Inventaris

Kuringen, Stokrooie (Hasselt), Zolder (Heusden-Zolder), Zonhoven (Zonhoven)
Het gebied wordt gekenmerkt door moerassen, heide, hooiland en bos en een aaneenschakeling van vijvers genaamd de Wijers. De afwisseling van landduinen en vochtige depressies versterkt het uitgesproken reliëf. De vijvers worden hoofdzakelijk gevoed door de Slangebeek, Roosterbeek en Laambeek, die een evenwijdig verloop hebben en een zuidwestelijke oriëntatie. Een netwerk van dijkjes, sloten en sluizen getuigt nog van het economisch belang van de viskweek in de beekvalleien.

Herselt (Herselt), Varendonk (Laakdal)
‘Hertberg’ is gelegen op de overgang tussen de vallei van de Grote Nete en de eerste hellingen van het Hageland en bestaat uit een uitgestrekt bosgebied gelegen op twee tertiaire ijzerzandsteenheuvels met aan de randen akkers en weilanden. Reeds in de 18de eeuw werd het gebied gekenmerkt door uitgestrekt bos, hier en daar onderbroken door kleine restanten heide en enkele vijvers. Het betreft hier geen ‘historisch stabiel’ bos gezien de mens gedurende de laatste 200 jaar door haar activiteiten het uitzicht van het bos wezenlijk veranderde.

Herselt (Herselt), Veerle (Laakdal), Averbode, Testelt, Zichem (Scherpenheuvel-Zichem), Tessenderlo (Tessenderlo)
De abdij van Averbode ligt op het grondgebied van drie provincies en op de overgang van het Hageland naar de Kempen. De omgeving wordt gekenmerkt door ijzerzandsteenheuvels, uitgestrekte bossen, heiderelicten en landduinen. De Norbertijnerabdij, gesticht in 1134, speelde een zeer belangrijke rol in de ontginning van de omgeving en begon al in de 18de eeuw met de omvorming van heide en loofbossen naar naaldbossen. De ommuurde abdijsite met haar gebouwen vormen een schilderachtig geheel in de bosrijke omgeving, die de laatste eeuwen weinig gewijzigd werd en wordt gekenmerkt door een straalvormig wegenpatroon dat de centrale abdij verbindt met omliggende dorpen, hoeven en kapellen. In Averbode heide werden de heide en tal van voormalige visvijvers hersteld.

Holsbeek, Nieuwrode, Sint-Pieters-Rode (Holsbeek), Lubbeek (Lubbeek), Houwaart, Sint-Joris-Winge (Tielt-Winge)
De beekvallei die door dit gebied van zuid naar noord loopt, is in het zuiden nog breed vertakt. Nabij Gempe komen de waterlopen samen en worden ze zowel Molenbeek als Winge genoemd. De beek stroomt af richting Kleerbeek en Horst, de vallei wordt hier aanzienlijk breder en vlakker en wordt ook wel de Hagelandse vallei genoemd. Deze brede vallei is gekend vanwege haar hoge ecologische waarde. Aan de beide zijden van de vallei loopt het landschap glooiend omhoog, oa. door de aanwezigheid van Diestiaanheuvels. Door het hele gebied heen komt bouwkundig erfgoed voor. Voornamelijk in het zuiden en noorden van de ankerplaats liggen een aantal grote hoevecomplexen. Kenmerkend voor de Molenbeekvallei zijn de vele kastelen dicht tegen de beek. Een landschappelijk gaaf geheel wordt gevormd door het kasteel van Horst en omgeving.

Nieuwrode (Holsbeek), Wezemaal (Rotselaar)
Het noordelijke deel van het Hageland vormt het overgangsgebied tussen de zand- en de leemstreek en wordt gekenmerkt door zuidwest-noordoost georiënteerde ijzerzandsteenruggen. Deze waren op het einde van de 18de eeuw nog grotendeels bebost. Op het grondgebied van Rotselaar, deelgemeente Wezemaal liggen aldus ongeveer evenwijdig: de Heikantberg, de Middelberg, de Eikelberg, de Wijngaardberg en de Beninksberg. De Beninksberg is naast de Wijngaardberg één van de gaafste ijzerzandsteenheuvels en is weinig aangetast door weekendverblijven en dergelijke. Door de grote hoogteverschillen op korte afstand, komen er veel markante terreinovergangen, holle wegen en taluds voor in het gebied.

