In het rijke aanbod aan historische liften in Vlaanderen weerspiegelt zich de rol van vier grote binnenlandse liftenbouwers, met bepaald Jaspar in Luik, Daelemans en Thiery in Antwerpen en Strobbe in Gent.
De firma Daelemans was één van de eerste Vlaamse liftenbouwers. In 1905 startte Frans Daelemans (1877-1958), in oorsprong samen met zijn vakgenoot Karel Kauth, aan de Brouwersvliet in Antwerpen een constructieatelier op. Aanvankelijk richtte het werkhuis zich op het herstellen van kleine mechanische toestellen voor het lossen en laden van scheepsvrachten. Door het toenemende succes van de appartementsbouw, in het bijzonder na de Eerste Wereldoorlog, oriënteerde het bedrijf zich gaandeweg meer en meer op de bouw van personen- en goederenliften. Uiteindelijk hield Daelemans, die intussen naar het Falconplein was verhuisd, zich vanaf 1923 met succes nog uitsluitend bezig met de productie van liften. Expansie zette de firma Liften Daelemans, die via diverse filialen in het gehele land actief was, er in 1965 toe aan om haar ateliers naar Willebroek over te brengen. De algemene recessie van de jaren 1970 trof echter ook de liftensector, die het door de bikkelharde concurrentie van multinationals als Otis, Schindler, Thyssen (1871) en Kone reeds zwaar te verduren had. Een faillissement was in 1980 niet langer afwendbaar. Het Duitse Thyssen nam op de productie na alle activiteiten van het geliquideerde bedrijf over.
Van Daelemans zijn nog talrijke mooie voorbeelden van liften uit het interbellum bewaard, zoals in Antwerpen in de Consciencestraat 2-4, de Mechelsesteenweg 123, de Jan Van Rijswijcklaan 153 en de Broederminstraat 52 en in Mechelen in de Willem Geetstraat 1.
Auteurs: Becuwe, Frank
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Stad Antwerpen; Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Broederminstraat 52 (Antwerpen)
Het industriële complex, anno 2010-2011 met lofts en kantoren, gaat terug op de gebouwen van het aannemersbedijf Aimé Hesbain, dat minstens sinds 1884 gevestigd was op het hoekperceel van de Broederminstraat en de toenmalige Sint-Laureisstraat, sinds 1911 Hof ter Bekestraat.
Sterstraat 15 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl opgetrokken in opdracht van Leon Schepens, naar een ontwerp door de architecten Karel Van Riel en Maurice Janssens uit 1935. Het complex van zes flats, gebouwd na afbraak van een tentoonstellingszaal, werd najaar 1936 voltooid.
Plantin en Moretuslei 157 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in sobere art-decostijl gebouwd naar een ontwerp door de architecten Gebroeders Wauters uit 1928.
Mechelsesteenweg 123 (Antwerpen)
Voormalig herenhuis in Louis-Philippestijl uit het derde kwart van 19de eeuw, in 1888 door Georges Matthyssens verbouwd in opdracht van François Ernest Tinchant. Door Guillaume Peeters in 1929-1930 verbouwd tot appartementsgebouw in opdracht van Willy Grüter, met een beschermde lift van de firma Daelemans.
Consciencestraat 2-4 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl, opgetrokken in opdracht van Jack Zackheim en Joseph Grafstein, naar een ontwerp door de architect François Dens uit 1928. Aannemer van de bouw was Petrus Van Schaeren, concessiehouder van het Franse bouwbedrijf Bétons armés Hennebique.
Mechelsesteenweg 113 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl naar een ontwerp door de architect Jan De Vroey uit 1930. Opdrachtgevers van het vastgoedproject waren twee eigenaars van herenhuizen in de achterliggende Sint-Jozefstraat 14 en 20, de rechter en musicoloog Jean Auguste Stellfeld, en regent van de Nationale Bank van België Clément Swolfs.
Frankrijklei 49 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl opgetrokken in opdracht van de ingenieur Jan Karel Andersen, naar een ontwerp door de architect Raymond Ceurvorst uit 1927-1928. Voor dit project werd een neoclassicistisch herenhuis uit de jaren 1870-1880 inwendig volledig verbouwd, verhoogd, achteraan uitgebreid, en van een nieuw gevelfront voorzien.
Jan Van Rijswijcklaan 83 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in sobere art deco in opdracht van baron Robert de Kerchove d’Exaerde, naar een ontwerp van architect Gerard De Ridder uit 1925.
Nerviërsstraat 17 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl opgetrokken in opdracht van de heren S., J. en A. Drezner, naar een ontwerp door de architecten Karel Van Riel en Maurice Janssens uit 1931. Met zijn zes verdiepingen was het appartementsgebouw Drezner de eerste hoge constructie in de Nerviërsstraat.
Van Eycklei 13 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl gebouwd in opdracht van Meilech Geldzähler, naar een ontwerp door de architect David Moëd uit 1935. Het complex dat zeven appartementen omvat, maakt deel uit van een groep van een vijftiental hoogbouwflats, die tijdens het latere interbellum rond het Stadspark of in zijn onmiddellijke omgeving werden opgetrokken.
Carnotstraat 169, Turnhoutsebaan 1 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl opgetrokken in opdracht van Prosper Schalckens, naar een ontwerp door de architect Victor Gorlé uit 1931.
Britselei 35A, Mertens en Torfsstraat 1 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl op de hoek van de Britselei en de Mertens en Torfsstraat, opgetrokken in opdracht van de arts M. Loë, naar een ontwerp door de architecten Florent Vaes en Georges Maes uit 1934. Het oorspronkelijke programma van het complex bestond uit de privéwoning met artsenpraktijk van de opdrachtgever en acht appartementen.
Jan Van Rijswijcklaan 174 (Antwerpen)
Statig appartementsgebouw in beaux-artstijl, opgetrokken in opdracht van de gebroeders Jos, Karel en August Van Looy naar een ontwerp van architect Ferdinand Dermond (inscriptie op de pui) uit 1929. Het gebouw met de allure van een imposante meesterwoning, vormt de hoek met de Beschavingsstraat en omvat vier bouwlagen onder een plat dak.
De Merodelei 31 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl naar een ontwerp door de architecten Alfred Portielje en Jan De Braey uit 1929. Opdrachtgever was de maatschappij Le Confort.
Willem Geetsstraat 1 (Mechelen)
Appartementsgebouw met typerende afgeronde linkerhoektravee, uit de jaren 1930-1940.
Otto Veniusstraat 3 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl naar een ontwerp door de architect Gustave Fierens uit 1927. Het programma omvatte twee winkels, een kunstgalerij, vijf appartementen en een conciërgewoning.
Helenalei 16A, 18-22 (Antwerpen)
Complex van drie appartementsgebouw in art-decostijl naar een ontwerp door de architect Alfons Francken, voor eigen rekening opgetrokken door de aannemers-vennoten Jacques Van Riel en Ed. Ceurvorst. Waar het complex in 1921 als één geheel werd ontwerpen, kwamen de gebouwen een na een tot stand in 1921, 1922 en 1923.
Begijnenvest 113 (Antwerpen)
Imposant burgerhuis in neo-Vlaamserenaissance-stijl op de hoek van Begijnenvest en Schermersstraat, voor eigen rekening gebouwd door de architect Edmond Leclef naar een ontwerp uit 1883.
Maria-Theresialei 23 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl, opgetrokken in opdracht van Israel Zucker, naar een ontwerp door de architecten Karel Van Riel en Maurice Janssens uit 1934. Het imposante complex neemt het hoekperceel in van de Maria-Theresialei en de Quellinstraat, met uitzicht op het Stadspark.
Lodewijk Gerritslaan 29 (Antwerpen)
Flatgebouw in nieuwe zakelijkheid naar een ontwerp door de architect Léon Stynen uit 1935-1936. Opdrachtgever was de van oorsprong Franse parketfabrikant Henri Eugène Lachappelle.
Van Schoonbekestraat 140-146 (Antwerpen)
Vastgoedproject, aanvankelijk opgezet als een symmetrisch geheel van vier gekoppelde meergezinswoningen in vroege art-decostijl, naar een ontwerp door de architecten Vincent Cols en Jules De Roeck uit 1923. Opdrachtgevers waren de heren J. Everaerts, H. Thomas en de aannemer G. Verbeeck, die vermoedelijk instond voor de bouw. Voor het nummer 140 diende Verbeeck in 1924 een gewijzigde bouwaanvraag in.
Frankrijklei 120, Tabakvest 41 (Antwerpen)
Handels- en wooncomplex gebouwd in opdracht van F. Goossens, zaakvoerder van het niet nader geïdentificeerde winkelbedrijf met dezelfde naam. De architecten Vincent Cols en Jules De Roeck tekenden in 1928 voor het ontwerp, in samenwerking met de architect Georges Thielens.
