Inventaris

Bonheiden, Rijmenam (Bonheiden), Boortmeerbeek, Hever (Boortmeerbeek), Haacht (Haacht), Keerbergen (Keerbergen), Mechelen, Muizen (Mechelen)
Dit gebied is gelegen in de gemeenten Mechelen, Bonheiden en Boortmeerbeek. Het betreft een uitgestrekt, kleinschalig rivierlandschap langsheen beide oevers van de Dijle met relicten van het oude alluvium zoals dijken, afgesneden meanders, natte hooi- en graasweiden, broekbosjes en talrijke oude heggen en houtkanten. Het microreliëf, bestaande uit de geleidelijke overgang van alluviale en zware kleigrond, over drassige veenbodems, naar droge zandgrond en van oeverwalmateriaal en komgronden, tot plaatselijke zandopduikingen is gaaf bewaard gebleven en heeft een grote vegetatiekundige diversiteit tot gevolg. Ook de perceelsstructuur, van de van oudsher aanwezige graas- en hooilanden, zijn grotendeels historisch stabiel gebleven. Samen met historische kastelen en hoeven op de hogere delen in de vallei, vormen ze een gevarieerd en schilderachtig geheel.

Langdorp (Aarschot), Herselt, Ramsel (Herselt)
De ‘Langdonken’ is gelegen op de overgang Kempen-Hageland. Door het weinig intensief gebruik bleef dit landschap gedurende eeuwen zo goed als ongewijzigd. Het natte gebied, bestaande uit moeras, bos en heide, werd pas tegen het eind van de 18de eeuw op grote schaal geschikt gemaakt voor landbouw. Aan de natste gebieden werd niet geraakt waardoor nog talrijke relicten van het oorspronkelijke landschap aanwezig zijn zoals broekbossen, vochtige heide, vennen, grachten en weilanden. Dank zij gradiënten van voedselarm naar voedselrijk en van matig nat tot zeer nat, herbergt dit landschap bovendien een rijke en waardevolle flora en fauna.

Hombeek, Mechelen (Mechelen), Zemst (Zemst)
Dit gebied strekt zich uit ten noorden van Zemst tot in de nabijheid van Hombeek. Het gebied wordt gekenmerkt door de Zennevallei met haar beemden ten noorden en het centraal gelegen, in oorsprong 14de-eeuws, waterslot van Relegem met omringend domein. Na de rechttrekking van de Zenne aan het eind van de 19de eeuw kreeg het landschap een meer open karakter met graslanden, enkele verspreide bosje en bomengroepen en bomenrijen die vaak het patroon van het uitgebreid grachtenstelsel volgen. Het patroon van de oorspronkelijke meanders komt overeen met de huidige provinciegrens tussen Vlaams-Brabant en Antwerpen. Ten zuidoosten van de waardevolle OLV in’ Hammeke-kapel splitst de afleiding van de Zenne zich af als ontdubbeling van de oorspronkelijke bedding.

Buggenhout (Buggenhout), Malderen (Londerzeel), Lippelo (Puurs-Sint-Amands)
Het gebied is gelegen op de overgang tussen de Zandstreek en de Kleistreekop de grens van de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant. Dominerend in dit gebied is ‘Hof te Melis’ en het omgevende Lippelobos. Het Lippelobos bestaat uit twee ruimtelijk duidelijk van elkaar verschillende delen: het ‘binnenbos’ rond het kasteel met oud bomenbestand, vele dreven en parkbeplantingen , en het ‘buitenbos’ dat hiervan gescheiden wordt door een brede wal of gracht. Dit centraal gelegen boscomplex staat in contrast tot de open weilanden langs de westzijde met prachtig zicht op het kasteel. Het schilderachtige oude gebouwencomplex met omgevend park van kasteel Hof te Melis, enkele mooie, monumentale dreven, alsook oude solitaire bomen dragen bij tot de aanzienlijke esthetische waarde van dit landschap

Antwerpen, Zandvliet (Antwerpen), Doel, Kallo, Kieldrecht (Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht)
De brakwaterslikken en schorren langs beide oevers van de Schelde staan onder invloed van het getijdenregime van de Schelde en zijn vroeger in cultuur geweest in de vorm van intensieve begrazing, getuige de nog aanwezige greppelpatronen en dijkstructuren in het gebied. De overgang van de rivier naar de slikken en verder naar de hogere schorren en dijken zorgt voor een zeer gradiëntenrijk landschap met een gevarieerde en zeldzame flora. Het polderdorp Doel wordt gekenmerkt door een geometrische aanleg die sinds 1612 niet meer gewijzigd werd. In de latere Prosperpolder gaan de ‘Antoniushoeve’, het ‘Groothof’, alsook de ‘Prosperhoeve’ allen terug tot de eerste helft van de 20ste eeuw. Op een strategische locatie langs de Schelde werden tijdens de Tachtigjarige oorlog de tweelingforten Lillo en Liefkenshoek gebouwd ter verdediging van Antwerpen.

