Inventaris

As, Niel-bij-As (As), Opoeteren (Maaseik), Opglabbeek (Oudsbergen)
De Bosbeekvallei is ingesneden in het Kempens plateau, plaatselijk tot 30m diep en is uitgesproken asymmetrisch. De Bosbeek kronkelt in vele meanders naar de Maas. In het alluvium rond de beek komen laagveengebieden voor. Het uitgesproken reliëf met bijhorende vochtgradiënt ligt aan de basis van een gediversifieerde begroeiing met oa. zegge, riet, graslanden, ruigtes, moerassen en broekbossen. In de hooi- en weilanden waren vele grachten aanwezig voor ontwatering en periodieke bevloeiing. In de vallei lagen diverse molens. Verder van de vallei verwijderd treft men in een meer open landschap weilanden aan en akkers op het plateau. Het gehucht De Houw heeft een langgerekte vorm en ligt in een zijdal van de Bosbeekvallei. In dit gehucht zijn nog vele bouwkundig waardevolle elementen aanwezig zoals hoeves, kapellen en kruisen.

Bocholt, Kaulille (Bocholt), Hamont (Hamont-Achel)
Het kasteeldomein Het Lo is een bakstenen complex van 1875, bestaande uit een alleenstaand kasteel, een voormalig koetshuis en een T-vormig dienstgebouw dat tussen het koetshuis en het kasteel gelegen is. De gebouwen liggen in een ruim park in landschapsstijl. Meerdere dreven geven toegang tot het domein. Het landschap rondom het domein is zeer gevarieerd. Akkers, weilanden, naaldbossen, populieren - en eikenbossen wisselen elkaar af. De Watering ligt ten zuiden van het kasteeldomein. In het verleden werd deze Watering aangelegd om de schrale heidegronden landbouwkundig te valoriseren. Vanaf 1918 werden door de firma Union Allumetière populieren aangeplant op de percelen. Vanaf het eind van de 20ste eeuw werden vele percelen omgezet naar andere loofhoutsoorten. De Zuid-Willemsvaart gelegen op de zuidoostgrens is aangelegd in de periode 1821-1826.

Tongerlo (Bree), Kinrooi (Kinrooi), Neeroeteren (Maaseik)
De omgeving rond de Brand is gelegen in het grensgebied van de gemeenten Bree, Kinrooi en Maaseik. Ten noorden loopt de Itter- of Tongerlose Beek als een centrale as doorheen het gebied. Ten westen liggen op de Itter twee watermolens: de Keyaertmolen en Galdermansmolen. Het zwak tot zeer zwak golvend microreliëf is gevormd in een laag dekzand. Omwille van het zwak reliëf en de daarmee gepaard gaande gebrekkige ontwatering is het gebied van nature drassig. De langgerekte, smalle vennen ten noordoosten, Batven en Deunsven, ontstonden in bestaande beekdepressies. Om het gebied te ontwateren en in cultuur te brengen werd een veelheid van grachten en meestal kunstmatige zijbeken aangelegd. De site van het kasteeldomein De Oude Kuil is gevestigd op een drogere duinrug. Het relict-bocagelandschap wordt gekenmerkt door een fijnmazige mozaïek van graslandpercelen, brede houtwallen, houtkant

Bocholt (Bocholt), Bree (Bree), Kinrooi, Molenbeersel (Kinrooi)
De vallei van de Abeek en het Stamprooierbroek waren tot de tweede helft van de 19de eeuw grotendeels moeras en in gemeen gebruik. Door de aanleg van het afwateringskanaal de Lossing, in combinatie met talrijke afwateringsgrachtjes, probeerde men het gebied te ontwateren voor land- en bosbouwdoeleinden. Ook werd er turf gewonnen in het gebied en waren er viskweekvijvers aanwezig. Later werden nog verschillende ingrepen gedaan in functie van het productief gebruik van de gronden. Momenteel bevinden zich centraal in het gebied hoofdzakelijk laagveenmoerassen, meestal omzoomd door wilgenstruwelen. Verder komen er vochtige en meestal verruigde weidepercelen voor en elzenbroekbossen en eikenbossen. Ook zijn er her en der heiderelicten. Aan de rand van het broek liggen veel weilanden. Ook komen er op de drogere gronden akkers voor.

Achel, Hamont (Hamont-Achel), Sint-Huibrechts-Lille (Pelt)
Het gebied ligt in de vallei van de Warmbeek, ten oosten van de dorpskern van Achel. Het is een vlak landschap dat zich uitstrekt vanaf de Belgische -Nederlandse grens tot aan de het kanaal Bocholt - Herentals. Belangrijke erfgoedelementen zijn o.a. het domein van de Achelse Kluis, de kasteeldomeinen van Beverbeek en Genebroek, de site van de Tomp, het voormalige Franciscanessenklooster Catharinadal en de Watering. De Warmbeek doorstroomt het gebied in noordelijke richting en overschrijdt de grens ter hoogte van de Achelse Kluis. Kenmerkend voor de vallei is de grote afwisseling van graslanden, broekbossen en populierenaanplantingen. Op de hoger gelegen delen is het natuurlijk bostype het voedselarme, zure eiken -berkenbos.

