Inventaris

Nieuwerkerken, Wijer (Nieuwerkerken), Sint-Truiden, Zepperen (Sint-Truiden)
Dit gebied omvat een rijk en gevarieerd erfgoed: een oud boscomplex uit het bezit van de abdij van Sint-Trudo, afgewisseld met kastelen en parken van Nieuwenhoven, Nonnemielen, Spinveld, Nieuwerkerken, Terkelen en Kortenbos, de hoeven Schorrebos en Casselaer en de Metsterenmolen. Geografisch gezien behoort dit gebied tot het buitengebied van Sint-Truiden, op 5 km ten noorden van het stadscentrum. De omgeving is er dun bebouwd, weinig dooraderd met wegen en goed voorzien van erfgoedsites en relicten. Tot in de 18de eeuw kwamen op de hoger gelegen heuvelruggen tussen riviervalleien bossen voor, die intussen grotendeels zijn verdwenen. Alleen in de omgeving van Nieuwenhoven hield een vrij groot boscomplex stand. Dit bos vormt in combinatie met Nieuwenhoven, het middeleeuwse abdijgoed van de Sint-Trudo abdij, de kern van dit gebied.

Koninksem, Piringen, Tongeren, Widooie (Tongeren-Borgloon)
Het kasteel van Betho ligt even buiten het stadscentrum van Tongeren in het gehucht Mulken, gevat in een vrij gaaf bewaard landschap tussen de steenwegen naar Hasselt en Sint-Truiden. Het is een imposant, gedeeltelijk omgracht complex aan de bovenloop van de Fonteinbeek. Het omvat een kasteel met een hoeve en ook de omgeving kent een symmetrische aanleg met graslanden, dreven, hagen en paden. De nabijgelegen Beukenberg is een Romeins aquaduct die de natuurlijke bronnen van de Mombeek te Widooie moest verbinden met de stad Tongeren. De aarden wal die daarvoor aangelegd werd is bewaard gebleven en wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bossen en struwelen.

Genoelselderen, Herderen, Membruggen, Millen (Riemst)
Genoelselderen is een straatdorpje in het brongebied van de Demer. De kasteelsite is onderdeel van een gaaf landschappelijk dorpsbeeld met onder meer ook de Sint-Martinuskerk met omliggende begraafplaats. Verder bevat de dorpskern nog enkele waardevolle boerderijen. Rond het kasteel ligt het park met oa. een geometrische tuin. Ten noorden van het kasteel staat de kasteelhoeve, één van de fraaiste vierkantshoeven van de regio. Tegenover het kasteel loopt een dreef naar een tumulus. Op de plateaugronden rondom de landelijke dorpskom primeert de openheid van de traditionele akkerbouw, afgewisseld met het Grootbos en enkele boomgaarden en houtkanten.

Jeuk (Gingelom)
Het kasteel van Hasselbroek ligt ten zuiden van de dorpskern van Jeuk (Gingelom). De andere hoofdelementen in het omgevende Haspengouwse landschap zijn de kasteelhoeve, de Sint-Jobkapel, de Cicindria(beek) die hier ontspringt, en een drietal boerderijen in de Hasselbroekstraat. De omgeving heeft een typisch Haspengouwse structuur, m.n. een kasteeldomein met aanhorigheden in een beekvallei, een dorpskapel en monumentale vierkanthoeven die het straatbeeld mede bepalen.

Brasschaat (Brasschaat), Kalmthout (Kalmthout), Kapellen (Kapellen), Stabroek (Stabroek)
Het gebied is gelegen op een helling die de overgang vormt van de laaggelegen Scheldepolders naar de hoger gelegen Kempen en vertoont dus kenmerken van beide gebieden. Het westen wordt gedomineerd door landbouwgronden. Centraal wordt het gebied ingenomen door een sterk bebost landschap dat in het oosten begrensd wordt door het militaire Kamp van Brasschaat en het heidegebied van het Klein Schietveld. De talrijke waardevolle kasteelparken zijn veelal gesitueerd langs de grote(re) wegen. In het noorden van dit gebied komen relicten van de militaire verdedigingsgordel rond Antwerpen voor, die werd uitgebouwd door Belgen (voor beide wereldoorlogen) en Duitsers (tijdens de Eerste Wereldoorlog). Deze verdedigingslinies werden dwars door het bestaande landschap aangelegd en vormen een duidelijk herkenbare lineaire structuur die het hele gebied van west naar oost doorkruist.

