Inventaris

Tiegemberg, Warandedreef 6-10 (Anzegem)
Bedevaartoord en recreatief park. Sint-Arnolduskapel opgetrokken tussen 1864 en 1865 naar ontwerp van Pierre Nicolas Croquison en gewijd in 1866 door bisschop J.J. Faict. Ten noorden van de kapel ligt het zogenaamd Sint-Arnoldusputje, de miraculeuze bron die in de loop der tijd verzonken is in de grond. Voormalig boswachtershuisje en later souvenirwinkel en herberg gelegen ten noorden van de kapel. Ten westen van de hoofdkapel, staat een kleine bakstenen kapel op rechthoekige plattegrond. Puntgevel bekleed met rotsimitatie en bekroond door kruis. Het park wordt op het eind van de 19de eeuw in opdracht van Vital Moreels aangelegd.

Arendonk (Arendonk)
De bossen van ankerplaats Kwade Putten werden in de tweede helft van de 19de eeuw aangeplant, binnen een al wat ouder dambordvormig ontginningspatroon. De structuur van deze bossen, vooral naaldbossen, is nog gaaf bewaard. Ook komen er nog een aantal vennen voor, relicten van het vroegere heidelandschap. Sommige ervan werden omgevormd tot vijvers op een kasteeldomein. Het gebouwenpatrimonium van ankerplaats Kwade Putten betreft onder andere een kasteel, enkele villa’s, een boswachterswoning en twee kapellen, alle daterend van einde 19de eeuw-eerste helft 20ste eeuw. De reliëfsverschillen, de uitgestrektheid van de bossen (binnen wat voor de rest een landbouwomgeving is), de rust en het onbebouwde karakter zijn belangrijke kenmerken van de ankerplaats. De ankerplaats heeft dan ook een hoge belevingswaarde.

Arendonk (Arendonk), Oud-Turnhout (Oud-Turnhout)
De ankerplaats is, hoewel plaatselijk aangetast doorheen de tijd, een uniek voorbeeld van een compleet historisch heide – economiesysteem. Historisch – landschappelijk vormde het westelijke deel (de vallei van de Aa met de woonkernen Schuurhoven en Schuurhovenberg) een complex van akkers en graslanden (het zogenaamde infield), terwijl het centrale en oostelijke deel ervan een immense heidevlakte was (het outfield).

As (As), Genk (Genk), Opglabbeek (Oudsbergen)
Tot begin 20ste eeuw was Waterschei een straatvormig gehucht ten noordoosten van Genk. In 1901 werd in het aangrenzende As de eerste steenkool van de Kempen aangeboord en in 1907 werd dan begonnen met de oprichting van de steenkolenmijn te Waterschei. Het landschap van heide, duinen en bossen op het Kempens Plateau werd er in de loop van de eeuw grondig gewijzigd. Niettemin vormt het grensgebied van beide gemeenten een aantrekkelijke omgeving met vele relicten van het industrieel-archeologisch mijnverleden en ook talrijke andere facetten van de cultuur- en natuurhistorie.

As, Niel-bij-As (As), Opoeteren (Maaseik), Opglabbeek (Oudsbergen)
De Bosbeekvallei is ingesneden in het Kempens plateau, plaatselijk tot 30m diep en is uitgesproken asymmetrisch. De Bosbeek kronkelt in vele meanders naar de Maas. In het alluvium rond de beek komen laagveengebieden voor. Het uitgesproken reliëf met bijhorende vochtgradiënt ligt aan de basis van een gediversifieerde begroeiing met oa. zegge, riet, graslanden, ruigtes, moerassen en broekbossen. In de hooi- en weilanden waren vele grachten aanwezig voor ontwatering en periodieke bevloeiing. In de vallei lagen diverse molens. Verder van de vallei verwijderd treft men in een meer open landschap weilanden aan en akkers op het plateau. Het gehucht De Houw heeft een langgerekte vorm en ligt in een zijdal van de Bosbeekvallei. In dit gehucht zijn nog vele bouwkundig waardevolle elementen aanwezig zoals hoeves, kapellen en kruisen.

Niel-bij-As (As), Lanklaar (Dilsen-Stokkem), Mechelen-aan-de-Maas, Opgrimbie, Vucht (Maasmechelen)
De aaneengesloten heide- en boscomplexen worden doorsneden door de steilrand van het Kempisch Plateau. In Ven Onder de Berg ligt een voor Europa uniek laaglandhoogveen. In de omgeving van de heide komen belangrijke concentraties van wintereikenrelictbosjes, struwelen, houtwallen en afzonderlijke stoven voor. De Mechelse Heide telt nog bunkers en loopgraven die teruggaan tot de inrichting als Duits militair oefenterrein in de Eerste Wereldoorlog. De 19de-eeuwse naaldhoutaanplantingen hebben een drevenpatroon dat de systematische aanleg in functie van de mijnbouw verraadt. Langs de Zuid-Willemsvaart ligt de voormalige mijnsite van Eisden, via het Kolenspoor verbonden met het station van As. Naast de vier terrils getuigen nog enkele gebouwen en mijninstallaties van de vroegere mijnsite.

Schuttenbergstraat, Stationsstraat (As)
In de wand van de verlaten grindgroeve Hermans, ten noordoosten van As, zijn belangrijke geologische verschijnselen duidelijk waarneembaar. De grindgroeve is zeer belangrijk voor de studie van de afzettingen en van het ontstaan van het Kempens Plateau (hoofdterras van de Maas) tijdens het quartair.

Asse, Kobbegem, Mollem, Zellik (Asse), Brussegem (Merchtem)
Dit gebied is gelegen tussen Asse en Wemmel. Bollebeek en Kobbegem zijn zeer landelijke gehuchten rond enkele historische hoeves, aansluitend bij een open landschap. Het gebied wordt gekenmerkt door de alluvia van een aantal beken. Perceelsvormen bleven gedurende enkele eeuwen nagenoeg ongewijzigd. Bomengroepen, bomenrijen, taluds en houtkanten accentueren het landschap. Aan de rand van de drassige beekdalen vinden we talrijke bronnen.

Asse (Asse)
Putberg ligt ten westen van Asse, dat een rijk verleden heeft als knooppunt van Romeinse verkeerswegen, waaronder de heerbaan naar Bavay. Op de Putberg verschenen omstreeks 1880 twee eclectische kastelen met bijhorend laat-landschappelijk park. Het landschap is er zeer gevarieerd met sterke reliëfverschillen, taluds, holle wegen, bossen, mooie vergezichten.

Asse, Bekkerzeel (Asse), Sint-Ulriks-Kapelle (Dilbeek), Ternat (Ternat)
Dit gebied is gelegen ten zuiden van Asse in de vallei van de Nieuwermolenbeek. Centraal ligt het domein van het kasteel Nieuwermolen, een vml. waterburcht, genoemd naar een nabijgelegen watermolen (1450). Het neoclassisistische Hoogpoortkasteel ligt in een fraai aangelegd domein op een helling die de omgeving beheerst. Niet alleen in de omgeving van de kastelen, maar ook in de vallei- en brongebieden komen grote bospercelen voor, afgewisseld met akkers.