Inventaris

Marktplein (Brakel)
Huidige kerk met driebeukige pseudobasilicale aanleg van vier traveeën + torentravee. Tot derde geleding ingebouwde toren met licht ingesnoerd torensilhouet; in zuidoostelijke oksel aangebouwde zeszijdige traptoren, met smalle lichtgaten, onder tentdak. Middenbeuk uitlopend in even breed koor van twee traveeën met halfronde sluiting. Massieve vierkante westoren opklimmend tot 1515-1551.

Muiterij (Brakel)
Sobere bakstenen dorpskerk gedateerd 1868, gebouwd met voorgevel aan de noordoostelijke straatzijde op initiatief en op kosten van de inwoners van het Bovenkwartier; in 1873 erkend als parochiekerk van Everbeek-Boven. Driebeukig schip van vijf traveeën met bijna volledig ingebouwde vierkante toren boven het portaal.

St. Apolloniaplein 12 (Brakel)
Oorsprong en vroege bouwgeschiedenis niet bekend, doch er bestond reeds een bidplaats in de 12de eeuw en in de 14de eeuw ook sprake van de kerk. Oudste bouwhistorische gegevens slechts opklimmend tot de tweede helft van de 16de eeuw, betrekking hebbend op de schade aangebracht tijdens de godsdiensttroebelen. Van de huidige kerk zou de gotische toren in de 16de eeuw ter vervanging van een romaanse of op een romaanse onderbouw tot stand gekomen zijn.

St.-Franciscusstraat 2, 2A (Brakel)
Voormalig moederhuis van de congregatie der zusters penitenten van Sint-Franciscus van Assisi van Opbrakel. Oudste gebouwen teruggaand op het vroegere baljuwhuis in het middelste deel van U-vormig aangelegde deel van het klooster: in de naar het zuidoosten gerichte lijstgevel herkenbaar aan de heden verdiepte spiegelboogdeur met fraai uitgewerkte hardstenen omlijsting typerend voor de tweede helft van de 18de eeuw; vermoedelijk voorheen een dubbelhuis van één bouwlaag en zeven traveeën. Kloosterhoeve, voornamelijk van circa 1925 en nog 19de-eeuws deel. Door meerdere aanzienlijke uitbreidingen onder andere in het derde kwart van de 19de eeuw (1874), in de jaren 1890, groeide het klooster uit tot een gebouwencomplex palend aan de pastorietuin met hoge kloostertuinmuur aan Holenbroek.

St.-Martensstraat 6 (Brakel)
Dorpskerk met georiënteerd koor afwijkend naar het noorden. Laatromaanse toren als oudste deel van de huidige kerk gewoonlijk gedateerd in de 13de eeuw. Gegevens over welomschreven bouwwerken zijn pas vanaf de 16de eeuw voorhanden. Wellicht onderging de kerk in de gotische periode herhaaldelijk wijzigingen. Niettegenstaande het schip veel jonger is dan de massieve westtoren sluiten hun massa's op zeer aanvaardbare wijze bij elkaar aan. Het oorspronkelijke kerkhof is met gras begroeid en omzoomd door een lindenrij.

St.-Sebastiaansplein (Brakel)
Georiënteerde dorpskerk met omringend kerkhof ingeplant achter de noordoostelijke pleinhoek. Plannen om de bestaande kerk te vergroten leidden uiteindelijk in 1792-1794 tot de bouw van een nieuwe kerk echter met behoud van de westtoren van de voorgaande kerk. Van de laatgotische westtoren, is geen bouwhistoriek bekend; op stilistische gronden gewoonlijk begin 16de eeuw gedateerd.

St.-Ursmarsstraat (Brakel)
Georiënteerde dorpskerk ingeplant aan de zuidelijke straatzijde met omringend ommuurd kerkhof. Hoofdtoegang kerkhof tussen vierkante overhoekse hekpijlers. Huidige kerk wellicht voorafgegaan door een romaans of vroeggotisch eenbeukig kerkje, later vergroot tot eenbeukige kruiskerk. Van de voorgaande kerk bleef de 16de-eeuwse gotische westtoren behouden. Huidig classicistisch schip met koor en sacristie gebouwd in 1780-1783.

Steenweg 39 (Brakel)
Dorpskerk met georiënteerd koor afwijkend naar het noorden, ingeplant midden een cirkelvormig kerkhof met omringende manshoge bakstenen kerkhofmuur afgedekt door ezelsrug en met steunberen. Er zijn bijna geen bouwhistorische gegevens van de kerk voorhanden. Koor en transept klimmen nog op tot de gotische periode. Kerk deels aangepast en vernieuwd bij de vergroting tot driebeukige kerk met ingebouwde westtoren in het midden of derde kwart van de 18de eeuw.

Teirlinckstraat 22 (Brakel)
Bakstenen gebouwencomplex tegenover het koor van de Sint-Ursmaruskerk. Bouw in 1892 van klooster aan de straat en ernaast achterin gelegen schoolgebouw van 1893. Klooster reeds in 1895 uitgebreid met godshuis. Neogotische kloosterkapel van circa 1914 en aansluitend schoolgebouw van 1921.

Terwalle 24 (Brakel)
Kloosterhuis en achterliggend schoolgebouw, samen binnen ommuurde tuin, gebouwd in 1909-1910. Heden vrije basisschool. Bakstenen dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen op souterrain, onder zadeldak met eclectisch getinte lijstgevel. Achterin gelegen langgerekt schoolgebouw van één bouwlaag onder zadeldak.