Korte Leemstraat 14-16 (Antwerpen)
Herenhuis in neoclassicistische stijl naar een ontwerp door de architect Ernest Stordiau uit 1911. Opdrachtgever was Charles van de Werve de Schilde (1852-1918), in 1872 gehuwd met Pauline Meyers (1856-1917), die beide tijdens de Eerste Wereldoorlog overleden te Maidenhead in het Verenigd Koninkrijk.
Grétrystraat 2, 2A-C (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art-decostijl op de hoek van Grétrystraat en Belgiëlei, naar een ontwerp door de architecten Jan Vanhoenacker, John Van Beurden en Jos Smolderen uit 1930. Voor eigen rekening opgetrokken door het bouwbedrijf Entreprises Générales de Construction Van Riel & Van den Bergh.
Sanderusstraat 18 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in modernistische stijl gebouwd in opdracht van de heer Pauwels, naar een ontwerp door de architecten François Dens en Gustaaf Van Meel uit 1935, voltooid midden 1936. Verdeeld over zes bouwlagen omvat het programma vijf flats van hoge standing en een conciërgewoning.
Cederlaan 15-17 (Antwerpen)
Modernistisch appartementsgebouw opgetrokken in opdracht van de heer L. van Praag, naar een ontwerp door de architect Gustaaf Van Meel uit 1934. Het complex omvat vijf flats van hoge standing, met een garage in het souterrain.
De Merodelei 37 (Antwerpen)
Modernistische appartementsgebouw naar een ontwerp door de architect Nachman Kaplansky uit 1937. Opdrachtgever was de Naamloze Maatschappij Immobilia Prince Albert.
Lamorinièrestraat 204-206 (Antwerpen)
Modernistisch appartementsgebouw opgetrokken in opdracht van Armand Ducellier, naar een ontwerp door de architect Nachman Kaplansky uit 1935. Vergund begin augustus 1935, was het complex dat oorspronkelijk dertien flats van vier verschillende types, een winkel met woonst en een conciërgewoning omvatte, in de zomer van 1936 afgewerkt.
Harmoniestraat 29 (Antwerpen)
Modernistisch appartementsgebouw opgetrokken in opdracht van Leopold Birnbaum, naar een ontwerp van architect Nachman Kaplansky uit 1936. Het appartementsgebouw telt vijf bouwlagen onder een plat dak, waarop een terugwijkende dakverdieping.
Mechelsesteenweg 212 (Antwerpen)
Voormalig herenhuis in neoclassicistische stijl op de hoek van Mechelsesteenweg en Mozartstraat, in 1880 door de aannemer F. Dirks gebouwd, in opdracht van de heer Ed. Rousseaux. Het hotel werd in 1922 door François Dens voor eigen rekening verbouwd en heringedeeld tot appartementsgebouw.
Britselei 21 (Antwerpen)
Modernistisch appartementsgebouw naar een ontwerp door de architect Léon Stynen uit 1935. Opdrachtgever was Alphonse Derboven, voor wie Stynen in het begin van zijn loopbaan al een drietal gebouwen had gerealiseerd. De “Résidence Britannia”, waarvoor een bestaand herenhuis werd gesloopt, omvat acht flats van hoge standing, een conciërgewoning en garages.
Eglantierlaan 3-5 (Antwerpen)
Complex van twee gekoppelde appartementsgebouwen in beaux-artsstijl, opgetrokken in opdracht van de Société Foncière du Nouveau Parc, naar een ontwerp door de architecten Joseph Hertogs en Gerard De Ridder uit 1929. Het complex omvat 24 flats van hoge standing, uitgerust met garages en kamers voor personeel.
Jan Van Rijswijcklaan 153 (Antwerpen)
Appartementsgebouw in art deco, in opdracht van William Murdoch ontworpen door de architecten Jan Jacobs en Paul Smekens in 1926. Het imposante complex vormt de hoek met de Desguinlei, en werd als eerste grote flatgebouw in zijn soort aan de Jan Van Rijswijcklaan opgetrokken.
Prins Albertlei 22 (Antwerpen)
Modernistisch appartementsgebouw van tien bouwlagen naar een ontwerp door de architect Nachman Kaplansky uit 1936.