Inventaris

Bommershoven, Jesseren (Borgloon), Overrepen, Piringen, Tongeren (Tongeren)
Het gebied ligt op de overgang tussen vochtig en droog Haspengouw. Plaatselijk zijn er door versnijding van de beken relatief grote hoogteverschillen en verschillen in landschapstypen aanwezig. De valleien zelf hebben een asymetrische vorm en kenmerken zich in landgebruik door de aanwezigheid van wei- en hooilanden, tegenwoordig vaak in natuurgebruik. In de valleien komt kalktuf voor. De burcht van Kolmont gaat terug tot de 11de eeuw als burcht van de graven van Loon. Tegenwoordig is het een ruine waarvan de donjon nog vrij gaaf bewaard is, omgeven door een historisch boscomplex. Het voormalige fruitspoor tussen Drieslinter en Tongeren doorsnijdt het gebied en werkt sterk structurerend.

Bommershoven, Borgloon, Broekom, Groot-Loon (Borgloon), Gutschoven, Heers, Heks, Horpmaal, Vechmaal (Heers), Lauw, Piringen, Widooie (Tongeren)
Het is een overwegend open en sterk glooiend landschap, voornamelijk bestaande uit zeer vruchtbare akkers. De bewoning is geconcentreerd in dorpen die vooral gelegen zijn in de valleien. Deze valleien zijn vochtiger en bestaan uit hooi- en graslanden en houtkanten en vormen meer gesloten linten tussen de uitgestrekte open plateaugebieden. Op de heuveltoppen ontbreekt plaatselijk de vruchtbare leemlaag of is deze te dun voor landbouw en liggen beperkte boscomplexen. De ankerplaats vormt een uitzonderlijk landschap waarbij de erfgoedelementen samen een uitgestrekt cultuurlandschap vormen met vele historische kasteeldorpen en domeingoederen, alternerend met een schitterend semi-ruraal kader van hoeves, akkers, weilanden, hoogstamboomgaarden en bossen waarbij de verschillende elementen bovendien onderling verbonden zijn door oude wegtracés (waaronder de Romeinse weg).

Borgloon, Broekom, Gotem, Hendrieken, Hoepertingen, Rijkel, Voort (Borgloon), Gutschoven, Mettekoven (Heers), Brustem, Groot-Gelmen (Sint-Truiden)
Dit gebied is gelegen in Droog-Haspengouw op de zuidwest-rand van het massief van Borgloon. De centrale verbinding in de ankerplaats wordt gevormd door de Romeinse weg die van west naar oost loopt. De Herkebeek of Molenbeek, één van de bovenlopen van de Herk, doorkruist het gebied van zuid naar noord. De beek heeft hier een diep, asymmetrisch dal ingesneden. De omgeving van Voort vertoont het traditionele, open uitzicht van de Haspengouwse akkerbouwstreek. Voort is dan ook een klein landbouwdorp, gedomineerd door het kasteel en enkele grote landbouwbedrijven. Gotem is een kleine kern gelegen in dezelfde beekvallei, maar op enige afstand van de Romeinse weg. Het gehucht Helshoven ligt langs de Herk en kenmerkt zich door enkele grote hoeves en een kapel en kluis.

Klein-Heidestraat 28A-E (Boutersem)
Goed bewaard voorbeeld van een middelgrote, bakstenen vierkantshoeve uit 1838. Het boerenburgerhuis bakent samen met de poort het erf af aan de straatzijde.

Opbrakel (Brakel)
Het Brakelbos is een 18de-eeuws boscomplex van vooral beuk als hooghout en gekenmerkt door rechte exploitatiewegen. Ten oosten daarvan loopt de Sassegembeek met hoofdzakelijk regelmatige, kleine percelen meers met perceelsrandbegroeiing. Het Brakelbos ligt op een getuigenheuvel uit het Diestiaan en langs de valleiwanden zijn er verschillende tertiaire ontsluitingen van klei en zand. Er zijn sporen van zavelputten en ijzerzandsteenwinning. De heuvels tellen verschillende bronbossen met bronamfitheaters die de talrijke beekjes voeden waaronder de Sassegembeek-Molenbeek. De vierkantshoeve Hof ten Bossche en het Hof te Fransbeke aan de rand van het bos zijn twee historische ontginningshoeven van de middeleeuwse heerlijkheid Opbrakel.

Wolsemstraat 80 (Dilbeek)
Vierkansthoeve uit de tweede helft van de 19de eeuw met bakstenen gebouwen rond een deels geplaveid erf. De hoeve is gelegen in een landelijk gebied en in het historische gehucht Wolsem.

Galmaarden, Tollembeek, Vollezele (Galmaarden), Nieuwenhove, Waarbeke (Geraardsbergen), Denderwindeke (Ninove)
De Kongoberg (hoogte 105 meter boven zeespiegel) ligt ten zuiden van het gehucht Nieuwenhove en ten westen van de weg Denderwindeke-Vollezele. Tussen de Dender- en Markvallei liggen heuvelruggen die tevens als waterscheiding dienen. Tot in de eerste helft van de 18de eeuw was de Kongoberg bebost. Het Molenbos is hiervan een laatste restant. Ten oosten van Hof ten Berg lag reeds op het einde van de 18de eeuw een koutercomplex. De perceelsrandbegroeiingen zijn intussen grotendeels verdwenen. De beide vierkantshoeven Hof ten Berg en Hof te Leisbroek dateren uit de 18de eeuw.

Galmaarden (Galmaarden), Grimminge, Moerbeke, Onkerzele, Zandbergen (Geraardsbergen)
Het boscomplex, gevormd door het Raspaillebos, Moerbekebos en Karkoolbos, ligt op een heuvelrug te Geraardsbergen en Galmaarden. Het gebied vormt een relict van het Kolenwoud en wordt doorsneden door een kasseiweg, de Bosberg.

Vollezele (Galmaarden), Oetingen (Gooik), Denderwindeke (Ninove)
Het kasteel van Steenhault ligt ten zuiden van het gehucht Steenhout, tussen Denderwindeke en Vollezele. Het grote domein omvat een park, een neerhof, een waterkasteel en een kasteelhoeve. De omgeving van het kasteel werd ingericht als een landschappelijk park met een langwerpige vijver die aansluit op de waterpartij rond het kasteel. Het zuidelijk deel van dit ongeveer 200 hectare groot domein wordt ingenomen door het Steenhoutbos. In de sterk heuvelende omgeving liggen talrijke gesloten vierkantshoeven.

Bokrijklaan 6-8, Craenevenne 131 (Genk)
Kasteel in neorenaissancestijl, gebouwd in 1898, met ten oosten, resten van de vierkanthoeve uit de eerste helft van de 18de eeuw. Het geheel is in een park gelegen, naast het Openluchtmuseum.