Brecht (Brecht), Westmalle (Malle), Schilde (Schilde), Zoersel (Zoersel)
Het landschap rondom de abdij wordt gevormd door een historisch complex van landbouwgronden en bossen, doorkruist met dreven en afwateringsgrachten. In de 18de eeuw bestond het gebied echter nog uit heide met vennen. De stichting van het 'Klooster Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart' in 1794 door Franse cisterciënzers betekende een keerpunt in de geschiedenis van dit landschap. De priorij werd in begin van de 19de eeuw verheven tot abdij. Om inkomsten en daarmee ook het voortbestaan van de gemeenschap te verzekeren, kregen de monniken bosbouw en landbouw als hoofdtaak. In het midden van de 19de eeuw is de heide dan ook bijna volledig ontgonnen en omgezet naar naaldbos enerzijds en akkers of weiland - in de nabije omgeving van de abdij - anderzijds.

Bornem, Weert (Bornem)
Dit gebied omvat een zo goed als ongeschonden, 13de-eeuws, grotendeels gesloten, Scheldelandschap dat doorkruist wordt door oude dijken en wegstructuren. Centraal loopt van noord naar zuid de Oude Schelde, met nog goed bewaarde mechanische sluis, als dominant structurerend element. Langs de zuidgrens van deze oude Scheldearm ligt het neogotische kasteel van Marnix van St.-Aldegonde met bijhorend gaaf, hoofdzakelijk bebost, domein met eendenkooi en gekenmerkt wordt door een rastervormig dreven- en afwateringspatroon. Ten noorden van de Oude Schelde is het landschap meer open en heeft men een afwisseling van weilanden en populieraanplanten, gekenmerkt door talrijke vijvers. Typisch in het gebied is de verspreide kleinschalige bebouwing uit tweede helft 19de en begin 20ste eeuw.

Bornem, Hingene (Bornem)
Het gebied is een gaaf bewaard polderlandschap langs de Schelde dat langs de zuidrand wordt geflankeerd door een waardevol kasteeldomein. Het domein d’Ursel werd reeds in 1120 vermeld als omwalde hoeve, het huidige kasteel gaat terug tot de periode 1756-1769 toen een adelijke zommerresidentie werd gebouwd als vervanging van een 16de-17de eeuws gebouw. Het kasteelpark evolueerde van een economisch-agrarisch domein in de 16de eeuw naar een reainaissancetuin in de 17de eeuw, tot een landschappelijke tuin die in 1883 werd aangelegd naar ontwerp van Keilig. Binnen het gebied ligt verder het landelijke gehucht Buitenland bekend om de teelt van wijmen en is verder een complex van bossen en polders. Plaatselijke komt een hoge dichtheid aan perceelsbeplantingen voor. De perceelsstructuur en het dijken- en wegenpatroon van dit landschap is historisch stabiel.

Heffen, Mechelen, Walem (Mechelen), Rumst (Rumst), Heindonk (Willebroek)
Het Zennegat - Battenbroek is een rivierenlandschap, gekenmerkt door de samenvloeiing van de Dijle, Nete en Zenne. De begroeiing is zeer gevarieerd met onder andere hooi- en graasweiden doorkruist met grachtjes, bomenrijen, broekbossen en loofbossen. Het gebied bevat eveneens afgesneden en verlande meanders. Het landschapsbeeld wordt hoofdzakelijk bepaald door de kleinschaligheid en de afwisseling in structuur met talrijke kleine landschapselementen, de kasteelparken en de oude dijken.

Brasschaat (Brasschaat), Schoten (Schoten)
Het Peerdsbos werd voor het eerst vermeld in 1434 en maakte toen deel uit van het veel grotere domein 'Bremdonk'. In de 18de en 19de eeuw bestaat het gebied uit een complex van bos, weilanden, akkers en heide. Eind 19de begin 20ste eeuw is de bebossing sterk toegenomen. In het gebied liggen enkele hoeves. Het Kasteel van Brasschaat gaat ook terug op een hoeve, in de 18de eeuw verbouwd tot hof van plaisence en in 1872 gesloopt en vervangen door een groots kasteel en later nog omgeven door een park met bosaanplantingen, dreven, grasvelden en een vijver.