Inventaris

Vechmaal (Heers)
De Patrijnenkuil is een amfitheatervormige depressie die deel uitmaakt van een complex steengroeven in Vechmaal. Hoewel dit bij de Patrijnenkuil in het huidige landschap minder uitgesproken is, vormen ze een relict van de winning van Maastrichtersteen, tauw en mergel, die vooral tijdens de 15de-16de eeuw plaats vond. De Patrijnenkuil is een hoefijzervormig talud met een hoogte van circa 10 meter, ze kent een hoge vegetatiekundige waarde. Het toponiem van de Patrijnenkuil (foutief weergegeven als Patrijzenkuil op de topografische kaart van 1930) is afkomstig van “poterijne cuijlen” (van pottenbakkerij). Deze naam wordt voor het eerst vermeld in 1788, daarvoor was de site bekend als “Truyerkuylen”, naar Sint-Geertrui, die vereerd werd te Vechmaal. Ze werd ook “Ketel” genoemd, naar de uitgeholde vorm van de depressie.

Bovelingenstraat (Heers)
Bron van de Fonteinbeek, met brongebouw van 1840, gebouwd door graaf de Borchgrave d'Altena.

Dumontlaan (Heers)
De Motheuvel is een motteheuvel uit de late middeleeuwen waarop vermoedelijk een versterkte houten toren heeft gestaan. Vandaag is de motteheuvel met gras begroeid en vormt een opvallend landschapselement in de dorpskern van Horpmaal.

Nieuwe Steenweg 69-71 (Heers)
Verwaarloosd en verwilderd, ongeveer 5 ha groot kasteel­park in landschappelijke stijl, aangelegd het eerste kwart van de 19de eeuw, gewijzigd midden die eeuw, deel van een kasteeldomein (circa 14 ha) van feodale oorsprong met neerhof-opperhofstructuur.

Opheersstraat 81 (Heers)
Het was één van haar belangrijkste landbouwuitbatingen. De oudste gebouwen dateren van 1639, en werden gebouwd door abdis Barbara van Hinisdael; het zijn het woonhuis en een dienstgebouw. Omgevend agrarisch landschap in oorsprong hoogstamboomgaarden, nu weiland nabij de hoeve en akker verder afgelegen met daartussen een beek met opgaande beplanting en vijver in het noorden. Langs de Opheersstraat bakent een meidoornhaag het perceel af, dit is een restant van een veekeringshaag.

Booischot (Heist-op-den-Berg), Houtvenne, Hulshout, Westmeerbeek (Hulshout)
Dit gebied is gelegen in de Zuiderkempen, in de alluviale vallei van de Grote Nete met haar zijbeken, op grondgebied van de gemeenten Hulshout en Heist-op-den-Berg. Het landschap werd van oudsher gedomineerd door beemden langsheen de Grote Nete en de Steenkensbeek en een langgerekte bosstructuur net ten noorden van de Nete. Vandaag herkennen we in dit landschap nog steeds deze mooi bewaarde beemden, de langgerekte bosstructuur en de sterk kronkelende loop van de Steenkensbeek als belangrijkste getuigen van dit historische landschap. Het bouwkundig erfgoed, geconcentreerd ter hoogte van de Grote Nete en de verbindingsweg tussen Hulshout en Booischot, met het prachtige domein van 'Hof ter Laken', de 'Mac Adam' hoeve, de hoeve 't Bergske, de mijlpaal ‘Toreke’, het voormalig brugwachtershuisje e.d., draagt mee bij tot de hoge historische- en belevingswaarde van dit landschap.

Itegem (Heist-op-den-Berg), Herenthout (Herenthout), Bevel, Nijlen (Nijlen)
‘Kruiskensberg en Zwart Water’ is gelegen op grondgebied van Bevel, Nijlen en Itegem in de Zuiderkempen. Het betreft een zeldzame en intacte natuurlijke overgang tussen heidelandschap met hoger gelegen duinuitlopers in het noorden en beemdenlandschap in de Grote Netevallei in het zuiden. Het landschap wordt gekenmerkt door vrij grote reliëfverschillen en talrijke abiotische gradiënten die aanleiding gaven tot een gevarieerd landschap met prachtige vergezichten en een opmerkelijke vegetatie. In de bosrijke Grote Netevallei is het wegen- en perceleringspatroon en een oude Nete-arm nog duidelijk herkenbaar aanwezig. De hoger gelegen Kruiskensberg is een bedevaartsoord bestaande uit een kapel- en kruisweg rond een bron. In het noorden is het landschap meer open en bestaat het uit reliëfrijke wei- en akkerlanden en heide- en bosrelicten.

Itegem (Heist-op-den-Berg), Herenthout (Herenthout)
Dit gebied is gelegen in de Zuiderkempen op grondgebied van Herenthout en Itegem. Het betreft een afwisselend landschap met verschillende waterlopen met hun valleien, restanten van de oude perceelsstructuur en wegenpatroon, oude bossen, broekbossen, dreven en hooilanden die duidelijk de geschiedenis van dit gebied sinds de 18de eeuw weerspiegelen. De opvallende reliëfverschillen en de variatie in begroeiing doen een structuurrijk landschap ontstaan, waarin open en gesloten vegetaties elkaar afwisselen. De kasteeldreven die het landschap doorkruisen, zorgen, samen met de bomenrijen, voor filterwerking. Samen met het bouwkundige erfgoed, bestaande uit het dubbel omgrachte kasteel Herlaar, een goed bewaarde traditionele Kempense watermolen en de O.-L.-Vrouw-Hofkapel vormt dit een esthetisch aantrekkelijk landschap.

Herent, Veltem-Beisem, Winksele (Herent)
Het Kastanjebos ligt ten noorden van Veltem-Beisem en sluit aan bij de zogenaamde fossiele Vlaamse vallei. Het Kastanjebos is in de 19de eeuw versnipperd geraakt, toen het in twee delen werd opgedeeld door de rooiing van het middelste deel (het oostelijk deel is minder versnipperd dan het westelijk deel). Grote delen van het bos zijn oud bos. Het gebied wordt gekenmerkt door een gevarieerd landschap met afwisselend bospercelen, akkers en (soms) bomenrijen.

Veltem-Beisem (Herent), Kampenhout, Nederokkerzeel (Kampenhout), Erps-Kwerps (Kortenberg)
Het gebied Silsombos en omgeving is gelegen ten oosten van Kortenberg en strekt zich van west naar oost uit vanaf de dorpskernen van Erps en Kwerps tot en met de vallei van de Molenbeek nabij Veltem. Naar het noorden reikt het gebied tot bij het gehucht Relst met het kasteel Ter Loonst. Centraal in dit gebied ligt Silsombos, met daarbij het neoclassistische kasteel en park van Wilre en neotraditionele kasteel en park van Ter Balk, beiden met middeleeuwse kern. Centraal door het gebied loopt de vallei van de Molenbeek. De twee bij elkaar geleden dorpskernen Erps en Kwerps, zijn opvallend.