Inventaris

Geldstraat 12-16 (Kruisem)
Oorspronkelijk één hoevecomplex ingeplant in de knik van de straat met vroegere boerenburgerhuis, knechtenverblijf, grote schuur en stallen gegroepeerd rondom een met gras begroeid erf. Behouden gewitte bakstenen hekpijlers in het noordwesten.

Herlegemstraat 20-22 (Kruisem)
Kasteeldomein op de grens met Waregem. Heden nog behouden aanleg zoals gekend uit een plan van 1777 met meerledig site met walgrachten en afzonderlijk omgracht kasteel met toegangsbrug ten zuiden, ereplein met in U-vorm ingeplante dienstgebouwen ten noorden en ruime rechthoekige omgrachte moestuin en boomgaard aansluitend ten oosten. Ten oosten, aan de rand van het park, decoratief uitgewerkt bakstenen tuinpaviljoen van circa 1875.

Huisepontweg 36, 40-42 (Kruisem)
Het classicistisch kasteel van Wannegem-Lede werd in 1783 naar ontwerp van Gilles-Barnabé Guimard gebouwd in opdracht van baron Alphonse Baut de Rasmon. De tuinaanleg gebeurde volgens de typische ganzenvoet met drie vista' s. Het park is voorzien van een aantal typische tuinelementen van omstreeks 1900: de ommuurde moestuin met oranjerie, volière, ommuurde boomgaard en het jachtwachtershuisje. Verspreid liggen verschillende 18de-eeuwse tuinpaviljoenen of fabriques.

Kasteeldreef 1-3, 10-12 (Kruisem)
Het kasteel van Nokere, een classicistisch waterkasteel van circa 1727, bevindt zich binnen een omhaagd domein met verschillende vijvers en uitgestrekte tuinen en bossen. De Franse Tuin in het park is een fraai voorbeeld van het werk van tuinarchitect René Pechère. Een lange platanendreef verbindt het kasteeldomein met de dorpskern van Nokere.

Kasteeldreef 2-8 (Kruisem)
Een rij lage boerenarbeiderswoningen die oorspronkelijk dienst deden als personeelswoningen van het kasteel van Nokere bevinden zich rechts bij de ingang van de kasteeldreef. De lichtgeel geschilderde huisjes met gepikte plinten onder pannen zadeldaken bezitten allen nog de blauw- en geelgeschilderde luiken verwijzend naar de bezittingen van het kasteel.

Kasteelstraat 34-38, 34A-B, 36A (Kruisem)
Het kasteel van Lozer is ook gekend onder de naam kasteel della Faille d'Huysse. Het kasteeldomein met bijgebouwen bevindt zich in een uitgestrekt park met vijvers in landschappelijke stijl, begrensd door de Kasteelstraat ten noorden, de Appelhoekstraat ten westen en de Lozerbeek ten zuiden. Het park wordt omgeven door bos- en landbouwgronden. Huidige vermoedelijk vroeg 19de-eeuwse toegang met houten hek en conciërgewoning aan de Kasteelstraat met schuin naar oosten leidende dreef naar de in 1844 door de kasteelheren gebouwde kerk.

Korte Aststraat 10-14 (Kruisem)
Oorspronkelijk landhuis gebouwd door de Gentse bouwkundige L. Roelandt en voltooid circa 1850; nadien herhaaldelijk aangepast. Kasteel met aanhorigheden met onder meer belvedèretoren en serres mooi ingeplant op de helling boven de beekvallei met aangelegde rozentuin ten westen en park met vijvers in landschappelijke stijl. Ten noorden palend aan het kasteel hoeve in U-vorm, het zogenaamde ''t Goed ten Ast'. Ten zuiden van het kasteel gelegen hovenierswoning.

Korte Aststraat 14 (Kruisem)
Aan het kasteelpark palend, loodrecht op de straat ingeplant hoveniershuisje van het kasteel met karakteristiek geelgeschilderde gevels op gepikte plint, opklimmend tot begin 19de eeuw.

Kruishoutemsesteenweg 11-13 (Kruisem)
Aanvankelijk gebouwd als twee woningen waarbij het linker deel dienst deed als meidenverblijf. Rijhuizen met voortuin, elk twee, tegenover elkaar verspringende traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, links met voorpuntgevel, van circa 1900.

Markt 1 (Kruisem)
Oorspronkelijk gebouw van 1870-75 naar ontwerp van architect Theophile Bureau, opgetrokken in eclectische bak- en zandsteenarchitectuur met links de raadzaal, rechts café en woning en vredegerecht op de bovenverdieping.