Inventaris

Helchteren, Houthalen (Houthalen-Helchteren), Meeuwen, Wijshagen (Oudsbergen)
Dit gebied in de Landschapsatlas omvat 1) een uitgestrekt heide en vennengebied van ruim 2000 ha, nu militair domein; 2) de bovenloop van de Abeek, 3) het straatgehucht Gestel, 4) het traditionele Gelstelse akkergebied op zandgronden, 5) de gefixeerde zandverstuivingen genaamd Kolisbergen en 6) het eind 19de-eeuwse domein Masy. Het gehele gebied weerspiegelt diverse vormen van traditioneel landgebruik van een Kempisch dorp: hooilanden en bomenrijen in de beekvallei, een straatdorp op de valleirand, akkers op de lichtere zandgronden en de heide en vennen als gemeenschappelijke graasgronden voor het vee. Het grootste deel van dit landschappelijk waardevol gebied bestaat uit heide en vennen, die zeer typerend zijn voor de landschapsontwikkeling op het Kempisch plateau.

Houthalen (Houthalen-Helchteren), Zonhoven (Zonhoven)
De natuurreservaten Ten Haagdoornheide en De Teut vormen samen het grootste heidegebied van Midden-Limburg met nog enkele schaars begroeide stuifduinen. Een deel van de heide werd systematisch omgezet in naaldbos gekenmerkt door een drevenpatroon. Bij de westrand van het voormalig militair domein Molenheide bevindt zich de Holsteen, een concentratie van acht grote zandsteenblokken als resultaat van een erosieproces.

Dennendijk (Hulshout)
Het Goor is een gebied met zeldzame vegetaties en een regelmatig dijken- en grachtenpatroon dat herinnert aan de turfontginning tijdens de 18de en 19de eeuw.

Snellegem (Jabbeke), Aartrijke, Zedelgem (Zedelgem)
Tijdens de middeleeuwen bestond de ankerplaats uit een veldzone, met stukken heide en veldvijvers, die omgeven werd door een boszone. Tijdens de 19de eeuw heeft men deze marginale gronden van heide en vijvers bebost met loof- en naaldbomen, terwijl de bosgordel in cultuur gebracht werd. Nu bestaat het uit een centraal bosgebied en het omliggende landbouwland. Sinds de Eerste Wereldoorlog is het gebied eerst door de Duitsers en later door de Belgen, als munitiedepot gebruikt waarbij een spoorwegnet, wegennet, blusvijvers en gebouwen zijn aangelegd. Naast de wegen in het militair domein kent deze ankerplaats veel zand- en aardewegen. In het landbouwland rond het bos liggen verspreid enkele hoeves gelinkt aan de ontginning van deze gronden in de 19de eeuw. In het noordoosten vlakbij de Vijverdam ligt de middeleeuwse hofstede Vloetem met nog een gedeelte van de walgracht.

Kalmthout (Kalmthout)
De Kalmthoutse Heide is een uitgestrekt gebied dat bestaat uit een gevarieerd en dynamisch landschap met heide, vennen, bossen en stuifduinen. De gesloten bossen contrasteren met de open heide, de hoge en droge stuifduinen met de lage en natte vennen. De Kalmthoutse Heide is een typisch voorbeeld van een laaglandheide. De bijhorende fauna en flora zijn bijzonder. Enkele domeinen met landhuizen herinneren aan de ontginning van de heide. De esthetische en belevingswaarde van Kalmthoutse Heide is hoog: afwisselend, rijk aan historische relicten en met weidse zichten.

