Inventaris

Kerkstraat 65 (Destelbergen)
Kasteeldomein met grachten en vijvers. Begin 19de eeuw werd de bestaande oude hofstede of kasteel met U-vormige aanleg vervangen door een kleinere buitenplaats met weinig uitgesproken H-vormige plattegrond; meermaals aangepast en vergroot. Op het domein: polygonaal bakstenen tuinpaviljoen, waarschijnlijk uit midden 19de eeuw, een tweede tuinpaviljoen met uitzicht op de straat, een ijskelder uit midden 19de eeuw, gelegen aan de vijver. Voorts nog drie 19de-eeuwse tuinbruggen met ijzeren leuningen en één houten hangbrug. In het verlengde van een Beukendreef bevond zich de oude moestuin, waarvan de moestuinmuur en de serre bewaard gebleven zijn.

Meersstraat 46-50 (Destelbergen)
Kasteel achter in een park gebouwd in 1876 door de Gentse universiteitsprofessor F.J. Soupart naar ontwerp van architect A. Pauli. Voordien waarschijnlijk een landhuis of maison de plaisance met aanhorigheden. Toegang tot het kasteelpark gemarkeerd door twee opvallende, overhoekse vierkante gemetste pijlers. Neoclassicistische villa met kasteelallures door de zware vierkante toren met hoge afgeknotte spits op de hoek van de voorgevel. Het kasteel wordt omgeven door een park in landschappelijke stijl met een kasteelvijver. Aan de zuidwestelijke hoek van het park, naast het koetshuis, bevinden zich de dienstgebouwen van het kasteel en een ommuurde moestuin.

Veerdreef 2-4 (Destelbergen)
Neoclassicistisch kasteel van negen traveeën en twee bouwlagen op onderbouw, onder schilddak, gesitueerd in een kasteelpark en resulterend uit een vergroting waarschijnlijk van midden 19de eeuw van het bestaande kasteel: bewaarde benedenverdieping met bouwkenmerken uit midden 18de eeuw. In het park aanhorigheden uit de 18de en 19de eeuw. Ommuurde rechthoekige moestuin en vroegere ijskelder en resten van de walgracht en van Kasteel ter Kerchove.

Walbosdreef 16 (Destelbergen)
Bouw van het kasteel in 1892 door de familie De Keyser ter vervanging van hun ouder, verdwenen kasteel dat waarschijnlijk in de eerste helft van de 19de eeuw gebouwd werd, gelijktijdig met de aanleg van de bewaarde serpentinevijver in het park. Opgefrist bak- en hardstenen kasteel in neo-Vlaamserenaissance-stijl. Twee bouwlagen hoog min of meer rechthoekig kasteel op souterrain.

Diepenbeek (Diepenbeek), Hoeselt, Romershoven (Hoeselt), Vliermaalroot (Kortessem)
Het Jongenbos ligt ten noordoosten van het centrum van Vliermaalroot, in het noordelijke gedeelte van Vochtig-Haspengouw. Het reliëf is nagenoeg vlak. Het historishc stabiele bos fungeerde steeds als park- en jachtdomein van het gelijknamige Loonse leengoed. De bouwheer van het huidige kasteel zou zeventigduizend bomen hebben aangeplant als compensatie voor de kap van het toenmalige loofbos, nodig voor de bouw van het kasteel (oa. voor brandhout in de ovens van de steenbakkerij). De vijver achter het kasteel is het resultaat van de kleiwinning voor de bakstenen. Rond het bos heeft het landschap een agrarisch karakter.

Stationsstraat 25 (Diepenbeek)
Park in land­schap­pel­ijke stijl met pittoresk karakter (4 hectare), aangelegd tijdens het laatste kwart van de 19de eeuw, bij het kas­teel met voor­malige boer­de­rij en schuur uit de 17de en 18de eeuw, en een 15de-eeuwse maar in de 18de eeuw aangepaste woontoren.

Stationsstraat 7 (Diepenbeek)
Bakstenen complex gebouwen in eclectische stijl, circa 1900-1910.

Deurne, Molenstede, Schaffen (Diest), Tessenderlo (Tessenderlo)
Dit gebied ligt aan de rand van het Kempisch plateau, de zogenaamde Zuiderkempen, waar, gevoed door water uit het Kempisch plateau, verschillende beekvalleien ingesneden zijn. Het grootste deel van het gebied wordt gevormd door één van deze beekvalleien, met enkele parallelle waterlopen. In de beekvallei zijn ook enkel vennen aanwezig, nu veelal droogliggend. Buiten de vallei liggen enkele ijzerzandsteenheuvels met groeves waar de stenen gewonnen werden. De bebouwing concentreert zich op de hogere gronden buiten de vallei. Een groot deel van het gebied is ontgonnen in de tweede helft van de 18de eeuw. Een opvallend landschapselement zijn de schansen, opgericht in de periode van de Tachtigjarige Oorlog om de plattelandsbevolking te beschermen tegen plundering en geweld. Op enkele plekken zijn deze schansen nog te herkennen in het landschap.

Schaffen (Diest), Halen, Zelem (Halen), Lummen, Meldert (Lummen)
De benedenloop van de Zwarte Beek vloeit vanaf Meldert (Lummen) in zuidwestelijke richting, om voorbij Zelem (Halen) op te gaan in de vallei van de Demer. De beek kronkelt hier tussen steeds hogere getuigenheuvels. De Zwarte Beek is nog één van de zeldzame waterlopen die haar natuurlijke meandering behouden heeft. Behalve de heuvelruggen komt ten zuiden van de vallei een aantal depressies voor: de Goren, Gorenbroek, Lange Beemden, Bakelbroek, de Leunen en het Rotbroek. Rond het straatdorp Zelem is het landschap aantrekkelijk en gevarieerd met gave vergezichten over de vallei en landschappelijk waardevolle elementen zoals holle wegen, bomenrijen en houtkanten.

Asdonkstraat 39-41 (Diest), Asdonkstraat (Tessenderlo)
De hoeve van Groot Asdonk, met huis van plaisantie, werd rond 1760 door Arnold Cox gebouwd op de 'Brabantse Hoek', een gebied van natte podzolbodems, heide en vennen, op de grens met Tessenderlo-Engsbergen. Cox was jurist en drossaard van Diest, en stamde uit een Maaslands geslacht, waaruit de rentmeesters van Aldenbiezen werden gerekruteerd. Het geheel is omgeven door 'Jardin anglais' of 'anglo-chinois' van 6 hectare ; vermoedelijk aangelegd rond 1810 op oude kleiwinning; verrukkelijk labyrint van eilandjes, landtongen, landengten, kanaaltjes, heuveltjes, uitbundig slingerende paden tussen bemoste walletjes, rododendronmassieven en enkele zeldzame soorten eik.