Het terreinwerk werd uitgevoerd door middel van machinale aanleg van werkputten rondom de kerk, waarbij bij het bereiken van archeologische niveaus en grafcontexten verder manueel werd opgegraven. Alle menselijke resten en sporen werden zorgvuldig geregistreerd, waarbij per niveau en werkput systematisch werd gewerkt, en vondsten en botmateriaal werden verzameld volgens de richtlijnen van de Code van Goede Praktijk en de procedures voor het omgaan met menselijke resten.
Tijdens het archeologisch onderzoek werden de aangetroffen menselijke resten onderworpen aan een uitgebreid fysisch-antropologisch onderzoek. In totaal werden 220 primaire begravingen met 223 individuen geregistreerd, waarvan een representatief deel verder werd geanalyseerd. De skeletten werden beoordeeld op bewaring, fragmentatie en compleetheid, waarna per individu de leeftijd bij overlijden, het biologische geslacht, de lichaamslengte en de algemene gezondheidstoestand werden vastgesteld. Hierbij werd onder meer aandacht besteed aan gebitsstatus, pathologische afwijkingen, tekenen van trauma en infectieziekten. De resultaten werden vergeleken met andere Belgische populaties uit gelijkaardige contexten, om zo een breder beeld te krijgen van de levensomstandigheden en gezondheid van de historische bevolking van Vilvoorde.
De skeletten werden zoveel mogelijk in situ onderzocht en bemonsterd. Bij elk individu werden grondstalen genomen ter hoogte van schedel en bekken, met het oog op toekomstig onderzoek naar macroresten, pollen en parasieten. De analyses werden uitgevoerd volgens de gangbare methoden binnen de fysische antropologie, waaronder het gebruik van gestandaardiseerde skeletformulieren en metrische en morfologische analyses.
Voor de datering van de skeletten werd gebruik gemaakt van radiokoolstofdatering (14C-datering). De selectie van de te dateren monsters gebeurde op basis van hun ligging in de stratigrafie, hun positie binnen het kerkhofpakket en de aanwezigheid van relevante vondsten zoals munten of specifieke kistnagels. De radiokoolstofanalyses werden uitgevoerd door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium. Bij de staalname werd gestreefd naar minimale destructie, waarbij bij voorkeur ribfragmenten zonder diagnostische waarde werden gebruikt. De resultaten werden gekalibreerd met behulp van Oxcal-software. Om eventuele vertekening door het reservoireffect uit te sluiten, werden de gemeten dieetisotopen (δ13C en δ15N) vergeleken met referentiepopulaties. In totaal werden 47 individuen met C14 gedateerd, wat toeliet om de begravingen in vier fasen te onderscheiden: de volle middeleeuwen, late middeleeuwen A en B, en de postmiddeleeuwen.
Het houtonderzoek richtte zich op de identificatie van de houtsoorten die gebruikt werden voor de grafkisten. Omdat het hout zelf grotendeels vergaan was, werden gemineraliseerde houtresten onderzocht die bewaard waren gebleven in de corrosielaag van ijzeren kistnagels. Uit microscopisch onderzoek bleek dat de meeste grafkisten vervaardigd waren uit wilgen- of populierenhout, houtsoorten die lokaal ruim beschikbaar waren. Sporadisch werden ook beuken-, elzen- en naaldhout aangetroffen. Eikenhout, elders vaak gebruikt, werd in Vilvoorde niet vastgesteld. De gebruikte houtsoorten zijn weinig duurzaam, wat verklaart waarom het hout in de bodem snel vergaat. Het onderzoek toont aan dat er doorheen de tijd geen duidelijke verandering was in houtgebruik: wilg en populier bleven de standaard.
Auteurs: Haneca, Kristof; Dolman, Nandy
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Bron: Dolman e.a. 2025: Archeologisch onderzoek op het historische kerkhof van de O.-L.-V. van Goede Hoop-kerk te Vilvoorde (prov. Vlaams-Brabant) Eindverslag van een toevalsvondst. Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed nr. 373.
Type: eindverslag (archeologieportaal)
Datum: