikesstraat, Molenbeekstraat, Rijmenamsebaan, Weerstandsstraat (Boortmeerbeek)
De benedenloop van de Dijle bevindt zich in de oostelijke arm van de Vlaamse Vallei. Het landschap Dijlevallei - Pikhakendonk bezit alle onderdelen van het oorspronkelijke oude rivierenlandschap. De historische stabiliteit en continuïteit in dit gebied is bijzonder groot. Voornamelijk de oude stroomgeulen en meanders zijn typerend voor dit gebied.

Mariekerke (Bornem), Baasrode, Grembergen (Dendermonde), Moerzeke (Hamme), Sint-Amands (Puurs-Sint-Amands)
De polders van Vlassenbroek en Kastel bestaan uit alluviale gronden in een bochtig traject van de Schelde. De Roggeman is een historische Scheldegeul opgevuld met zandig en lemig materiaal. Het gebied ligt op de rand van een oostelijke uitloper van de Vlaamse Vallei met ten westen de stuifzandrug van Grembergen. Vanaf de 13de eeuw werden de broeken ingedijkt en omgezet in vruchtbaar weiland. Op de hoogste delen werden polders ingericht met smalle en langwerpige percelen en een slotennetwerk. Door gebrek aan onderhoud evolueerden de grienden op de schorren naar wilgenhakhoutbosjes. De hooilanden werden in veel gevallen opnieuw rietvelden. In Vlassenbroek en Sint-Amands is het oorspronkelijk karakter van de bebouwing nog vrij gaaf bewaard gebleven met de parochiekerken aan de Schelde, de kaaien en de vissershuisjes. Op de Schelde zijn nog enkele historische overzetten actief.

Zevergem (De Pinte), Zwijnaarde (Gent), Melsen, Merelbeke, Schelderode (Merelbeke), Eke (Nazareth)
De Scheldemeersen van Zevergem-Schelderode vormen één van de weinige restanten van een aaneengesloten meersenlandschap in de Scheldevallei. Het gebied wordt gekenmerkt door de afwisseling van meersen, afgesneden meanders, populierenaanplantingen en door greppels opgedeelde graslandpercelen. Het kasteeldomein van Schelderode ligt op de steilrand.

Astene, Bachte-Maria-Leerne, Deinze, Sint-Martens-Leerne (Deinze), Deurle (Sint-Martens-Latem)
De Leiemeersen tussen Deinze en Deurle omvatten het kasteeldomein van Ooidonk. De aanleg van het kasteeldomein is vervlochten met het Leielandschap. De kleinschalige dorpskern van Bachte-Maria-Leerne is via de Ooidonkdreef verbonden met het kasteeldomein. De door graslanden gedomineerde meersen bevatten enkele afgesneden Leiemeanders. In het oosten ligt het Kasteeltje Ter Laecke aan een Leiemeander. In het zuiden ligt de site van de sluis en balansbrug van Astene-Sas.

Heusden (Destelbergen), Gentbrugge (Gent), Melle (Melle)
Het gebied wordt doorsneden door de Schelde met rondom nog resten van de vroegere meersen. De zandberg te Heusden is als stuifduin het enige relict van het duinenlandschap langs de rivierbedding van de Schelde. Aan weerszijden van de Schelde liggen verschillende 19de-eeuwse kasteeldomeinen. De meeste kastelen zijn ontstaan uit oudere “huizen van plaisance” nabij de Schelde die op hun beurt teruggaan op omwalde sites uit de late middeleeuwen zoals de Kastelen Ocket en Kervijn. Het kasteel Coninxdonck werd in de 19de eeuw gebouwd ter vervanging van een middeleeuws slot in een omwald vierkant domein. Het Kasteel Klaverke met wegkapel werd achterin het park van Kasteel Kervijn gebouwd in de 19de eeuw. De aangelegde parken van de verschillende aanpalende kasteeldomeinen zorgen voor een landschappelijk geheel afgewisseld met enkele tussenliggende boerenerven en landhuizen met hovingen.