Hulsbergweg (Holsbeek), Koningsstraat (Leuven)
De Kesselberg is een restheuvel met sporen van menselijke aanwezigheid uit het paleolithicum en restanten van wallen van een hoogtenederzetting uit de middenijzertijd.

Kasterlee, Lichtaart (Kasterlee)
Het gebied ligt op de Kempische heuvelrug, die van tertiaire oorsprong is. Het zuidfront van de rug is op veel plaatsen afgegraven, om zand of ijzerzandsteen te winnen. Op de rug komen uitgestrekte stuifzandformaties voor, met ook enkele Laatglaciale paraboolduinen zoals de Hoge Mouw. Het landschap wordt gedomineerd door in de 19de en 20ste eeuw aangelegde dennenbossen. In het westen van de ankerplaats zijn de dennenbossen aangelegd op plaggenbodems, die daarvoor tot het traditionele akkerland van Lichtaart behoorden. De vele eikenrijen getuigen daar nog van. Bijzonderheden zijn de holle wegen, de karrensporen, het grillige eikenhakhout op de duintoppen van de Kabouterberg en de Zwarteberg, de grove dennen met ‘steltwortels’, de Duivelskuilen, de restanten van grafvelden uit de Metaaltijden, de Britse militaire begraafplaats en de het laatmiddeleeuwse gebruik als konijnenwarande.

Berchem, Kwaremont, Ruien, Zulzeke (Kluisbergen), Etikhove, Nukerke (Maarkedal), Melden (Oudenaarde), Ronse (Ronse)
De ‘West-oostelijke heuvelkam’ strekt zich in dit gebied uit vanaf het Kluisbos (Kluisbergen) over de kam van Heynsdale (met Heynsdalebos), de Hotond (met Hotondbos-Scherpenberg), de heuvelkam van de Zandstraat en van de Ommegangstraat tot Bois Joly (Ronse). De zone ‘Plateaurand’ sluit aan bij de Pleistocene Scheldevallei en vormt een overgang naar de West-oostelijke heuvelkam. Tot deze fysische entiteit behoren onder andere het Koppenbergbos en het Elenebos. Het gebied ‘Kwaremont en omgeving’ betreft de dorpskern van Kwaremont, de Paterberg en Waaienberg, en ook het Feelbos, Beiaardbos en Ingelbos. Tot het pleistocene Scheldeterraslandschap van Berchem-Melden behoren ‘Paddenbroek’ en ‘Waarde’. Het betreft laaggelegen, natte tot vochtige grasland- en moerasgebieden.

Erps-Kwerps, Everberg, Kortenberg (Kortenberg)
Deze ankerplaats, gelegen op de noordelijke rand van het Brabants leemplateau tussen Leuven en Tervuren, vormt een overgang naar de noordelijker gelegen Vlaamse vallei. De ankerplaats is gelegen in de drassige vallei van de Ader- en Wasbeek, met in het westen een hoger gelegen Diestiaanheuvel. Sinds het einde van de 18de eeuw is het gebied in grote lijnen weinig veranderd. Het landschap wordt gedomineerd door een langgerekte park- en boszone die deel uitmaakten van het kasteel de Merode. Dit tot in de 14de eeuw teruggaand kasteel ligt centraal in de ankerplaats en wordt omringd door een uitgestrekt landschapspark. Ten noorden van dit bosgebied ligt een landbouwgebied hoofdzakelijk bestaand uit akkers met hierin het nog steeds omgrachte historische Wijnegemhof en de overblijvende gebouwen van de voormalige Benidictinessenabdij van Kortenberg, gesticht in het begin van de 12de eeuw.

Kessel-Lo (Leuven), Linden (Lubbeek)
Linden ligt ten oosten van Leuven, tussen de steenweg Leuven-Diest en de Chartreuzenberg. Het zuidelijk deel omvat naast het agrarisch gebied Sprengel ook de kasteeldomeinen de Beauffort en Beau Séjour. Kenmerkend voor het noordelijke deel van het omschreven gebied zijn de hellingbossen met de Kratenberg, het Ronde Bos en het Bleekbos, tot op het einde van de 18de eeuw één bos. Naast bossen kenmerken ook taluds, holle wegen en akkerland dit landschap.