Inventaris

Kanne, Vroenhoven (Riemst)
Kanne is gelegen aan de benedenloop van de Jeker, die enkele kilometers verder in de Maas uitmondt. Het Jekerdal, evenals het in 1930-34 aangelegde Albertkanaal, is er diep in het substraat ingesneden, waardoor zeer steile hellingen voorkomen. Tussen de Jekervallei en de Maasvallei is de Sint-Pietersberg gelegen waarvan het landschappelijk meest gave deel het plateau van Caestert is.

Millen, Valmeer, Zichen-Zussen-Bolder (Riemst)
De van oudsher geconcentreerde hoopdorpen, bestaande uit woningen en boerderijen rond de kerk, groeiden hier aaneen tot de straatdorpen Val-Meer en Zichen-Zussen-Bolder. In elke dorpskom bevinden zich vierkanthoeven, waarvan de gevels - zoals ook van vele andere gebouwen - geheel of gedeeltelijk in streekeigen mergelzandsteen zijn opgetrokken. Zij benadrukken het landelijke en streekeigen karakter van het dorpsbeeld, traditioneel bepaald door landbouw en mergelwinning. Achter de boerderijen liggen de weilanden, vaak ingenomen door boomgaarden. Daarrond ontplooit zich een glooiend openfield-landschap, gekenmerkt door akkerbouw. De mergelgroeven situeren zich vooral in Val, Zichen en Zussen en gaan terug tot de Gallo-Romeinse tijd. Nu vormen het ingewikkelde gangenstelsels die zich ver onder de grond uitstrekken.

Zichen-Zussen-Bolder (Riemst)
De groeve is ontstaan door ontginningen van mergelstenen vanaf de 14de eeuw. In de Grote Berg in Zussen is het ontginningslandschap bijzonder goed bewaard gebleven. Op de ondergrondse muren en plafonds bevinden zich talloze teksten en afbeeldingen van de ontginningsperiode en later, die een bijzondere inkijk bieden in het leven van de mensen in Riemst door de eeuwen heen. Er zijn veel sporen van het latere gebruik van de groeve zoals voederbakken, vuurplaatsen, … Deze groeve is bovendien bijzonder omdat het een geheel is van verschillende stelsels die via verschillende toegangen en door verschillende eigenaren ontgonnen is.

Avergat (Riemst)
Het Avergat is de oeroude naam van de dalwand en de aan de voet ervan lopende straat, begrensd door de zogenaamde Mosserdel en Susserdel.

Wezemaal (Rotselaar)
De steengroeve bevindt zich vlak bij het majestueuze heilig hartbeeld, de plaatst waar sinds de 16de eeuw de wieken van de windmolen van Wezemaal draaiden. De ontginning van deze roestbruine stenen waren belangrijk voor het bouwen van religieuze en burgerlijke gebouwen. Deze steengroeve werd gebruikt voor onder andere de opbouw en restauratie van de watermolen en de kerk van Wezemaal.

Wezemaal (Rotselaar)
De ijzerstandsteengroeve heeft de vorm van een trechter waarvan de uitgang langs de noordhelling afhelt.Het bestaan van de steengroeve wordt vermeld in 1441 als de ‘putte’ waaruit de heer steen liet trekken. Het is de oudst gekende vermelding van een Wezemaalse steengroeve. De ontginning van deze roestbruine stenen waren belangrijk voor het bouwen van religieuze en burgerlijke gebouwen.

Wezemaal (Rotselaar)
De steengroeve situeert zich op de zuidflank van de Wijngaardberg. De ontginning van deze roestbruine stenen waren belangrijk voor het bouwen van religieuze en burgerlijke gebouwen. In 1484 wordt de eerste melding vastgesteld van het bestaan van deze groeve voor het leveren van ijzerzandsteen voor de kerk.

's Gravenvoeren (Voeren)
De Kruisgraaf is een diep ingesneden groeve. De vertakte, beboste Kruisgraef is noord-zuid georiënteerd. Het substraat bestaat uit gesteenten uit het Krijt. Bodemkundig bestaat de Kruisgraef uit lemige bodems zonder profielontwikkeling. De lemige gronden rond de Kruisgraef hebben wel een textuur of structuurhorizont. De Kruisgraef is oorspronkelijk een krijtgroeve. De groeve is loodrecht op de vallei georiënteerd. De exploitatie ervan gebeurde via een ontsluitingsweg loodrecht op de parallelweg aan de Voer. In de ravijn komt een zeer grote dassenburcht voor met een lengte van 150 m en 46 uitgangen (1985). De Kruisgraef is een eiken-haagbeukenbos en is beplant met hakhout en opgaande bomen van gewone es, fijnsparren en opgaande populieren. Er komt ook veldolm, hazelaar en meidoorn voor.

's Gravenvoeren (Voeren)
De Roetsgraaf is een stelsel van diep ingesneden groeven. De groeven zijn loodrecht op de holle weg georiënteerd. De exploitatie van de ontginning gebeurde via deze weg. Deze weg vormt de historische verbinding tussen het dorp en de hoger gelegen landbouwgronden op de noordelijke helling. De Roetsgraaf is beplant met onder andere robinia, hakhout van hazelaar en hakhout van gewone es, met een omtrek tot 468 cm. De kruidlaag bestaat onder andere uit boskortsteel, bosanemoon, kraailook, boszegge, bosbingelkruid, bosviooltje en bleeksporig viooltje. De soortensamenstelling van de onderlaag en de omvang van het hakhout doet vermoeden dat deze situatie al meer dan 100 jaar bestaat.

's Gravenvoeren (Voeren)
De kiezeloölietgroeven bevindt zich langs een de holle weg naar Kattenrot, in het Schophemerheidebos. Deze weg vormt de historische verbinding tussen het gehucht Schophem en Kattenroth en Ulvend, over het voormalige heidegebied Schophemerheide. De kiezeloöliet werd samen met vuursteen gebruikt in de wegverharding. De kiezeloöliet is vermoedelijk de oudste verharding. De groeve is overgroeid met bosvegetatie, maar is wel in het reliëf herkenbaar als ontginningsplek.