Beerst, Diksmuide, Kaaskerke, Keiem, Stuivekenskerke (Diksmuide)
Dit gebied omvat de Ijzervallei tussen Diksmuide en Stuivekenskerke met aansluitend enkele waardevolle graslandcomplexen en de historische kern van Stuivekenskerke. De Handzamevaart is één van de grotere zijbeken en mondt ter hoogte van Diksmuide in de Ijzer uit. De gekanaliseerde en rechtgetrokken Ijzer stroomafwaarts van Diksmuide heeft zeer lang onder invloed van de zee gelegen en is pas vanaf de middeleeuwen bedijkt geweest wat ontginning van aangrenzende gronden mogelijk maakte. In de ondergrond treft veenlagen aan die bedekt zijn door sedimenten van de latere overstromingsfasen. De Ijzer is langs weerszijden bedijkt maar vertoont nog een bochtig verloop met enkele meanders. De dijken dateren waarschijnlijk uit de 11de eeuw en worden her en der geaccentueerd door bomenrijen. De Ijzertoren en een voormalige maalderij vormen een opvallende bakens in de wijde omgeving.

Diksmuide, Nieuwkapelle, Sint-Jacobs-Kapelle, Woumen (Diksmuide), Merkem (Houthulst), Noordschote, Pollinkhove, Reninge (Lo-Reninge), Oostvleteren (Vleteren)
Dit gebied omvat de brede Ijzervallei tussen Elzendamme en Woumen alsook een deel van de Lovaart nabij Pollinkhove met overgang naar het plateau van Izenberge en het benedenpand van het Kanaal Ieper-Ijzer nabij het voormalige Fort De Knocke. De Ijzerbroeken zijn gevormd door landurige getijdenwerking van de Noordzee. De Ijzer tussen Elzendamme en Diksmuide is sinds de middeleeuwen rechtgetrokken en gekanaliseerd om de scheepvaart mogelijk te maken. Momenteel kunnen de Ijzerbroeken aan de rechteroever nog steeds periodisch overstromen waarbij de Ijzer zijn zogenaamde winterbedding inneemt. De broeken liggen vrijwel volledig onder grasland en kennen een dicht ontwateringsnetwerk. Verder komt binnen het gebied nog het dijkgehucht Fintele, het dorp Pollinkhove en de grote Blankaartvijver met bijhorend kasteeldomein voor.

Alleyepad, Beerstblotestraat, Begijnhofstraat, De Breyne Peellaertstraat, Grauwe Broedersstraat, Grote Dijk, Kleine Dijk, Kwadestraat, Oostendestraat, Sint-Niklaasstraat, Vaartstraat, Vismarkt (Diksmuide)
Een gedeelte van de Handzamevaart met bomenrijen, met aansluitend de Vismarkt en omgeving, te Diksmuide, is beschermd als stadsgezicht.

Dilsen, Elen, Rotem, Stokkem (Dilsen-Stokkem), Maaseik (Maaseik), Leut, Meeswijk, Vucht (Maasmechelen)
Dit gebied beslaat de uiterwaarden van de Maas tussen Maaseik en Maasmechelen. De meanderende rivier verlegde regelmatig haar loop, waardoor het landschap kenmerkt zich door de aanwezigheid van vele fossiele en verlaten Maasmeanders. Historische dijken zijn nog aanwezig, de dijken zijn pas eind 20ste eeuw aaneengesloten gemaakt om overstromingen te voorkomen. In de tot een kilometer brede uiterwaarden tussen de dijk en de Maas zelf, kan de rivier nog regelmatig overstromen. Een unieke situatie voor Vlaanderen. Het landgebruik in de alluviale vlakte is agrarisch, enkele grote hoeven komen hier voor. Verder zijn er de gehuchten en dorpen, veelal ontstaan aan de toenmalige Maas. Nabij Leut strekt het kasteelpark van Villain XIIII zich uit in de riviervallei.