Mariekerke (Bornem), Baasrode, Grembergen (Dendermonde), Moerzeke (Hamme), Sint-Amands (Puurs-Sint-Amands)
De polders van Vlassenbroek en Kastel bestaan uit alluviale gronden in een bochtig traject van de Schelde. De Roggeman is een historische Scheldegeul opgevuld met zandig en lemig materiaal. Het gebied ligt op de rand van een oostelijke uitloper van de Vlaamse Vallei met ten westen de stuifzandrug van Grembergen. Vanaf de 13de eeuw werden de broeken ingedijkt en omgezet in vruchtbaar weiland. Op de hoogste delen werden polders ingericht met smalle en langwerpige percelen en een slotennetwerk. Door gebrek aan onderhoud evolueerden de grienden op de schorren naar wilgenhakhoutbosjes. De hooilanden werden in veel gevallen opnieuw rietvelden. In Vlassenbroek en Sint-Amands is het oorspronkelijk karakter van de bebouwing nog vrij gaaf bewaard gebleven met de parochiekerken aan de Schelde, de kaaien en de vissershuisjes. Op de Schelde zijn nog enkele historische overzetten actief.

Biezestraat, Bunt (Hamme)
Het landschappelijk geheel is gelegen op grondgebied van de gemeenten Hamme en Temse. Cultuurhistorisch gezien bestaat het uit drie deelgebieden: de voormalige polder Noubroek, de voormalige Gemene Schoren van Hamme en de schorren van Tielrode.

Balen, Olmen (Balen), Lommel (Lommel)
Dit gebied is gelegen in Balen in de Antwerpse Zuiderkempen. Het betreft een kleinschalig gesloten landbouwlandschap, gelegen in een uitgestrekte alluviale vlakte die wordt gevormd door de meanderende Grote Nete en verschillende van haar zijlopen. In het noordwesten is er een overgang naar duinen. De langgerekte percelering, de houtkanten, grachten en greppels, alsook het wegenpatroon zijn allen sporen van de eeuwenoude antropogene invloed in dit al bijna 100 jaar relatief gaaf bewaard bleven. De vijvers in de ‘Eendenkom’ refereren naar hun vroeger gebruik als eendenkweekvijvers. Aan de Grote Nete in Balen liggen nog verschillende watermolens.

Olmen (Balen), Meerhout (Meerhout), Kwaadmechelen (Tessenderlo-Ham)
Dit gebied, gelegen in de zuidelijke Kempen, op de grens van de provincies Limburg en Antwerpen wordt begrensd door het kanaal Dessel – Kwaadmechelen het Albertkanaal. Het kleinschalige valleilandschap wordt doorsneden door de Luikse Beek die het gebied ontwatert. Het weinig uitgesproken afhellend reliëf zorgt voor een gradiënt van venige naar ijzerhoudende moerasgronden waarin turf en ijzererts ontgonnen werd. Het gebied wordt gekenmerkt door een gevarieerd coulissenlandschap dat vooral in het zuidelijk deel gaaf is bewaard. De historische percelering is in dit kleinschalig cultuurlandschap nog intact en goed herkenbaar door de typische houtkanten op de perceelsgrenzen en afwateringsgrachten loodrecht op de beken. In het noordelijk deel werden vele percelen verlaten door landbouwers en heeft de vegetatie zich spontaan ontwikkeld tot elzen- en wilgenbroekbossen.

Herselt (Herselt), Veerle (Laakdal), Averbode, Testelt, Zichem (Scherpenheuvel-Zichem), Tessenderlo (Tessenderlo-Ham)
De abdij van Averbode ligt op het grondgebied van drie provincies en op de overgang van het Hageland naar de Kempen. De omgeving wordt gekenmerkt door ijzerzandsteenheuvels, uitgestrekte bossen, heiderelicten en landduinen. De Norbertijnerabdij, gesticht in 1134, speelde een zeer belangrijke rol in de ontginning van de omgeving en begon al in de 18de eeuw met de omvorming van heide en loofbossen naar naaldbossen. De ommuurde abdijsite met haar gebouwen vormen een schilderachtig geheel in de bosrijke omgeving, die de laatste eeuwen weinig gewijzigd werd en wordt gekenmerkt door een straalvormig wegenpatroon dat de centrale abdij verbindt met omliggende dorpen, hoeven en kapellen. In Averbode heide werden de heide en tal van voormalige visvijvers hersteld.