Inventaris

Heffen (Mechelen), Blaasveld, Heindonk, Willebroek (Willebroek)
Blaasveldbroek en omgeving is gelegen in de gemeente Willebroek, net ten zuiden van de Rupel. Blaasveldbroek een nat gebied in de alluviale vlakte van de Rupel met landduinen en kreeg zijn huidige vorm in de vroege middeleeuwen ten gevolge van een afwisseling van veenvorming en overstromingen. Na het indijken van de Rupel, werd de vallei in cultuur gebracht. De talrijke vijvers zijn sporen van turfwinning op relatief grote schaal. De relatie tussen bodem en landgebruik en vegetatie is nog redelijk goed aanwezig en dit vochtig tot natte gebied heeft dan ook een rijke en specifieke fauna en flora. Vermeldenswaardige erfgoedelementen zijn het redelijk gave kasteeldomein in zuidwestelijke hoek, de St.-Franciscuskapel en een unieke tamme kastanje van meer dan 300 jaar oud.

Herselt (Herselt), Varendonk (Laakdal)
‘Hertberg’ is gelegen op de overgang tussen de vallei van de Grote Nete en de eerste hellingen van het Hageland en bestaat uit een uitgestrekt bosgebied gelegen op twee tertiaire ijzerzandsteenheuvels met aan de randen akkers en weilanden. Reeds in de 18de eeuw werd het gebied gekenmerkt door uitgestrekt bos, hier en daar onderbroken door kleine restanten heide en enkele vijvers. Het betreft hier geen ‘historisch stabiel’ bos gezien de mens gedurende de laatste 200 jaar door haar activiteiten het uitzicht van het bos wezenlijk veranderde.

Berlaar (Berlaar), Itegem (Heist-op-den-Berg), Bevel, Kessel (Nijlen)
Dit gebied ligt op grondgebied van Berlaar en Nijlen in de alluviale vlakte van de sterk meanderende Grote Nete en wordt gekenmerkt door een rijke variatie aan abiotische condities waardoor verschillende vegetatietypes en een gevarieerd landschap ontstonden. De kern van Gestel ontwikkelde zich rond de kerk die hier in de 15de eeuw werd opgericht. De omgeving betreft een landbouwgebied dat ontstond door de ontginning vanuit enkele kasteeldomeinen en de ervan afhankelijke hoeven. De historische structuur en topografie van de vallei, de historische dorpskern van Gestel en de kastelen en landhuizen met hun omringende parken en de historische hoeven bleven in dit gebied gaaf bewaard. De dorpskern van Gestel behield tot op vandaag zijn open en geïsoleerd karakter behouden en ook de relatie tussen de kasteeldomeinen en de omliggende open ruimte bleef bewaard.

Dessel (Dessel), Mol (Mol)
Dit gebied, gelegen ten oosten van Mol, op de noordwestelijke flank van het Kempisch plateau en wordt gekenmerkt door een uniek gradiëntmilieu met daaraan gekoppelde vegetatie. Deze natte beemdgronden aan de Vlemincksloop zijn voormalige weilanden en heidegronden van het gehucht Sluis die na de aanleg van kanalen en bevloeiingssystemen in cultuur werden gebracht. Er werd ook zand gewonnen, waardoor op verschillende plaatsen in het landschap zandwinningputten ontstonden. Ter hoogte van het Buitengoor en Meergoor resulteert het deels beboste, deels open landschap met geleidelijke overgang van heide naar gagelstruweel, van drogere bulten naar vochtiger slenken en van broekbos naar beemden in een aantrekkelijk compartimentenlandschap. Samen met het kleinschalige coulisselandschap van de Broekbeemden met talrijke houtkanten, zorgt dit voor een hoge belevingswaarde van het gebied.

Westmalle (Malle)
Het kasteel met kasteelpark en aanpalende landerijen, waardevolle bossen en oude dreven vormen samen met de Sint-Martinuskerk en de verbindingsdreef tussen kasteel en kerk een landschap met een landelijk en uitzonderlijk historisch karakter. De oorsprong van het kasteel van Westmalle gaat terug tot de 12de eeuw. De laatste grote aanpassingen gebeurden in de 19de eeuw. Opmerkelijk en zeldzaam is het 19de eeuwse cirkelvormige dienstgebouw. Ten westen van het kasteel bevindt er zich een gaaf bewaarde ijskelder. De esthetische- en belevingswaarde van het geheel is zeer hoog.

