De holle weg, onderdeel van de Romeinse verbindingsweg Tienen-Landen via Ardevoorde, heeft een belangrijke esthetische en natuurwetenschappelijke waarde.

De holle weg Longa, die de gehuchten Ardevoorde en Meer met elkaar verbindt, is ongeveer één kilometer lang en over nagenoeg de volledige lengte circa tien meter diep. De weg ligt in het verlengde van de Ardevoortstraat en sluit aan op de Grote Steenweg. Hij doorkruist een vrij uitgestrekt agrarisch gebied. De as van deze weg vormt de taalgrens.

Fysische geografie

De holle weg doorsnijdt de volgende geologische lagen:

• onderaan komen glauconiethoudend zand met leem- en psammietbanken en fijn glauconiethoudend zand voor. Deze lagen dateren uit het eoceen.
• boven deze tertiaire lagen ligt een op sommige plaatsen vrij dikke laag leem.
• in het deel van de holle weg dat zich het dichtst bij de Kleine Gete bevindt komt alluvium van deze rivier voor.

In de holle weg werden (ten tijde van de bescherming) vijf plantensociologische zones onderscheiden:

• de begin- en eindzone van de holle weg zijn begroeid met een combinatie van vegetatie-eenheden uit de orde der Artemisietalia vulgaris. Kenmerkende planten zijn onder andere grote brandnetel (Urtica dioica), ridderzuring (Rumex obtusifolius) en witte dovenetel (Lamium album).
• het pad van de holle weg is begroeid met een vegetatie van het associatietype Lolio-Plantaginetum.
• de holle weg is hoofdzakelijk begroeid met een struweelgemeenschap behorende tot de orde der Prunetalia spinosae. Veel voorkomende soorten zijn vlier (Sambucus nigra), sleedoorn (Prunus spinosa) en meidoorn (Crataegus monogyna).
• op plaatsen waar de aanwezige struiken gedurende lange tijd niet meer gekapt zijn, heeft de struweelvegetatie zich ontwikkeld tot een bos dat de weg helemaal overwelft. De plantengroei vertoont op deze locaties overeenkomsten met de typische essen- en iepenbossen, met vegetatiebepalende planten als onder andere gladde iep (Ulmus carpinifolia), es (Fraxinus exelsior), klimop (Hedera helix), rode kornoelje (Cornus sanguinea) en esdoorn (Acer pseudoplatanus). Het uitzicht van de holle weg wordt bepaald door bosrank (Clematis vitalba).
• de droge, zonnige bermen zonder houtige gewassen bevatten elementen uit uiteenlopende plantengemeenschappen. Vooral planten uit de orde der Artemisietalia vulgaris en Arrhenatherion eliatoris zijn vertegenwoordigd.

Samenvattend kan gesteld worden dat het gaat om een holle weg waarvan het uitzicht bepaald wordt door de overvloedige aanwezigheid van bosrank (Clematis vitelba). Het voorkomen van bosrank, heggenrank (Bryonica dioica), donderkruid (Inula conyzae) en wild kattenkruid (Nepeta cataria) wijst op een kalkrijke ondergrond.

In de holle weg komen zeer veel insecten en andere ongewervelde dieren voor. De broedvogels die thuishoren in de bosrand, zoals onder andere de bosrietzanger, zwartkop, grasmus, botvink, merel en winterkoning, komen frequent voor. Overal komen kleine knaagdieren voor, zoals wezels, bunzingen, egels en spitsmuizen. In de holle weg worden eveneens zeer veel konijnenholen aangetroffen.

Cultuurhistorisch landschap

De eerste geschiedkundige gegevens over de weg dateren uit de Romeinse periode: de holle weg vormde een onderdeel van de oude rechtlijnige verbindingsweg Tienen-Landen via Ardevoorde. In de onmiddellijke omgeving ervan waren de Bethasiërs gevestigd, een Germaase volksstam die door de Romeinen naar deze regio was overgeplaatst. Ardevoorde was destijds reeds bewoond omwille van de aanwezigheid van een doorwaadbare plaats door de Kleine Gete op deze locatie. De veldweg die de weg Longa doorkruist is de oude verbindingsweg tussen Opheylissem (abdij) en Zoutleeuw. Het veld doorsneden door de holle weg Longa werd de ‘Tombelle’ genoemd, een benaming met Latijnse oorsprong die kleine grafstede betekent. Tijdens de middeleeuwen was de kalkrijke, zuidelijk georiënteerde helling van de heuvel, genaamd de Tombelle, beplant met wijngaarden. Op het kruispunt van de weg met de Grote Steenweg staat de Sint-Jobkapel (net ten oosten van het beschermde landschap gelegen), gedateerd in het begin van de 18de eeuw. Op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) wordt deze kapel als de Sint-Rochuskapel weergegeven. Deze kapel werd tijdens de tweede helft van de 19de eeuw aan Sint-Job gewijd. De Ferrariskaart geeft op de locatie waar de holle weg Longa en de oude verbindingsweg tussen Opheylissem en Zoutleeuw elkaar kruisen nog een andere weg weer. Recentere kaarten geven deze weg niet meer weer. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) beeldt de Sint-Jozefkapel af op het kruispunt van de Longa met de Grote Steenweg Orsmaal-Opheylissem. Op het kruispunt van de oude verbindingsweg Zoutleeuw-Opheylissem en de holle weg Longa wordt de “Chapelle de la Reine du Ciel” weergegeven. Deze kapel komt eveneens niet meer voor op latere kaarten.

De holle weg Longa heeft een belangrijke historische waarde aangezien de oudste historische gegevens terug gaan tot de Romeinse periode. De holle weg is een onderdeel van de oude, rechtlijnige verbindingsweg Tienen-Landen via Ardevoorde. De veldweg die de weg Longa doorkruist is de oude verbindingsweg tussen Opheylissem (abdij) en Zoutleeuw. Tijdens de middeleeuwen was de kalkrijke, zuidelijk georiënteerde helling van de heuvel, genaamd de Tombelle, beplant met wijngaarden.

De holle weg vormt in de streek een unicum door zijn grote fytosociologische waarde en leent zich door zijn diepte vrij goed voor geologisch en pedogenetisch onderzoek, waardoor de weg een belangrijke natuurwetenschappelijke waarde heeft.

De holle weg heeft gezien zijn lengte (circa één kilometer), diepte (circa 10 meter) en rijkdom aan planten en dieren bovendien een belangrijke esthetische waarde.