Beschrijving

Marie-José Van Hee (1950) is volgens het Repertorium van de architectuur in België “één van de weinige vrouwelijke architecten die een prominente plaats hebben verworven in de Belgische architectuur” en ook in Geert Bekaert’s standaardwerk Hedendaagse architectuur in België wordt haar werk lovend besproken. Ze studeerde in 1974 af als architect aan het Hoger Architectuurinstituut Sint-Lucas in Gent (waar ze vanaf 1991 ook zelf lesgaf) en volgde stage bij de Gentse architect Francis Serck (waar ook Paul Robbrecht en Hilde Daem werkten). Nadien werkte ze voor Groep Planning (1976-1986), onder andere aan de verbouwing van Hendrik Beyaert’s Concert Noble in Brussel, en voor het bureau VDVH & Assoc. (1986-1990). Daarnaast bouwt ze sinds 1975 aan een beperkt maar kwalitatief persoonlijk oeuvre dat vooral bestaat uit woningen. Voor verschillende projecten werkte ze samen met Robbrecht & Daem.

Het vroege oeuvre van Marie-José Van Hee, zoals de Woning Derks-Lowie in Gent (1983-1986) kan nog gelinkt worden aan de stroming van het postmodernisme door het gebruik van historische elementen zoals het fronton. Meer algemeen wordt Van Hee echter gerekend tot de Nieuwe Eenvoud, een groep architecten die zich vanaf begin jaren 1980 afzetten tegen de te ver doorgedreven gebruikersparticipatie maar ook tegen het puur formalistische en opzichtige van het postmodernisme. In plaats daarvan richtten zij zich op de concrete fundamenten van de architectuur: verankering van het gebouw in het bouwterrein, bouwvolume, vloer, wand, raamopening, bouwtype, wisselwerking van materie en ruimte, textuur en licht. Wat deze architecten bindt, is een zoektocht naar het essentiële, wat voor Van Hee de archetypische ruimte is, eigentijdse versies van tijdloze bouwtypen. Deze architecten gaan uit van een geloof in de autonomie van de architectuur (de innerlijke logica ervan als een ambacht van compositie) en de geschiedenis ervan. Daarnaast getuigt Van Hee’s oeuvre van een grote gevoeligheid voor context, wat ze naar eigen zeggen ontwikkelde onder invloed van de Engelse architectuur.

Marie-José Van Hee heeft verschillende (inter)nationale architectuurprijzen en nominaties op haar naam staan. Tot driemaal toe werd haar een Provinciale Prijs voor Architectuur toegekend (1993 en 2003 – Provincie Oost-Vlaanderen, 2013 – Provincie Vlaams-Brabant). De herstructureringen van het centrum van de steden Deinze en Gent kregen de Prijs Bouwmeester in 2013. Ze werd in 2013 genomineerd voor de Nederlandse Abe Bonnemaprijs, en in 1999 en 2013 voor de Mies Van der Rohe Europese Prijs voor Architectuur (respectievelijk voor haar eigen huis en de Markthal in Gent). Marie-José Van Hee nam deel aan de 13de Biennale di Venezia op vraag van curator David Chipperfield, en kreeg de tweejaarlijkse Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Architectuur en Vormgeving in 1997 (samen met Robbrecht & Daem). Sinds 2008 is ze lid van de Belgische Koninklijke Academie voor Wetenschappen en Kunsten en begin 2017 werd ze geëerd met de RIBA International Fellowship van de Royal Institute of British Architects voor haar bijdrage aan de architectuur. In 2023 ontving ze van de Vlaamse Gemeenschap de Ultima voor architectuur en toegepaste kunsten en in 2024 de internationale Alvar Aalto Medal.

Een overzicht van haar belangrijkste realisaties uit de twintigste eeuw, op basis van de literatuur:

• Woning Valère en Henriette Van Hee, Leernesteenweg 155 in Bachte-Maria-Leerne (1977-1979)
• Woning De Blaere, Speyestraat 12 in Maldegem (1979-1981)
• Elektriciteitscabine Prinsenhof in Gent (1982-1984)
• Woning Lowie-Derks in Gent (1983-1986)
• Woning Vinken-Van Hee, Molenstraat 52-54 in Passendale (1985-1990)
• Woning en kantoor Claeys, Marialand 26 in Gent (1988-1990)
• Kantoren en appartementen La Source, Bronstraat 68-72 in Brussel (1988-1991)
• Galerij en appartement Hufkens, Sint-Jorisstraat 6-8 in Elsene (1990-1992)
• Woning, kantoor en loods Van Hee-Coppens, Vaart Rechteroever 201 in Deinze (1990-1993)
• Apotheek en woning De Feu-Van Backlé, J. De Ridderlaan 54 (56) in Wemmel (1991-1993)
• Woning en apotheek De Causmaecker-Bouckaert, Markt 42 in Lokeren (1993-1995)
• Architectenwoning Van Hee, Varkensstraat 7-9 in Gent (1994-1998)
• Heraanleg en markthal, Emile Braunplein in Gent (1996-2012)
• Heraanleg Leopold De Waelplaats in Antwerpen (1997-1999)
• Woning en winkel Oosterlinck-Mertens, Hoenderstraat 47-49 in Wetteren (1997-1999)
• Woning L.-C., Pluimstraat 7 in Gent (1998-2000)
• Verbouwing Woning Devos in Heusden (1999-2002)
• Modemuseum Modenatie in Antwerpen (1999-2003)

Een lijst van belangrijke realisaties uit de 21ste eeuw, aangeleverd door het architectenbureau van Marie-José Van Hee:

• Kantoor en appartement Bailleul, Burggravenlaan 321 in Gent (2003-2010)
• Woning Anné-Buyl, Oude Zeedijk 44 in Lampernisse (2003-2007)
• Kunstencentrum De Expeditie, Dok Noord 4F in Gent (2004-2013)
• Woning en dokterspraktijk Van Aelten-Oosterlinck, Singel 24 in Opwijk (2005-2011)
• Woning en appartement Vandewalle-Vandamme, Ketelvest 37 in Gent (2007-2013)
• Woning Derks-Lowie, Korte Rijakker 11 in Mariakerke (2007-2010), verbouwing woning René Heyvaert
• Woning en tandartspraktijk Degryse-Gunst, Zuidstraat 26 in Torhout (2008-2013)
• Herinrichting marktpleinen, Reinbachplein en Leie oevers in Deinze (2009-heden)
• Studio-appartementen Vandenabeele, Lindenlei 10-11 in Gent (2010-2022)
• Woning Leroux-Van Der Hauwaert, Gordunakaai 23 in Gent (2010-2015), verbouwing woning Paul Felix
• Appartementen ‘Academie’, Molenaarstraat 20 in Gent (2012-2022)
• Verapazbrug in Gent (2013-2025)
• Woningen Stoppelstraat 6-8 in Gent (2015-2024)
• Woning Dewaegheneire-Walworth, Nijverheidsstraat 50 in Sint-Niklaas (2018-2022), verbouwing beschermde woning van J.A. De Bondt
• Brielpoortbrug in Deinze (2019-2021)

Auteurs: Vandeweghe, Evert
Datum: 2024
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Erfgoedobjecten

Ontwerper van

Elektriciteitscabine Prinsenhof

Hôtel Central, Modenatie

Woning Derks-Lowie

Thema's

Ontwerper van

Rector De Somerplein