Inventaris

Wijlegem (Zwalm)
De knotbomenrij met vijf zwarte populieren te Sint-Denijs-Boekel is één van de weinig bekende locaties met zwarte populier in Vlaanderen. De knotbomenrij bestaat op het moment van de inventarisatie (2017) uit vijf zwarte populieren (Populus nigra) en staat langs Wijlegem. Deze bomen hebben respectievelijk een knothoogte van 1,7 meter. De grootste stamomtrek bedraagt 238 meter (gemeten op 1 meter hoogte, opname in 2017). De knotbomenrij is een beeldbepalend object langs de perceelsrand bij weg. De knotbomenrij van zwarte populieren is één van de zeldzaamste inheemse boomsoorten in Vlaanderen omdat hij sinds de tweede helft van de 18de eeuw bijna volledig door de Canadapopulier (bastaard van zwarte populier met de Noord-Amerikaanse Populus deltoides) is vervangen. Er zijn slechts vijf locaties in Oost-Vlaanderen gekend (Michelbeke, Zegelsem, Elst, Oosterzele en Sint-Denijs-Boekel).

Wijlegem 1 (Zwalm)
Dicht bij het kruispunt van Kouteren met Wijlegem staan twee zéér oude linden op het erf van de Wijlegemhoeve. Omdat de bomen aan de basis met een tak aan elkaar verbonden zijn vermoeden we dat ze deel waren van de afsluitingshaag bij het erf. Ze staan ook dicht bij een erftoegang of hebben vroeger een oude toegang begeleid als welkomstboom. Het zijn twee Hollandse linden met stamomtrekken van circa 4 en 5,5 meter en worden periodiek en traditioneel gesnoeid als gekandelaarde boom. Dit wijst er op dat het snoeihout werd gebruikt als brand-, gerief- en constructiehout en benut geweest is in functie van loofvoedering. Men beweert dat er aan de straatzijde, bij de bomen een veldkruis zou hebben gestaan.

Wijlegem 11 (Zwalm)
De toegang tot het erf is beplant met twee gekandelaarde kraakwilgen. Alhoewel volgens de traditie meestal linde wordt gebruikt, bestaan hier de welkomstbomen uit kraakwilg. Het zijn bomen met enorme stamomtrekken, de zwaarste boom had een stamomtrek van 432 cm. De kans is groot dat deze wilgen hier ook zijn gezet om wilgentenen te oogsten waarmee men manden kon vlechten of herstellen. Dat de vroegere bewoner kennis had van de wilgensoorten waarmee men kon vlechten blijkt ook uit de aanwezigheid van onder andere gele bindwilg.

Wijlegem 11 (Zwalm)
Achteraan op het erf staat een mooi ontwikkelde knotveldesdoorn, vermoedelijk nog een restant uit een kaphaag bij de boomgaard. De veldesdoorn had tijdens de inventarisatie van 2005 een stamomtrek van 183 cm, wat veel is voor deze eerder traag groeiende soort. Het knotbeheer is een traditionele beheersvorm met als doel het opbrengen van brandhout, ambachtshout, bouwhout, geriefhout en loofvoedering. De van kurklijsten voorziene takken werden ook als zitstok aangewend in hoenderhokken. De kippen hadden hierdoor een goede houvast en geen koude poten.

Wijlegem 2 (Zwalm)
Achter de kapel staat een nog jonge opgaande linde. Het planten van linden in een kerk- of kapelhof is een oud gebruik dat zijn oorsprong kent in de tijd van de natuurverering die voorafgaat aan het Christianiseren van onze gewesten.

Wijlegem 3 (Zwalm)
De toegang tot het erf wordt aan de rechterzijde geflankeerd door een welkomstlinde. Dit is een zéér oud gebruik waarbij men geloofde dat door de zuiverende werking van de lindebomen de bewoners op het erf beschermd werden van kwade invloeden. De straatzijde van het erf is op het zuidwesten gelegen zodat de boom ook als schermbeplanting functioneert. Ook het ingespannen paard kon onder de linden bescherming vinden tegen de zomerse zonnestralen.

Wijlegem 4 (Zwalm)
Aan de straatzijde van het erf, bij het Hof te Weylegem staan nog de restanten van een kaphaag bestaande uit haagbeuk en es, die door de jaren heen, al dan niet op natuurlijke wijze is aangevuld met meidoorn, bruine beuk, en vlier. De kaphaag is ongeveer 100 meter lang en is een landschapselement dat hier in de streek werd geplant in functie van het produceren van brandhout, geriefhout en loofvoedering. Naar verluidt is de haag aangevuld met plantsoen dat werd gesubsidieerd door de Provinciale Landbouwkamer (regeling Erfbeplanting). Van dit laatste kan gezegd worden dat deze actie met bruine beuk als soort en het toen beoogde eindbeeld afbreuk doet aan de erfgoedwaarden van dit landschapselement.

Wijlegem 9 (Zwalm)
Een erfafsluitingshaag aan de straatzijde in hoofdzaak bestaande uit meidoorn. Het betreft hier een scheerhaag bedoeld om indringing te voorkomen en om te verhinderen dat de dieren, met name het kleinvee, op het erf zouden uitbreken. Deze afsluitingen werden geplant in dichte plantafstanden en het gat in de haag werd dicht gemaakt door het inbrengen van takken (dode) en het invlechten van zijtakken (levende). Ze wordt tot twee maal toe per jaar geschoren.

Zavelputstraat 12 (Zwalm)
Een olmen afsluitingshaag bevindt zich aan de straatzijde van het erf en is, al dan niet op natuurlijke wijze, aangereikt met haagbeuk, haagliguster, sering en vlier. Het is een scheerhaag van ongeveer 1,5 meter hoog en heeft een lengte van 40 meter. Olm werd voor deze toepassing geprefereerd omwille van de zeer dichte vertakking vanaf de basis. Mits de haag goed onderhouden werd kon men hierdoor het kleinvee op het erf houden en werd indringing voorkomen. Olm wordt heden ten dage nog weinig aangeplant omwille van de olmenziekte. Het valt ons echter op dat de goed onderhouden scheerhagen van olm gezond zijn en niet belaagd worden door de olmenspintkever. Een verklaring is mogelijks dat de spintkever zwaarder takhout of stammen nodig heeft om zicht te vestigen.

Zavelputstraat 17 (Zwalm)
Achter de stallingen, tegen het gebouw, lag de 'messing' of mesthoop. Deze werd aan de zuidzijde begrensd door een rij van vijf gekandelaarde lindebomen. Deze werden als schaduwbomen aangeplant om uitdrogen van de mesthoop te voorkomen.