Inventaris

Beerse (Beerse), Merksplas (Merksplas), Rijkevorsel (Rijkevorsel)
De Kolonie Merksplas is een voor het Vlaams Gewest uniek en intact voorbeeld van de opbouw en inrichting van een gebied als ‘onvrije’ weldadigheidskolonie. In 1823 werd de ’onvrije kolonie’ van Merksplas ontgonnen op de heide. Ze bood al snel onderdak aan ongeveer 600 bedelaars. In 1893 werd begonnen met het graven van de ringgracht, om ontsnappingen tegen te gaan. Deze ringgracht is nog grotendeels bewaard. Ook van het gebouwenbestand is heel wat bewaard gebleven (kerk, gebouwen van de huidige strafinrichting, boerderijen, bedrijfsgebouwen, schoolgebouw en personeelswoningen). Ook bijzonder is het kerkhof. Kenmerkend voor het landschap van de ankerplaats zijn verder het rastervormig drevenpatroon en de beboste percelen afgewisseld met akkerland. Het uitgestrekte en rustige geheel is een visueel zeer aantrekkelijk compartimentlandschap. De dendrologische waarde is groot.

Wortel (Hoogstraten)
De rijksweldadigheidskolonie werd in 1822 gesticht, met als doel door werkverschaffing de armoede te bestrijden: wegen werden aangelegd, hoeves gebouwd, gronden ontgonnen op de heide. Het project mislukte en werd in 1842 stopgezet. Vanaf 1870 werd de kolonie van Wortel nieuw leven ingeblazen, in het kader van de beteugeling van bedelarij en landloperij. Nieuwe gebouwen werden opgericht. De afschaffing op van de wet op de landloperij in 1993 betekende de opheffing van de rijksweldadigheidskolonie van Wortel. De ankerplaats is een uniek voorbeeld van de inrichting van een gebied als weldadigheidskolonie. Ze wordt gekenmerkt door een karakteristiek gebouwenpatrimonium en een compartimentenlandschap (grote open percelen gras- en akkerland wisselen af met bossen en struwelen, ingebed in een typische drevenstructuur in rastervorm). Plaatselijk komen nog heiderelicten en een paar vennen voor.

Kolonie 1-10, 12-15 (Hoogstraten)
Oorspronkelijk alleenstaande gekoppelde huizen in spiegelbeeld, twee bouwlagen onder gemeenschappelijk zadeldak; inspringende aanbouw van één bouwlaag onder zadeldak.

Kolonie 1-43 (Hoogstraten)
Het domein van de kolonie wordt gekenmerkt door een compartimentenlandschap met een typische drevenstructuur en een karakteristiek gebouwenpatrimonium.

Kolonie 17 (Hoogstraten)
Het symmetrisch opgebouwd gebouwencomplex rondom de omvangrijke binnenplaats, het bewaard koorgedeelte van de voormalige kapel en de werkplaatsen dateren van de periode 1880-1898.

Kolonie 18, 21-22, 24 (Hoogstraten)
Oorspronkelijk vrijstaande enkelhuizen van drie traveeën en twee bouwlagen onder overkragend zadeldak op diepe percelen met al dan niet omhaagde voortuin en achtertuin met moestuin en/of boomgaard.

Kolonie 32 (Hoogstraten)
Schuin tegenover de noordzuid-as georiënteerd gebouw, opgetrokken circa 1893 naar opdracht van Chambert en tot circa 1914 dienst gedaan als kazerne.

Kolonie 33-37, 41-43 (Hoogstraten)
Grootschalig landbouwbedrijf opgebouwd rondom een immens erf met centraal grasplein, beplant met jonge bomen en afgeboord door een verharde omloop.

Kolonie zonder nummer (Hoogstraten)
Werkplaatsen/ateliers, gelegen ten zuiden van het centraal complex.

Kolonie zonder nummer (Hoogstraten)
Wachthuisje van de toezichters voor de tram, gelegen op het kruispunt van twee dreven.