Inventaris

Helchteren, Houthalen (Houthalen-Helchteren), Meeuwen, Wijshagen (Oudsbergen)
Dit gebied in de Landschapsatlas omvat 1) een uitgestrekt heide en vennengebied van ruim 2000 ha, nu militair domein; 2) de bovenloop van de Abeek, 3) het straatgehucht Gestel, 4) het traditionele Gelstelse akkergebied op zandgronden, 5) de gefixeerde zandverstuivingen genaamd Kolisbergen en 6) het eind 19de-eeuwse domein Masy. Het gehele gebied weerspiegelt diverse vormen van traditioneel landgebruik van een Kempisch dorp: hooilanden en bomenrijen in de beekvallei, een straatdorp op de valleirand, akkers op de lichtere zandgronden en de heide en vennen als gemeenschappelijke graasgronden voor het vee. Het grootste deel van dit landschappelijk waardevol gebied bestaat uit heide en vennen, die zeer typerend zijn voor de landschapsontwikkeling op het Kempisch plateau.

Kinrooi, Ophoven (Kinrooi), Maaseik, Neeroeteren (Maaseik)
Het domein Jagersborg is gelegen op de grens tussen Maaseik en Neeroeteren. Het landschap behoort geomorfologisch tot het dekzandgebied ten noorden van Maaseik. Tot midden 19de eeuw nog maakte het gebied deel uit van een uitgestrekte heide- en moerasvlakte tussen de Itterbeek en de Bosbeek. Het gevarieerde landschap werd in de toenmalige landbouweconomie geëxploiteerd door begrazing met vee, het winnen van plaggen, strooisel en turf en het kappen van hout. Ten noorden tegen de Itterbeek kwamen wellicht reeds vroeger beemden voor, in gebruik als vochtig hooi- en weiland. In 1849 werd de hoeve Jagersborg gebouwd, die haar naam zou geven aan het bijhorende domein. Het is een gesloten hoeve van 1849, met boerenburgerhuis, schuur, stal en recente aanbouwsels tegen de achtergevel, die tijdelijk ook als herberg fungeerde.

Berchem, Kwaremont, Ruien, Zulzeke (Kluisbergen), Etikhove, Nukerke (Maarkedal), Melden (Oudenaarde), Ronse (Ronse)
De ‘West-oostelijke heuvelkam’ strekt zich in dit gebied uit vanaf het Kluisbos (Kluisbergen) over de kam van Heynsdale (met Heynsdalebos), de Hotond (met Hotondbos-Scherpenberg), de heuvelkam van de Zandstraat en van de Ommegangstraat tot Bois Joly (Ronse). De zone ‘Plateaurand’ sluit aan bij de Pleistocene Scheldevallei en vormt een overgang naar de West-oostelijke heuvelkam. Tot deze fysische entiteit behoren onder andere het Koppenbergbos en het Elenebos. Het gebied ‘Kwaremont en omgeving’ betreft de dorpskern van Kwaremont, de Paterberg en Waaienberg, en ook het Feelbos, Beiaardbos en Ingelbos. Tot het pleistocene Scheldeterraslandschap van Berchem-Melden behoren ‘Paddenbroek’ en ‘Waarde’. Het betreft laaggelegen, natte tot vochtige grasland- en moerasgebieden.

Koksijde (Koksijde)
Dit gebied omvat het duinencomplex van de Noordduinen met de abdijsite Ten Duinen en bijhorende windmolen. In deze duinen wisselen stuifduinen en gefixeerde duinen elkaar af. Aan de zuidrand zijn de duingronden geëgaliseerd en in kleine smalle percelen verdeeld als duinakkertjes. Momenteel liggen de voormalige akkerlanden onder weiland maar de oorspronkelijke perceelsrandbegroeiing en de smalle perceelsvormen zijn vrij goed bewaard gebleven. De weinige bebouwing bestaat uit voormalige, vaak verbouwde visserswoningen en de militaire gebouwen van de luchtmachtbasis van Koksijde. In de rand van het gebied bevindt zich ook een militaire begraafplaats met hoofdzakelijk slachtoffers uit de Eerste Wereldoorlog.

