Beschrijving

De Vlaamse overheid startte in 2001 met de herinventarisatie van de Vlaamse Rand. In de periode 2003-2005 werd de herinventarisatie van het bouwkundig erfgoed van Asse uitgevoerd. Het inventaristeam voegde circa 124 nieuwe inventarisfiches aan de inventaris toe. 79 fiches die al in de inventaris zaten kregen een update. De gegevens werden in 2005 verspreid via een papieren, maar niet uitgegeven bundel, binnen de reeks Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Het project werd gefinaliseerd in datzelfde jaar met het publiceren van de inventaristeksten op de inventariswebsite.

Context en doelstelling

De eerste geografische inventarisatie van het arrondissement Halle-Vilvoorde gebeurde in de periode 1971-1975 en werd gepubliceerd in deel 2n van de reeks Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. De resultaten van deze inventarisatie behoren dus tot de oudste in Vlaanderen. Voor Asse werden toen 102 relicten geselecteerd waarvan er bij de herinventarisatie nog 79 hun erfgoedwaarde hadden behouden. Parallel met de verbrede visie op de monumentenzorg ondergingen de selectiecriteria en onderzoekmethodes sinds dat ogenblik een sterke evolutie, rekening houdend met de definities monument en stads- en dorpsgezicht opgenomen in het decreet van 3 maart 1976 en gewijzigd bij decreet van 22 februari 1995.

Rekening houdend met de expansiedruk van de hoofdstad opteerde de overheid om in 2001 te starten met de herinventarisatie van de 19 gemeenten van de Vlaamse Rand. Dit project liep ten einde in 2019.

Methodologie

De herinventarisatie van Asse vormt een aanvulling op de (snel)inventaris uit de beginperiode van het inventarisatieproject. Op systematische wijze worden eerder beschreven objecten (al dan niet beschermd) geactualiseerd en nieuwe items worden toegevoegd zonder rekening te houden met de toen gehanteerde tijdslimiet (1850 als terminus ante quem). Deze actualisering reikt voor het beheer bijkomende en fundamentele gegevens aan.

Veldwerk blijft de basis voor de opname maar wordt gevolgd door uitgebreid literatuur- en archiefonderzoek ter aanvulling van de beschrijving, teneinde de gebouwen in hun context te situeren en eventueel hun vroegere functie en evolutie te belichten zodat de evaluatie gemakkelijker wordt. Zoals gebruikelijk in de latere fase van het inventarisatieproject worden om deze reden ook hier straatbeelden aangereikt evenals een gemeente-inleiding. Voor Asse resulteerde de herinventarisatie in een update van de 79 bewaarde erfgoedrelicten die al in de inventaris zaten en een uitbreiding met 124 nieuwe relicten.

Terwijl in de eerste inventarisatieronde in Asse vooral de klassieke historische gebouwen als oude parochiekerken, historische hoevecomplexen en het Gasthuis aan bod kwamen evenals een aantal dorpswoningen, herbergen, molens en brouwerijen, typisch voor de kleine dorpskernen, werd er bij de herinventarisatie extra aandacht besteed aan een aantal goed bewaarde 19^de-eeuwse hoeves en dorpswoningen. De karakteristieke 19^de-eeuwse landhuizen, gemeentehuizen, kerken met bijhorende pastorieën evenals bewaarde dorpsschooltjes werden geselecteerd om het beeld van het inmiddels verstedelijkte Asse te vervolledigen samen met een aantal typisch 20^ste-eeuwse burgerhuizen vaak in neoclassicistische of eclectische stijl.

Ook de architectura minor kwam aan bod met een aantal gietijzeren wegwijzers en het oorlogsmonument in het centrum van Asse. Een hele reeks wegkapellen en de ommegang bij de 17^de-eeuwse Kruisborrekapel werden geselecteerd als getuigen van de volksdevotie in de 19^de en 20^ste eeuw.

De fabriek Asphaltco, de ballonloods van de luchtvaartkazerne Eckstein, het station en een maalderij in de Mollestraat vormen slechts een paar voorbeelden van het industriële erfgoed.