Inventaris

Chartreuzenberg 37-39, 37A (Holsbeek)
Landhuis De Bruyn kreeg het huidig uitzicht vooral in 1894, bij verbouwingen van een in 1800-1820 gebouwd buitenhuis. In zelfde bouwfase, bouw van dienstgebouw met "orangiehof, remise en stal". Links van het landhuis, rond gebouwtje uit 1867. De kasteelboerderij kreeg haar L-vormig grondplan in de 19de eeuw. Omgeven door park, aangelegd tijdens de tweede helft van de 19de eeuw, in landschappelijke stijl, circa 10 hectare; diverse oude en zeldzame bomen.

Dutselstraat 99 (Holsbeek)
Hoeve van middelgrote omvang, grosso modo ingeplant op U-vormig grondplan en voorafgegaan door een kastanjebomendreef. Baksteenbouw met schaars gebruik van natuursteen.

Horststraat 28, 28A (Holsbeek)
Omwald feodaal kasteel met onregelmatige polygonale aanleg, voorzien van toegangspoort en vierkante zandstenen donjon met aangebouwde woon- en dienstvleugels in traditionele bak- en zandsteenstijl, teruggaand op bouwfases uit de late 15de eeuw en vroege 16de eeuw; originele stucplafonds van Ian Christiaen Hansche bleven bewaard; waterkasteel met wagenhuis teruggaand op site van feodale motte met relicten van laat-middeleeuwse omgevingsaanleg; geen sporen barokke, classicistische of landschappelijke aanleg.

Langeveld 93-95 (Holsbeek)
Domein Van Tilt is één van de interessante landgoederen van de regio. Van het oorspronkelijke kasteel van Attenhoven blijven de poort uit 1664 en de grachtengordel over. Het huidige kasteel dateert van 1921, heropgebouwd door Louis Van Tilt, na vernieling tijdens de Eerste Wereldoorlog in 1914. Gedeeltelijke wederopbouw van de dienstgebouwen: watertoren boven het oude koetshuis en twee serres naast serre uit 1892. Twee boogbruggen in het park, een uit de 19de eeuw, en een uit 1921. Het park, circa 22 hectare, is aangelegd in de eerste helft van de 19de eeuw, heraangelegd tijdens derde kwart 19de eeuw in landschappelijke stijl, met rivierlandschap als hoofdmotief; aanzienlijke uitbreiding van het park door Van Tilt in interbellum; talrijke oude en/of zeldzame bomen.

St.-Jobsweg (Holsbeek)
Deze bedevaartsweg loopt vanuit het oosten naar Wezemaal. De bedevaartsweg staat afgebeeld of de kabinetskaart van Ferraris en de latere kaarten en wordt op de Poppkaart voor de eerste maal als ‘Sint-Jobweg’ bij naam genoemd. De weg wordt nog altijd Sint-Jobspad en Sint-Jobsweg genoemd. Waar hij onder langs de Beninksberg loopt is het een onverhard pad, verder naar het oosten is het afwisselend een verharde en onverharde (land)weg.

Beverenstraat (Hooglede)
Duitse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, aan straatzijde omheind door een lage muur met ijzeren hek, aan de andere zijden door hagen. Het grafveld bestaat uit rijen platliggende granieten grafstenen, afgewisseld met stroken heide en groepjes basalten kruisen. De indrukwekkende 'Ehrenhalle' met rondbogen beheerst de noordelijke zijde. Stenen zitbanken.

Bruggestraat 26 (Hooglede)
Wederopgebouwde villa met gestileerde regionalistische inslag uit de jaren 1920, zogenaamd "Huize Berg-en-dal", zie opschrift op achtergevel die in feite de oorspronkelijke voorgevel is vermits de hoofdtoegang immers in oorsprong gelegen was aan de Roeselarestraat nummer 1, via behouden beukendreef. Ten westen, 19de-eeuws koetshuis, horend bij de vooroorlogse woonst.

Gudrunstraat 60 (Hooglede)
osse, lage bakstenen bestanddelen, U-vormig opgesteld rondom begrint erf, geplaveide en gekasseide stoepen.

Hoogstraten, Minderhout, Wortel (Hoogstraten)
Het grootste deel van de structuur van dit gebied gaat zeker terug tot eind 18de eeuw. Het gaat daarbij om het Kasteel van Hoogstraten, de site met omwalling van ’t Withof, een aantal dreven en de loop van de Mark met lager gelegen valleigronden. Het is deze relatief sterk meanderende loop van de Mark met bijhorende vallei die voor een groot deel de wetenschappelijke en ook ruimtelijk structurerende waarde van het gebied vertegenwoordigt. Als geheel kan het landschap, zoals we het nu kunnen waarnemen, worden gekarakteriseerd als een compartimentenlandschap van afwisselend open landbouwgronden en gesloten bospercelen, met oude dreven en bomenrijen.

Wortel (Hoogstraten)
De rijksweldadigheidskolonie werd in 1822 gesticht, met als doel door werkverschaffing de armoede te bestrijden: wegen werden aangelegd, hoeves gebouwd, gronden ontgonnen op de heide. Het project mislukte en werd in 1842 stopgezet. Vanaf 1870 werd de kolonie van Wortel nieuw leven ingeblazen, in het kader van de beteugeling van bedelarij en landloperij. Nieuwe gebouwen werden opgericht. De afschaffing op van de wet op de landloperij in 1993 betekende de opheffing van de rijksweldadigheidskolonie van Wortel. Kolonie Wortel is een uniek voorbeeld van de inrichting van een gebied als weldadigheidskolonie. Ze wordt gekenmerkt door een karakteristiek gebouwenpatrimonium en een compartimentenlandschap (grote open percelen gras- en akkerland wisselen af met bossen en struwelen, ingebed in een typische drevenstructuur in rastervorm). Plaatselijk komen nog heiderelicten en een paar vennen voor.