Oostduinkerke (Koksijde)
Dit gebied bevat een gave sequentie van zee-strand tot duin. De duinen bestaan uit vier grote delen: zeereepduinen, paraboolduinen van Ter Yde, de Hannecartdepressie en de lagere Oostvoorduinen. De zeereepduinen groeien op natuurlijke wijze aan omdat de aanvoer van zand door de zee en de wind de kustafslag overtreft. Deze duinen kennen een actieve, landinwaartse duinmigratie. Het jonge paraboolduinengebied rond Ter Yde is deels nog mobiel wat zorgt voor een gevarieerde vegetatie. De aanwezige en waardevolle mossenflora en grassoorten getuigen van het vroegere extensief weilandgebruik in het gebied. De depressie van Hannecart bevat de grootste duinbeek in Vlaanderen. De Oostvoorduinen, Groenendijk en het Monobloc bestaan uit lage heuvelige en gefixeerde oude duinen.

Heffen (Mechelen), Blaasveld, Heindonk, Willebroek (Willebroek)
Blaasveldbroek en omgeving is gelegen in de gemeente Willebroek, net ten zuiden van de Rupel. Blaasveldbroek een nat gebied in de alluviale vlakte van de Rupel met landduinen en kreeg zijn huidige vorm in de vroege middeleeuwen ten gevolge van een afwisseling van veenvorming en overstromingen. Na het indijken van de Rupel, werd de vallei in cultuur gebracht. De talrijke vijvers zijn sporen van turfwinning op relatief grote schaal. De relatie tussen bodem en landgebruik en vegetatie is nog redelijk goed aanwezig en dit vochtig tot natte gebied heeft dan ook een rijke en specifieke fauna en flora. Vermeldenswaardige erfgoedelementen zijn het redelijk gave kasteeldomein in zuidwestelijke hoek, de St.-Franciscuskapel en een unieke tamme kastanje van meer dan 300 jaar oud.

Elisalaan, Kinderlaan (Nieuwpoort)
Het duinengebied ten westen van Nieuwpoort-Bad omvat een deel van de Karthuizerduinen. Het gebied omvat onder meer twee paraboolduinen.

Stene, Zandvoorde (Oostende), Oudenburg (Oudenburg)
Dit gebied bevat twee krekenstelsels: de Grote Keignaertkreek en de Zoute kreek en Sluiskreek. Het landschap wordt gestructureerd door de kreken en de aangrenzende komgronden. De Grote Keignaertkreek, Zoute kreek en Sluiskreek zijn ontstaan tijdens de overstromingsfase rond het beleg van Oostende aan het begin van de 17de eeuw doordat de duinen ten oosten van Oostende doorgestoken geweest zijn. Na het beleg van Oostende polderde men de overstroomde delen terug in, maar om de havengeul open te houden had men zogenaamde spoelpolders nodig om voldoende waterdynamiek te garanderen. Momenteel staan de kreken niet meer in rechtstreekse verbinding met de zee. Nabij de kreken en hun uitlopers komt eerder grasland (meestal weiland) voor, in de komgronden eerder akkerland. De kreken bevatten brakwater wat een typische flora met zich meebrengt.

Puurs, Ruisbroek (Puurs-Sint-Amands)
Het Kasteel van Kolem en de Moeren zijn gelegen in Puurs in Klein Brabant. Het hof van Kolmen, in het zuidwesten, bestaat uit een parkbos rondom een hoeve en schuur, eertijds afhankelijk van de St-Bernardsabdij van Hemiksem. Het grootste deel van het gebied wordt bedekt door het beboste Moer, één van de drie grote moerassige laagten in Klein Brabant en een voormalig turfwingebied van de abdij dat sinds de 17de eeuw wordt gekenmerkt door een dicht stelsel van grachten en met hakhout beplante dammen. Door de hydrologische geïsoleerdheid van het gebied treft men er nog zuivere milieuomstandigheden aan. Overgangen van het ene vegetatietype naar het andere en het dichte patroon van grachten en dreven, maken het tot een esthetisch aantrekkelijk geheel. Langs de zuidrand zorgt het contrast van open akkerland met achterliggend bos voor een mooi zicht.

Sint-Martens-Latem (Sint-Martens-Latem)
De Leiemeersen te Sint-Martens-Latem omvatten nog alle kenmerkende elementen van een riviervlakte: de oeverwal, de komgronden, de pleistocene donk en als begrenzing de duinvoet en de duin. De meersgebieden, die een belangrijke rol speelden in de vroege landbouworganisatie, zijn hier nog vrij gaaf gebleven, dit in tegenstelling tot veel andere vergelijkbare gebieden in Oost-Vlaanderen.