Goorseweg (Kasterlee)
Aansluitend bij de smalle heuvelrug tussen Kasterlee en Herentals op de rand van de Kleine Netevallei ligt een 67 ha groot stuifzandcomplex met een uitgesproken reliëf. Het meest uitgesproken zijn de paraboolduinen die zich hier op het einde van de (voorlopig) laatste ijstijd hebben gevormd. Zij vormen dominante landschappelijke elementen. Er kunnen drie reliëfvormen in het stuifzand worden onderscheiden: 1. paraboolduinen zoals de Hoge Mouw en de Zwarteberg; 2. een langgerekte stuifzandrug, de Kabouterberg; 3. een sterk geaccidenteerd stuifzandreliëf dat bestaat uit een ensemble van kleinere, onregelmatige koppen, ruggen en depressies.

Keerbergen (Keerbergen)
De Broekelei, gelegen tussen Keerbergen en Rijmenam, ten noorden van de Dijle, is een paleomeander, gevormd door de Dijle. Sinds de 12de eeuw was de abdij van Grimbergen de belangrijkste grondbezitter. Twee zandige ophogingen, donken (Duivebergen en Kerkebergen), liggen in of net buiten de meander. De dalweg van de meander bestaat uit zeer natte kleibodems, waarop de mens aanvankelijk een beemdenlandschap ontwikkelde, dat in de 20ste eeuw voor de oprukkende populierenteelt plaats moest ruimen.

Jachthoorndreef, Torteldreef (Keerbergen)
Het Pommelsven (circa 10,35 hectare groot), ten oosten van het centrum van Keerbergen, is een vochtig heidegebied met aan de noord- en westzijden dennenbestanden. Dit gebied is een relict van het heide- en dennenbossencomplex dat vroeger het grootste gedeelte van de duinenrij tussen Mechelen en Aarschot aan de noordrand van de Vlaamse Vallei bedekte. Van het duinenlandschap dat zich vanaf Bonheiden over Rijmenam en Keerbergen uitstrekte tot aan Tremelo, soms de Brabantse Kempen genoemd, zijn slechts enkele relicten overgebleven: de Kruisheide en het Pommelsven te Keerbergen en de Bolloheide te Tremelo, op de oostelijke uitloper van de duinenrij. De overige delen van deze duinen werden vanaf het interbellum omgezet naar uitgestrekte residentiële verkavelingen.

Lanaken, Rekem (Lanaken), Opgrimbie (Maasmechelen)
De steilrand van het Kempisch Plateau doorsnijdt het gebied en overbrugt een hoogteverschil van 40m. Verschillende beken dwarsen het talud en creëren een grillig patroon. De beekvalleien worden gekenmerkt door alluviale elzenbossen en venige broekbosjes en relicten van viskweekvijvers en watermolens. In de aanwezige bosbestanden is de fase van planmatige bosaanleg nog duidelijk herkenbaar aan het dambordpatroon van paden en brandgangen. Zowel in de heide als in de naaldhoutaanplanten komen enclaves wintereik voor onder de vorm van hakhout, beperkte struwelen, houtwallen en afzonderlijke stoven. Het Pietersembos was jacht- en productiebos van de heren van Pietersheim. Vlakbij ligt het middeleeuwse burchteiland met ruïnes en restanten van drie slotgrachten. In de uitgestrekte naaldbossen werden in de 20ste eeuw dankzij hun groene karakter preventoria en sanatoria opgericht.

Oordegem, Smetlede (Lede), Massemen, Wetteren (Wetteren), Serskamp (Wichelen)
De Serskampse beek heeft een diepe asymmetrische vallei uitgeschuurd met een zeer steile rechteroever. De steile hellingen zijn grotendeels bebost en hebben kwelzones met voedselarm kwelwater. Langs de beek liggen sterk gleyige gronden die naar de dorpskern overgaan in drogere zandgronden. De dorpskom van Serskamp ligt op een hoogte met rondom enkele bosgebieden. De 18de-eeuwse Serskampse bossen zijn in omvang gekrompen en bestaan nu grotendeels uit naaldhout en hoogstammig loofhout met nog sporen van hakhout. Er zijn nog schaarse fragmenten van nat en zuur elzenbroek en het lichtrijk eiken-berkenbos met overgangen naar heide.