Eksel (Hechtel-Eksel), Overpelt (Pelt)
Het gebied behoort tot het Kempens plateau. Het is een vlak landschap met afwisselend gesloten bossen en open beekvalleien. Het natuurgebied ‘t Plat is gelegen in het diepe gedeelte van de vallei van de Holvense beek die enkele kilometers ten zuidwesten ontspringt. Van oudsher was het een zeer waterrijk gebied met talrijke kwellen en bronnen en een lage ligging, waardoor er zich een een nat heidegebied vormde. Het Hobosdomein is ontstaan rond de Hobosboerderij. Dit gebied was oorspronkelijk een heidegebied dat vanaf de 16de eeuw werd ontgonnen, eerst in functie van akkerbouw en later experimentele bosbouw. Het gebouwencomplex ligt centraal in het domein en bestaat uit een herenhuis, boerderijgebouwen en een jeneverstokerij. In de omgeving zijn verschillende dreven aangeplant. Het gebied omvat verder de Gorten, de beekvallei van de Gortenloop en de Holvense beek.

Kessenich (Kinrooi)
Geografisch strekt het Vijverbroek zich uit op de vlakke dalbodem van de Maas waarin men het laagterras en, enkele meters lager, de alluviale vlakte kan onderscheiden. In het Vijverbroek komt een zeldzaam voorbeeld van een gaaf bewaarde verlande Maasmeander voor. De hoogst gelegen gronden in de omgeving van het Stokbroekhof zijn in gebruik als weide of akkerland. De Raam- en de Itterbeek vormen de overgang naar de verlaten maasmeander. In deze depressie komt een uitgestrekt hoefijzervormig veengebied met drijftillen voor, waarop zich één van de grootste en meest intakte grondwaterafhankelijke elzenbroekbossen en wilgenstruwelen met diverse trofiegradienten ontwikkelde. Onmiddellijk ten oosten van Kessenich bevindt zich een castrale motte aan het uiteinde van een kunstmatig opgehoogd voorhof, de Berg genoemd. Op de voorburcht staat de St.-Martinuskerk.

Paal (Beringen), Lummen, Meldert (Lummen)
Tussen Paal (Beringen) en Meldert (Lummen) ligt de brede middenloop van de Zwarte Beek. De vallei wordt hier eerst zeer breed om stroomafwaarts opnieuw smaller te worden, afhankelijk van de ruimte die de ijzersterke Diestiaan-zandsteenheuvels de beek laten. Hier liggen immers de eerste getuigenheuvels, als uitlopers van het Hageland. Op het interfluvium tussen Zwarte Beek en Gestel-Geeneikenbeek staat de bebouwing van het straatgehucht Gestelse Heide. Het vertoont een typisch nederzettingspatroon van akkertjes op de hoger gelegen gronden, via graasweiden naar de hooilanden in de lager gelegen delen. In het akkercomplex zijn nog talrijke landschapselementen aanwezig (haagkanten, knotbomen, hoog opgaande eiken, holle wegjes). In de vallei waren vloeiweiden gelegen. Opvallend is het opstrekkend patroon van de oude paden en wegen die naar de vallei leiden.

Lommel (Lommel), Neerpelt (Pelt)
Het Hageven is gelegen aan de Dommel. Langs de Dommel komen er veenformaties voor, overwegend begroeid met rietvelden. Ten oosten van de Dommel komen overwegend kleinschalige vochtige weidepercelen voor. In oostelijke richting gaan deze geleidelijk over in een meer open akkerbouwgebied op plaggenbodems. De riet-, vijver- en vennenzone ten westen van de Dommel sluit zeer nauw aan bij het heidelandschap met landduinen en deflatiekommen met soms stagnerend water. Om de zandgronden te verbeteren werd rond 1850 een irrigatiesysteem aangelegd in de omgeving van de Bergeikse dijk waarvan nog relicten zichtbaar.

Bocholt, Reppel (Bocholt), Bree (Bree), Ellikom (Oudsbergen), Grote Brogel (Peer)
De Abeek sneed een smalle vallei uit in het Kempens Plateau. De vallei geeft het stramien aan waarlangs de vestigingen plaatsvonden en vormt hier een smal lint tussen Reppel en het gehucht Over de Beek. Landschappelijk is zij ook de verbinding tussen het kleinschaliger landschap op het plateau en het natter en open grasland- en akkerbouwgebied in de Vlakte van Bocholt. Tot begin 20ste eeuw werd in de Abeekvallei turf gestoken, waarvan sommige turfputten zijn overgebleven en ontwikkeld tot moerassige plaatsen. Er kwamen ook bevloeide, zogenaamde waterbeemden voor. Op de beek lagen tal van watermolens. Reppel is één van de oudste dorpen van de streek. De in 1930-35 afgesneden kanaalarm vormt een ecologisch en landschappelijk waardevol geheel met zijn statige bomenrijen en houtkanten langs de jaagpaden.