Inventaris

Hasselt, Spalbeek (Hasselt), Berbroek, Schulen (Herk-de-Stad), Lummen (Lummen)
De Demer is al vroeg gekanaliseerd en ingedijkt om overstromingen tegen te gaan en in functie van het transport. De Demervallei is een moerassig gebied met broekbossen, vochtige weilanden op de iets hogere delen, en grote zones met populierenaanplantingen. Op de rivier liggen meerdere historische waterradmolens. In heel het gebied zijn op de perceelsgrenzen nog veel relicten van houtwallen, al dan niet met knoteiken, in het landschap bewaard. De bewoning en de akkercomplexen concentreren zich op deze stuifzandgronden en zandleemgronden. Naast schaarse leembouw, zijn (deels versteende) hoeven in vakwerk nog in ruime mate aanwezig. In de Demervallei liggen meerdere kasteeldomeinen die teruggaan op een motte of donjon zoals de waterburchten 't Looi en de Burg. De omringende parken en tuinen worden gekenmerkt door een bijzondere aanleg en zijn van groot belang op vlak van tuinarchitectuur.

Kermt, Kuringen, Stokrooie (Hasselt)
De abdijsite van Herkenrode ligt in de Demervallei in het overgangsgebied tussen de Lage Kempen en Haspengouw. Het is een uitgestrekt historisch domein dat teruggaat tot het voormalige abdijcomplex der cisterciënzerinnen (gesticht in 1182). Ten noorden van de Demer situeren zich de beemden, ten zuiden de oude abdij met haar aanhorigheden, neerhof, het oostelijk gelegen kasteelpark en de overige, hoger gelegen landbouwgronden. Behalve niet-bevloeid hooi- en weiland kwamen hier tot in de 20ste eeuw ook grote vloeiweiden voor.

Hoeselt (Hoeselt), 's Herenelderen, Berg, Henis, Tongeren (Tongeren)
De vruchtbare leemgronden vertalen zich in openfields met weinig visuele perceelsgrenzen op de plateaus. De hooilanden in de beekvalleien verruigden naar rietland en moerasbos. Het omringende landschap telt diepe holle wegen, hoge taluds begroeid met houtig gewas en hoogstamboomgaarden. Het kasteel van 's Herenelderen is ingeplant op de oever van Demer zodat de slotgracht continu van water werd voorzien. In het beekdal getuigen visvijvers van de viskweek en rabatten van de aanplant van populieren. Het gelijknamige dorp ontwikkelde zich als kasteeldorp in de riviervallei rondom de historische cluster van kasteel en kerk. De Sint-Stefanuskerk is gegroeid uit de private huiskapel van de kasteelbewoners. Het kasteel is omgeven door een park in landschappelijke stijl met twee vijvers. In noord- en zuidoostelijke richting sluit het park aan op de valleibossen langs de bovenlopen van de Demer.

Huldenberg, Loonbeek (Huldenberg)
Het Margijsbos of het historische Sergijsbos op de oostflank van de IJsevallei komt reeds voor op de Ferrariskaart. Het voorheen omgracht en gedeeltelijk ommuurd kasteeldomein Van Der Vorst vormde een feodale site met kasteel, castrale kapel (de huidige Sint-Antoniuskapel) en watermolen. Een lange rechtgetrokken sectie van de IJse die eindigt bij de watermolen vormde de hoofdas van het domein. In het microreliëf zijn de oorspronkelijke oevers van talrijke vijvers nog duidelijk te bespeuren. Na de verlanding heeft zich een rijk, beekbegeleidend bostype ontwikkeld, dat onmerkbaar overgaat in de beboste hellingen. Restanten van de formele parkaanleg zijn oude meidoorn- of haagbeukhagen, zwaar afgetopte zomerlindes en oude beuken. Door de eerder beperkte aanleg in de 18de eeuw heeft het Margijsbos zijn primitief wegenpatroon met hellingopwaarts kronkelende holle wegen behouden.

Berchem (Kluisbergen), Melden, Oudenaarde (Oudenaarde), Elsegem, Petegem-aan-de-Schelde (Wortegem-Petegem)
Het gebied 'Scheldemeersen tussen Bevere, Petegem en Melden en kouter van Petegem' omvat de Klooster- en Muurkouter, het domein van het oude en nieuwe kasteel van Petegem, de Schelde- en Meldenmeersen en de dorpskern van Melden. Deze laatste bevindt zich op de steilrand van de vallei van de Schelde. Aan de kant van Petegem valt de steilrand op omdat hij de grens vormt tussen de meersen en de Kloosterkouter van Petegem. De meersen liggen onder grasland en worden door een grachtenstelsel afgewaterd. Midden het meersengebied, ongeveer parallel aan de Schelde, loopt in de Scheldemeersen de Rietgracht of Coupure.

Bissegem, Kortrijk, Marke (Kortrijk)
Dit gebied omvat het landbouwgebied aansluitend bij de Leievallei gekenmerkt door vochtige graslanden met knotbomenrijen als restanten van het meer gesloten meersenlandschap. De landhuissite van de Patersmote en het kasteeldomein van Marke worden opgeven door een tuin en park in landschappelijke stijl. De oostelijke grens van het park van het kasteel van Marke valt samen met de Markebeek die verder in de Leie uitmondt.

Lanaken, Neerharen (Lanaken)
Het kasteel van Hocht en Hochterbampd zijn - enigszins geïsoleerd - gelegen nabij de Maas. Begin 19de eeuw werd hier parallel met de Maas de Zuid-Willemsvaart getrokken, in de jaren 1930 volgde de aanleg van het Verbindingskanaal Briegden-Neerharen. De smalle sluis van Neerharen oogt spectaculair gezien het hoogteverschil van bijna 10 m. Het kasteel van Hocht is in oorsprong een abdij, eind 12de eeuw gesticht door de heren van Pietersheim. De omgeving van de abdij-, nu kasteelsite, wordt ingenomen door akkers, (laagstam)boomgaarden en enkele weiden, hier en daar afgelijnd door bomengordels. Aan de overzijde van de Zuid-Willemsvaart ligt de uiterwaard Hochterbampd waarvan de naam verwijst naar de beemden (vochtige weilanden) van het voormalige Hocht. Delen van het gebied zijn laag gelegen zodat ze regelmatig overstromen bij hoogwater van de Maas.

Lier (Lier), Kessel (Nijlen), Emblem (Ranst)
Het dal van de Kleine Nete vormt een relict van een oorspronkelijk veel uitgestrekter beemdenlandschap in de vallei van een Kempense laaglandbeek.

Brouwerijstraat, Hooimeersslag, Langekantweg, Lostraat, Meirestraat, Molenslag, Poekstraat, St. Annadreef, Vijverstraat (Lievegem)
Het geheel omvat de omgeving van de Van Vlaanderensmolen uit het begin van de 20ste eeuw. De omgeving van de molen bestaat voornamelijk uit open weilanden met verspreide hoeves.

Lokeren (Lokeren)
Het Molsbroek is een meersengebied aan de Durme; juist stroomafwaarts Lokeren gelegen. Tijdens de middeleeuwen werden langs de riviergeul van de Durme de dijken aangelegd en via sluizen zal men eeuwenlang de invloed van de getijden pogen te beheersen.