Beschrijving

Het archeologisch syntheseproject stelde tot hoofddoel inzicht te verwerven in de diachronische evolutie van het Antwerpse burchtgebied, in de ruimtelijke ordening en leefomgeving van de burcht en in de rol van de burcht voor de stadsontwikkeling, meer bepaald in de transformatie van nederzetting tot versterkt handelscentrum en middeleeuwse handelsstad. Drie opgravingen in de oostelijke periferie van het Antwerpse burchtgebied, gefinancierd en uitgevoerd in de geest van de Malta-archeologie, dienen als basis voor het archeologisch syntheseonderzoek naar de oorsprong van de stad: het grootste langs de Jordaenskaai (site A243 Jordaenskaai 13-19, aangeduid als ‘burcht 1’), een tweede ter hoogte van de oorspronkelijke burchtgracht (site A280 Zakstraat/Burchtgracht 14/Vleeshuisstraat, ‘burcht 2’) en op de hoek Jordaenskaai-Zakstraat (site A283 Jordaenskaai 21-23, ‘burcht 3’). Vroegere opgravingen, met name die uit de periode 1952-1961 (loci Steen, Besaenhuis en Sint-Walburgiskerk), vormden doorheen het syntheseonderzoek een referentiepunt. Overige opgravingen in de nabijheid, zoals die ter hoogte van de Koraalberg, Veemarkt, in de Gorterstraat of achter de Gildekamersstraat, kwamen onderweg eveneens in beeld wanneer dit vanuit de onderzoeksvragen en voortschrijdend inzicht nodig bleek. Voor de aanvang van het syntheseonderzoek verzamelde de stedelijke dienst archeologie de archeologische ensembles van de betreffende vindplaatsen uit het onroerenderfgoeddepot van de stad Antwerpen, en stelde deze gedurende de onderzoekstijd ter beschikking in het Felixatelier. In een eerste fase werden de duizenden sporen en artefacten en tientallen bodemstalen van de drie vindplaatsen aan een assessment onderworpen, met als doel deze te beoordelen op bruikbaarheid in functie van de vooropgestelde doelen en onderzoeksvragen. Door middel van contextanalyse werden de sporenbestanden van de onderscheiden vindplaatsen ingedeeld volgens een fasering, van prehistorie (moederbodem) tot het heden (recente ‘verstoringen’, in dit geval 20ste-eeuwse kelders en funderingen). Harris-matrices van de verschillende vindplaatsen zorgden voor een stratigrafisch en relatief-chronologisch kader. De relatieve chronologie werd ondersteund een aangevuld met inzichten vanuit het aardewerkonderzoek, dat uitgevoerd werd door BAAC. Absolute dateringsgegevens vloeiden voort uit C14-dateringen door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, dendrochronologische dateringen en OSL-dateringen door de Universiteit Gent. Verder werd het bewerkte bot en geweien onderzocht door de VUB.

De opgravingsstrategie werd afgestemd op veiligheidsvoorschriften en technische haalbaarheid, met als doel een maximale horizontale en verticale registratie van archeologische sporen en vondsten. Hiertoe werden meerdere opgravingsvlakken, profielen en doorsneden aangelegd. In zones 1, 3 en 4 werd één opgravingsvlak aangelegd, in combinatie met enkele profielen en doorsneden. Zone 2 werd omwille van de complexe archeologische bodemopbouw en relatief goede bewaringsomstandigheden van organische resten opgegraven in veertien opgravingsvlakken, over deelzones A tot D. Zone 5 tenslotte telde slechts drie opgravingsvlakken, omwille van de aanwezigheid van de 20ste-eeuwse funderingsresten die het bodemarchief ernstig hadden verstoord. Afhankelijk van de zone, aangetroffen sporen en technische haalbaarheid werd hetzij stratigrafisch, hetzij in arbitraire niveaus opgegraven. 

Bronnen

Bron: BELLENS T. 2021: Het DNA van stadswording: De vroeg-stedelijke nederzetting van Antwerpen, late 9de - 11de eeuw, SYNTAR nr. 5, Brussel.
Type: literatuur
Datum: 2021