Beschrijving

In opdracht van Compagnie-O. architecten bvba heeft het Vlaams Erfgoed Centrum bvba in maart 2018 een archeologische opgraving uitgevoerd voor het plangebied Brasschaat, Dullingen 46. Het onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van voorgenomen ver- en nieuwbouwplannen op het terrein van een onderwijsinstelling, de aanleg van een parking en het daarmee samenhangende rooien van een aantal bomen. De vlakdekkende opgraving volgde op een bureau- en landschappelijk bodemonderzoek en een proefsleuvenonderzoek. Tijdens laatstgenoemd onderzoek werden er een groot aantal paalsporen geregistreerd. Het ging om een dubbele prikkeldraadversperring die deel uitmaakte van de Nordabschnitt van de Stellung Antwerpen. Het is de eerste keer dat deze prikkeldraadversperring archeologisch kon worden onderzocht. Op basis van de gegevens uit het archeologische vooronderzoek werd alleen perceelnummer 19S3 geselecteerd voor een vlakdekkende opgraving. Het projectgebied heeft een totale oppervlakte van ongeveer 2100 m².

Tijdens het onderzoek is 1 werkput aangelegd met een totale oppervlakte van 1906 m². Het vlak werd aangelegd in de top van de C-horizont. In het plangebied lagen een aantal oude kabels en leidingen die niet op de Klip melding stonden. Het archeologische vlak is onder begeleiding van de projectverantwoordelijke machinaal aangelegd door een kraan op rupsbanden met een gladde bak met een breedte van 2 m. Tijdens de aanleg van het vlak zijn vondsten in vakken van 5 bij 5 m verzameld. Waar nodig is het vlak manueel opgeschaafd om de leesbaarheid te bevorderen. De sporen zijn meteen ingekrast en voorzien van een spoornummer. Vervolgens zijn het vlak en de sporen digitaal ingemeten en uitvoerig beschreven met behulp van een robotic Total Station (rTS). Daarnaast zijn op regelmatige afstanden vlak- en maaiveldhoogtes ingemeten.
Het grootste deel van de aangetroffen grondsporen is met de hand gecoupeerd. Een deel van de sporen van de prikkeldraadversperring kwam snel onder water te staan en kon niet meer worden onderzocht. Aangezien er nauwelijks verschillen zichtbaar waren in de diepte en opvulling van deze sporen, werd het niet zinvol geacht om de onder water staande sporen droog te leggen en te onderzoeken. Alle gecoupeerd antropogene sporen zijn gefotografeerd, ingetekend (schaal 1:20) en beschreven. Het restant van de gecoupeerde sporen is vervolgens al schavend afgewerkt. Waar mogelijk zijn sporen bemonsterd voor natuurwetenschappelijk onderzoek.
Voor het fysisch geografisch onderzoek is een lang profiel in de werkput gedocumenteerd, in aanvulling op de profielkolommen uit het vooronderzoek. Het profiel is handmatig opgeschaafd en vervolgens ingekrast. De lithologische lagen zijn gedocumenteerd, alsook de archeologisch relevante lagen zoals vegetatiehorizonten, cultuurlagen en sporen. Deze zijn beschreven op textuur, kleur en bodemkundige verschijningen en gecontroleerd door een fysische geograaf.

Tijdens de opgraving zijn in totaal 432 sporen geregistreerd, vooral uit de Eerste Wereldoorlog. Verreweg de meeste sporen zijn toe te wijzen aan de dubbele prikkeldraadversperring. Hoewel de prikkeldraadversperring deel uitmaakt van een complex van loopgraven en borstweringen ten westen van de versperring, zijn er binnen het plangebied geen verbindingen tussen de verschillende elementen opgetekend. Ten westen van de versperring zijn er in de opgravingszone geen sporen aangetroffen. Ook het proefsleuvenonderzoek gaf geen aanwijzingen voor verbindingselementen ter plaatse.
Er is verder een kleine hoeveelheid sporen te dateren van voor de Eerste Wereldoorlog, uit de periode dat het gebied werd ontgonnen.

Bronnen

Bron: Hazen P.L.M. (red.) 2018: Dwars door de prikkeldraadversperring. Een archeologische opgraving aan de Dullingen 46 te Brasschaat, VEC rapport 70. Geel: Vlaams Erfgoed Centrum bvba. https://loket.onroerenderfgoed.be/archeologie/rapporten/eindverslagen/274
Type: eindverslag (archeologieportaal)
Datum: 2018