Inventaris

Bommershoven, Borgloon, Hendrieken, Hoepertingen, Rijkel, Voort (Borgloon), Brustem (Sint-Truiden), Piringen (Tongeren)
In de Romeinse periode werd er een uitgebreid wegennetwerk uitgebouwd om de steden met elkaar te verbinden en de agrarische gebieden te ontsluiten. Van dit netwerk bleven verschillende delen bewaard waaronder het vermoedelijke tracé van de voormalige Romeinse weg of heirbaan van Tongeren-Tienen-Cassel-Boulongne. Deze weg, ook Romeinse kassei of Oude kassei genoemd, is voor het grootste gedeelte nog als weg bruikbaar en is elders overgeleverd als perceelsgrens. Op kaart gezien vormt de Romeinse weg een zeer rechtlijnig traject van oost naar west. Het doorsnijdt verschillende heuvelruggen en -toppen waardoor het op vele plaatsen ingesneden is en een holle ligging kent met hoge bermen met houtkanten. Vanaf de weg zijn vele vergezichten naar de omgeving mogelijk.

Bommershoven, Borgloon, Broekom, Groot-Loon (Borgloon), Gutschoven, Heers, Heks, Horpmaal, Vechmaal (Heers), Lauw, Piringen, Widooie (Tongeren)
Het is een overwegend open en sterk glooiend landschap, voornamelijk bestaande uit zeer vruchtbare akkers. De bewoning is geconcentreerd in dorpen die vooral gelegen zijn in de valleien. Deze valleien zijn vochtiger en bestaan uit hooi- en graslanden en houtkanten en vormen meer gesloten linten tussen de uitgestrekte open plateaugebieden. Op de heuveltoppen ontbreekt plaatselijk de vruchtbare leemlaag of is deze te dun voor landbouw en liggen beperkte boscomplexen. Het gebied vormt een uitzonderlijk landschap waarbij de erfgoedelementen samen een uitgestrekt cultuurlandschap vormen met vele historische kasteeldorpen en domeingoederen, alternerend met een schitterend semi-ruraal kader van hoeves, akkers, weilanden, hoogstamboomgaarden en bossen waarbij de verschillende elementen bovendien onderling verbonden zijn door oude wegtracés (waaronder de Romeinse weg).

Bommershoven (Borgloon)
Relict van een holle weg die van de Romeinse weg juist ten oosten van Bommershoven aftakte als binnenweg naar Terhove die liep over de heuvelrug. Op de kabinetskaart van de Ferraris (1771-1778) wordt de weg reeds weergegeven. Op de kaart van Vandermaelen (1854) is duidelijk dat het om een voetpad of smalle landweg gaat die ondergeschikt is aan de Romeinse weg. Tot op de topografische kaart van 1960 is deze weg nog afgebeeld. Waarschijnlijk is ze bij de ruilverkaveling afgeschaft. Het diepst ingesneden gedeelte van de weg, gelegen tegen de Romeinse weg, werd daarbij behouden. Tegenwoordig is het een diep ingesneden ravijnachtige laagte die begroeid is met verschillende bomen en struiken. Op de hoogte tussen de twee holle wegen (deze weg en de Romeinse kassei) stond op de Ferrariskaart een kapel en boom.

Borgloon, Broekom, Gotem, Hendrieken, Hoepertingen, Rijkel, Voort (Borgloon), Gutschoven, Mettekoven (Heers), Brustem, Groot-Gelmen (Sint-Truiden)
Dit gebied is gelegen in Droog-Haspengouw op de zuidwest-rand van het massief van Borgloon. De centrale verbinding in dit gebied wordt gevormd door de Romeinse weg die van west naar oost loopt. De Herkebeek of Molenbeek, één van de bovenlopen van de Herk, doorkruist het gebied van zuid naar noord. De beek heeft hier een diep, asymmetrisch dal ingesneden. De omgeving van Voort vertoont het traditionele, open uitzicht van de Haspengouwse akkerbouwstreek. Voort is dan ook een klein landbouwdorp, gedomineerd door het kasteel en enkele grote landbouwbedrijven. Gotem is een kleine kern gelegen in dezelfde beekvallei, maar op enige afstand van de Romeinse weg. Het gehucht Helshoven ligt langs de Herk en kenmerkt zich door enkele grote hoeves en een kapel en kluis.

Borgloon, Gotem, Hoepertingen, Kuttekoven (Borgloon), Berlingen (Wellen)
Dit gebied is gelegen aan de noordwestrand van het massief van Borgloon. Het is heuvelachtig en sterk ingesneden door erosie. Het is een uitgesproken agrarisch landschap met centraal het gehucht Kuttekoven met enkele belangrijke hoeves en de Sint-Jan-de-Doperkerk. Het gehucht wordt doorsneden door de markante spoorwegbrug en spoorwegbedding van de voormalige spoorweg Sint-Truiden-Tongeren. Ten noorden van het gehucht liggen de gesloten hoeve De Klee en kasteel De Klee. Halverwege tussen Kuttekoven en Berlingen (Wellen), aan de oostelijke rand van de riviervlakte van de Herk, ligt het gehucht Rullingen met het gelijknamige kasteel met omliggend park en hoogstamboomgaarden. De Herk stroomt diep ingesneden door het landschap. Het dorp Berlingen sluit hierop aan, de Sint-Agathakerk kijkt van een hoogte uit op de waterloop.

Borgloon (Borgloon)
Gelegen ten westen van Bommershoven verbindt deze holle weg de Romeinse Kassei met het Kolenveld. De weg is diep ingesneden en vormt nog een onverhard tracé, niet toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer. De weg staat afgebeeld op de kabinetskaart de Ferraris (1771-1777) en ook op latere historische kaarten. Holle wegen zijn ingesneden in de (zand)leembodems (en eventueel het onderliggend geologisch substraat). Ze liggen meestal loodrecht op de hoogtelijnen en ze kunnen tot tien meter diep zijn. Door het eeuwenlange gebruik van wegen bleef de bovengrond onbegroeid en stond deze dus bloot aan erosie. Doordat telkens een laag sediment afstroomde bij hevige regenval, sneed de weg zich diep in, wat de erosie alleen maar versterkte. Langs weerszijden zijn meestal steile wanden te zien die spontaan begroeiden of beplant werden met bomen en struiken (vaak hakhout). Deze vegetatie heeft veelal

Groot-Loon (Borgloon)
Grootloon vormde in de middeleeuwen een enclave binnen het Graafschap Loon. Dit landschapsrelict bestaat uit perceelsgrenzen en (holle) wegen die de grens van deze middeleeuwse enclave markeert en landschappelijk leesbaar houdt.

Kerniel (Borgloon)
Deze kerkweg loopt tussen de abdij van Colen en het dorp Kerniel.

Belle Vue 70 (Borgloon)
Ommuurde tuin met klein landhuis met jaarsteen 1764, naar alle waarschijnlijkheid ontstaan als jachtpaviljoen voor de heren van Gorsleeuw. Mooie ligging bij het Bellevuebos en bewaarde vergezichten naar het noordoosten.

Dionysius van Leeuwenstraat 23 (Borgloon)
Nieuwe aanleg met hagen en inrichting van een fructuarium sedert de restauratie van 1972-1984. Voormalig kasteel van de heren van Rijkel, zonder kasteelpark bij gebrek aan welvarende bewoners tijdens de 19de eeuw; historische ligging tussen de Romeinse weg naar Tongeren en de huidige steenweg Sint-Truiden/Tongeren.