Inventaris

As (As), Genk (Genk), Opglabbeek (Oudsbergen)
Tot begin 20ste eeuw was Waterschei een straatvormig gehucht ten noordoosten van Genk. In 1901 werd in het aangrenzende As de eerste steenkool van de Kempen aangeboord en in 1907 werd dan begonnen met de oprichting van de steenkolenmijn te Waterschei. Het landschap van heide, duinen en bossen op het Kempens Plateau werd er in de loop van de eeuw grondig gewijzigd. Niettemin vormt het grensgebied van beide gemeenten een aantrekkelijke omgeving met vele relicten van het industrieel-archeologisch mijnverleden en ook talrijke andere facetten van de cultuur- en natuurhistorie.

Niel-bij-As (As), Lanklaar (Dilsen-Stokkem), Mechelen-aan-de-Maas, Opgrimbie, Vucht (Maasmechelen)
De aaneengesloten heide- en boscomplexen worden doorsneden door de steilrand van het Kempisch Plateau. In Ven Onder de Berg ligt een voor Europa uniek laaglandhoogveen. In de omgeving van de heide komen belangrijke concentraties van wintereikenrelictbosjes, struwelen, houtwallen en afzonderlijke stoven voor. De Mechelse Heide telt nog bunkers en loopgraven die teruggaan tot de inrichting als Duits militair oefenterrein in de Eerste Wereldoorlog. De 19de-eeuwse naaldhoutaanplantingen hebben een drevenpatroon dat de systematische aanleg in functie van de mijnbouw verraadt. Langs de Zuid-Willemsvaart ligt de voormalige mijnsite van Eisden, via het Kolenspoor verbonden met het station van As. Naast de vier terrils getuigen nog enkele gebouwen en mijninstallaties van de vroegere mijnsite.

Dorpsstraat 26 (As)
Voormalige hoeve met losstaande bestanddelen aan weerszij van het verder ommuurde erf.

Dorpsstraat 27 (As)
Boerenburgerhuis van het dubbelhuistype, drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak. Gecementeerd bakstenen gebouw, gevel met uitzicht uit begin 20ste eeuw, doch oudere kern.

Dorpsstraat 28 (As)
Anderhalf huis van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak.

Duinstraat 29 (As)
Langgestrekte hoeve (nok loodrecht op de straat) met ordonnantie: stal-dwarsschuur-stalwoonhuis. Boomgaard voor de hoeve en waterput met bewaarde zwengelboom.

Grotstraat 31 (As)
Oorspronkelijk U-vormige (?) hoeve met kern uit begin 19de eeuw waarvan slechts de twee gelijklopende gedeelten bewaard bleven.

Grotstraat 70 (As)
Zogenaamd naar de bouwer, die de hoeve in 1865 optrok, doch oudere inplanting. Gesloten hoeve met bakstenen gebouwen onder zadeldaken, gegroepeerd rondom een rechthoekig geplaveid erf.

Hoogstraat 121 (As)
Boerenburgerhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, in de gevelsteen gedateerd 1900. Bakstenen gebouw op gecementeerde plint.

Hoogstraat 96 (As)
Oude Pastorij bestaande uit een oud linker gedeelte, gedateerd 1736, en een recenter rechter gedeelte.