Kasterlee, Lichtaart (Kasterlee)
Het gebied ligt op de Kempische heuvelrug, die van tertiaire oorsprong is. Het zuidfront van de rug is op veel plaatsen afgegraven, om zand of ijzerzandsteen te winnen. Op de rug komen uitgestrekte stuifzandformaties voor, met ook enkele Laatglaciale paraboolduinen zoals de Hoge Mouw. Het landschap wordt gedomineerd door in de 19de en 20ste eeuw aangelegde dennenbossen. In het westen van dit gebied zijn de dennenbossen aangelegd op plaggenbodems, die daarvoor tot het traditionele akkerland van Lichtaart behoorden. De vele eikenrijen getuigen daar nog van. Bijzonderheden zijn de holle wegen, de karrensporen, het grillige eikenhakhout op de duintoppen van de Kabouterberg en de Zwarteberg, de grove dennen met ‘steltwortels’, de Duivelskuilen, de restanten van grafvelden uit de Metaaltijden, de Britse militaire begraafplaats en de het laatmiddeleeuwse gebruik als konijnenwarande.

Merksplas (Merksplas), Turnhout (Turnhout)
Het Turnhouts vennengebied vertegenwoordigt een mooi voorbeeld van een voor de Noorderkempen typisch compartimentenlandschap met een afwisseling van bos en weiland. Opvallend in het geheel zijn de vencomplexen die als het ware ‘gaten’ in het landschap vormen en op deze manier zorgen voor extra openheid en mooie zichten. De landschappelijk gevarieerde structuur, die wordt versterkt door een paar lichte verhevenheden in het verder vlakke landschap, zorgt voor een esthetisch waardevol geheel. Verspreid voorkomend bouwkundig erfgoed, waaronder de garenblekerij ‘Boones Blijk’ en bijhorende kapel, de overblijfselen van blekerij Borghs en de Engelandhoeve dragen bij tot de historische waarde.

Schoten (Schoten)
De oorsprong van Vordenstein ligt in de 14de eeuw, maar van de vroegere kastelen is niets meer over. Wel bewaard zijn de Kapel van Horst (1435) en de oranjerie (19de eeuw). Het huidige park werd in de 19de eeuw aangelegd en bestaat uit een bosgedeelte in Franse barokstijl, met een geometrisch drevenpatroon, en een landschapspark naar Engels voorbeeld, met een afwisseling van uitgestrekte graslanden, boomgroepen en een vijver. De vergezichten in het park zijn indrukwekkend. Het bomenbestand is door de aanwezigheid van verschillende zeer oude solitaire exemplaren en enkele merkwaardige exotische soorten zeer waardevol.

Kalmthout (Kalmthout), Wuustwezel (Wuustwezel)
De Maatjes maakte eertijds deel uit van een uitgestrekt heidegebied. Vanaf de 14de eeuw startte onder impuls van de abdij van Tongerlo een grootschalige turfwinning. De relicten van deze turfwinning zijn een belangrijk kenmerk van het gebied, met onder andere de moerassen van De Maatjes en Den Helder. Vanaf de 19de eeuw werden de hoger gelegen gronden ontwaterd en omgezet in cultuurgrond. Belangrijk zijn de kleinschalige landschapsstructuur, de talrijke lineaire landschapselementen en het structuurrijke grasland. .

Essen (Essen)
Het Hemelrijk vindt zijn oorsprong in een 19de eeuws kasteeldomein. Het kasteel werd in 1970 gesloopt, maar verschillende andere gebouwen bleven wel bewaard. Recent werd er een landschappelijk arboretum uitgebouwd. Dreven, vijvers, akkerland, weiland, bos en het landelijk gebouwencomplex vormen samen een landschapspark. Bijzonder zijn de voormalige quarantainestallen, die vanaf 1896 opgericht werden om het uit Nederland ingevoerde vee te controleren op besmettelijke ziekten.