Inventaris

Rosmeerstraat (Bilzen)
Naast de pastorie loopt een kleine weg, de Sint-Berthiliasteeg, die leidt naar de Sint-Berthilia-bron, een belangrijk bedevaartoord.

Borgloon, Gotem, Hoepertingen, Kuttekoven (Borgloon), Berlingen (Wellen)
Dit gebied is gelegen aan de noordwestrand van het massief van Borgloon. Het is heuvelachtig en sterk ingesneden door erosie. Het is een uitgesproken agrarisch landschap met centraal het gehucht Kuttekoven met enkele belangrijke hoeves en de Sint-Jan-de-Doperkerk. Het gehucht wordt doorsneden door de markante spoorwegbrug en spoorwegbedding van de voormalige spoorweg Sint-Truiden-Tongeren. Ten noorden van het gehucht liggen de gesloten hoeve De Klee en kasteel De Klee. Halverwege tussen Kuttekoven en Berlingen (Wellen), aan de oostelijke rand van de riviervlakte van de Herk, ligt het gehucht Rullingen met het gelijknamige kasteel met omliggend park en hoogstamboomgaarden. De Herk stroomt diep ingesneden door het landschap. Het dorp Berlingen sluit hierop aan, de Sint-Agathakerk kijkt van een hoogte uit op de waterloop.

Stationsstraat (Boutersem)
Kleine veldkapel uit 1796 met vierkante plattegrond en zwak hellend leien zadeldakje. De Sint-Luciadevotie te Vertrijk klimt minstens op tot de 14de eeuw.

Sterrebornestraat (Boutersem)
Bedevaartsoord met een grote kapel, heropgebouwd in neogotische stijl in 1893-1894 naar ontwerp van Edward Francken, omgeven door een plantsoen. Rechts van de toegangsweg naar het kapelportaal bevindt zich de bron in een afzonderlijk veldkapelachtig gebouwtje. De randbeplanting bestaat voor de helft uit gekandelaarde zomerlinden, die getuigen van de oorspronkelijke, bij de heraanleg van 1893-1894 behorende aanplanting.

Elst, Zegelsem (Brakel), Sint-Kornelis-Horebeke, Sint-Maria-Horebeke (Horebeke), Sint-Blasius-Boekel (Zwalm)
Dit gebied omvat de bovenloop van de Perlinckbeek tussen Zegelsem en Sint-Blasius-Boekel waar het verval van de beek het grootst is met verschillende zijbeken. De dalbodem kent een sterk wisselende topografie met boog- en een vleugeldalen. De westelijke dalwand ligt voornamelijk onder akker en de meer steile oostelijke onder bos en graslandpercelen die met perceelsrandbegroeiing omzoomd zijn. De loop van het Perlinckbeek is gewijzigd ten gevolge van waterbeheersingswerken door de mens. In de vallei van de Perlinckbeek komen verschillende grote gesloten hoeves voor en de Perlinckmolen die teruggaat tot de 9de eeuw.

Elst, Nederbrakel, Opbrakel, Zegelsem (Brakel), Schorisse (Maarkedal)
Het heuvelig karakter van dit gebied wordt veroorzaakt door de sterke erosiewerking van talrijke kleine waterlopen. Dit gebied omvat de bronhoofden van drie parallel lopende zijbeken van de Zwalm, de Vaanbuikbeek, de Roosmeersbeek en de Slijpkotbeek. Tussen de valleitjes, die west-oostwaarts georiënteerd zijn, liggen hoge kouters van waar men een weids uitzicht heeft op een landschap met houtkanten en perceeslrandbegroeiing. In de buurt van de erven komen kaphagen voor met een erg kleine plantafstand. In de diepere delen van de valleien liggen unieke bronbossen met een waardevolle bronbosflora. Het indrukwekkende halfgesloten hoevecomplex van het Hof te Wolfskerke gaat terug tot de 12de eeuw en ligt ingeplant op een heuvelkam, omgeven door landbouwgronden. Het Mullenkasteel werd later gebouwd als eclectische woning bij de hoeve.

Everbeek, Nederbrakel, Opbrakel (Brakel)
Dit gebied situeert zich op in het zuiden van Brakel. De zuidelijke en westelijke grens wordt deels door de gewestgrens gevormd. De bossen liggen op de hellingen van de getuigenheuvels van de Vlaamse Ardennen, waarop de bronnen van enkele beken liggen. De valleien van de bovenlopen van de Verrebeek, Dorenbosbeek en Terkleppebeek worden gekenmerkt door graslanden met KLE's, ze vormen een halfopen landschap. De steile zijvalleien van de Terkleppebeek hebben een mozaïek van kleinere bosjes, graslanden en akkerlanden. De Maandagkouter en de Wallekouter rond de Verrebeekmolen hebben een open karakter. Het Mijnwerkerspad, een voormalige spoorlijn, wordt door de houtkanten op talud in het landschap afgetekend.

Everbeek (Brakel)
Het Steenbergbos ligt op de helling van één van de twaalf getuigenheuvels in de Vlaamse Ardennen. Het Trimpontbos is minder hoog gelegen als de andere bossen. De steilste hellingen komen in de buurt van de beek voor en liggen onder bos en weiden. Op de valleihelling komen duidelijke taluds voor en in de valleiwand zijn er verschillende tertiaire ontsluitingen van zand en klei. De heuvels tellen verschillende bronbossen die de talrijke beekjes zoals de Molenbeek voeden.

Everbeek, Nederbrakel, Opbrakel (Brakel)
Het Hayesbos is gelegen op de getuigenheuvelrij die kenmerkend is voor de Vlaamse Ardennen. Het Hayesbos ligt op de noordelijke helling van het Livierenbos. De Verrebeek ontspringt in het Livierenbos. De meeste zijbeken ontspringen in de bronnen in de bosrand van het Hayesbos. De sterk meanderende bronbeek heeft een sterk verval en komt ten noorden van het Hayesbos in een gebied dat gekenmerkt wordt door graslanden rijk aan houtige beplantingen op perceelsgrenzen. De vallei van de Verrebeek is een halfopen landschap rijk aan KLE’s (kleine landschapselementen). Het open landbouwgebied Doensberg ligt ten oosten van de vallei en ten noorden het Hayesbos.

Opbrakel (Brakel)
Het Brakelbos is een 18de-eeuws boscomplex van vooral beuk als hooghout en gekenmerkt door rechte exploitatiewegen. Ten oosten daarvan loopt de Sassegembeek met hoofdzakelijk regelmatige, kleine percelen meers met perceelsrandbegroeiing. Het Brakelbos ligt op een getuigenheuvel uit het Diestiaan en langs de valleiwanden zijn er verschillende tertiaire ontsluitingen van klei en zand. Er zijn sporen van zavelputten en ijzerzandsteenwinning. De heuvels tellen verschillende bronbossen met bronamfitheaters die de talrijke beekjes voeden waaronder de Sassegembeek-Molenbeek. De vierkantshoeve Hof ten Bossche en het Hof te Fransbeke aan de rand van het bos zijn twee historische ontginningshoeven van de middeleeuwse heerlijkheid Opbrakel.