Kunstmaalsteenenfabriek Theunynck
- ID
- 12850
- URI
- https://id.erfgoed.net/personen/12850
Beschrijving
De Kunstmaalsteenenfabriek Theunynck in Diksmuide is een schoolvoorbeeld van een constructiebedrijf dat door een molenaar of molenbouwer werd opgestart en vooral kleinmaalderijen van de vereiste maalderijmachines voorzag. Het bedrijf werd in 1900 opgericht door Emile Theunynck in Leke, waar hij windmolenaar op de Vijvermolen was. Aanvankelijk was het bedrijf vooral gespecialiseerd in de verkoop en het bijwerken van maalstenen. Nog vóór de Eerste Wereldoorlog startte Theunynck ook met de productie van kunstmaalstenen. Toen de hiervoor gegeerde kwarts uit de groeven van La Ferté-sous-Jouarre (Fr.) stilaan schaars werd, werd overgeschakeld op de fabricatie van uitsluitend amarilstenen. Behalve in kunstmaalstenen was het bedrijf ook gespecialiseerd in Engelse maalstenen en in het opgieten van maallagen op oude stenen. Omstreeks 1927 werd de kunstmaalstenenfabriek overgebracht naar de Generaal Jacquesstraat in Diksmuide. In 1928 volgde Jules Theunynck zijn vader op in het bedrijf, dat geleidelijk aan ook maalderijmachines bouwde. De handmolentjes die hij samen met de schrijnwerkers Desender uit Leke produceerde, waren vooral tijdens de Tweede Wereldoorlog gegeerd. Net als zijn vader bleef Jules Theunynck daarnaast ook nog malen. Zo bouwde hij in hetzelfde jaar nog een nieuwe maalderij in de Grote Dijk die elektrisch werd aangedreven. Na de Tweede Wereldoorlog bracht de Kunstmaalsteenenfabriek Jules Theunynck & Zonen de ateliers over naar de Nijverheidsstraat en de kantoren naar de Grote Dijk. Door de concurrentie van de hamermolens nam de productie van kunstmaalstenen in de naoorlogse jaren enigszins af. Toch bleef Theunynck tot in de jaren 1980 maalstenen in zuiver amaril fabriceren, die in staat waren alles tot bloem te malen. De opnieuw toegenomen vraag naar zemelrijk brood zorgde immers voor een belangrijke afzet van de zogenaamde Theunynck-huismolentjes die van een koppel kleine amarilstenen waren voorzien. Na de Tweede Wereldoorlog produceerde het bedrijf behalve kunstmaalstenen een steeds groter gamma aan maalderijmachines, waaronder hamermolens, mengmachines, cyclonen, jacobsladders, transportvijzen, graandrogers, graanreinigers, haverpletters, zakkenheffers, ventilatoren, maalmolens en meelsluizen. Deze machines van de Kunstmaalstenenfabriek – Constructiewerkhuizen Jules Theunynck & Zonen werden onder de merknaam ‘Angefer’ op de markt gebracht.
Kunstmaalstenen van de Kunstmaalsteenenfabriek Theunynck werden geplaatst in bijvoorbeeld de maalderij Verdonck in Watou, de maalderij Verleye in Passendale en de maalderij Van Wanzeele in Ruddervoorde, waar de kunststenen ligger, de steenkist en de trommelbuik van Theunynck-makelij nog bewaard zijn. In 1982 werden ook de Bloemmolens van Antwerpen nog met diverse koppels Theunynck-stenen uitgerust. Een Angefer-haverpletter van de firma Theunynck is nog aan te treffen in de Bloemmolens van Diksmuide in Diksmuide. Een elektrische installatie voor mengvoeders bevindt zich in de mechanische maalderij bij de Koutermolen in Kortemark. De Landbouwstokerij Van Damme in Balegem (Oosterzele) herbergt van de firma Jules Theunynck & Zonen een graandrooginrichting.
- BECUWE F. 2007: De Bloemmolens van Diksmuide (West-Vlaanderen). Het industrieel erfgoed van een grootmaalderij, Relicta. Archeologie, Monumenten- en Landschapsonderzoek in Vlaanderen 3, 325, noot 163.
- BECUWE F. 2009: In de ban van Ceres. Klein- en grootmaalderijen in Vlaanderen (ca. 1850 - ca. 1950), Brussel, 245-246.
- DENEWET L. 2005: De water-, wind- en stoommolen van Ruddervoorde: vijf molensoorten & vijf molenfuncties, Molenecho’s. Vlaams tijdschrift voor Molinologie 33.4, 144.
- THEUNINCK A. 1989: De molensteenfabrikant Theunynck uit Diksmuide: een mondelinge bedrijfsgeschiedenis en een technische beschrijving over de produktie van kunstmaalstenen, Molenecho’s. Vlaams tijdschrift voor molinologie 17.1, 33-38 & 40-41.
- THEUNINCK A. 1990: De Westhoekmolen, een achtkantige bovenkruier te Zonnebeke, Zonnebeke, 192-200.
- VAN BUSSEL P. 1981: Korenmolens. Van ambacht tot industrie, Eindhoven, 290.
Auteurs: Becuwe, Frank
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Erfgoedobjecten
Uitvoerder van
Bloemmolens Société Minoterie et Huilerie de Dixmude
Beerstblotestraat 3 (Diksmuide)
Bloemmolens van de Société Minoterie et Huilerie de Dixmude, gelegen aan de samenvloeiing van IJzer en Handzamevaart. Industrieel-archeologisch complex van twee torens; betonskeletstructuur met hoofdzakelijk houten vloerconstructies en integraal bewaarde elektrisch aangedreven maalinrichting. Opgetrokken in 1922 met de financiële steun van de Dienst der Verwoeste Gewesten, door de firma "Schneider-Jaquet".
Koutermolen met maalderij
Koutermolenstraat 5A (Kortemark)
De Koutermolen is een standaardmolen op torenkot, gelegen op een molenberg. De windmolen was vroeger een olie- en korenmolen, maar doet heden enkel nog dienst als korenmolen. Bij de molen behoort ook een voormalige maalderij.
Landbouwstokerij Van Damme
Issegem 2 (Oosterzele)
De stokerij maakt deel uit van een groot hoevecomplex van het semigesloten type. Het agrarische bedrijf is gelegen in het glooiende landschap van de Vlaamse Ardennen binnen de oude landelijke wijk Issegem, ten noordoosten van het dorpscentrum van de deelgemeente Balegem. Landelijk complex dat in oorsprong waarschijnlijk opklimt tot de 18de eeuw met aanpassingen en uitbreiding van de gebouwen in de tweede helft van de 19de eeuw en eerste helft van de 20ste eeuw.
Watermolensite van Wanzeele en omgeving
Watermolenstraat 2 (Oostkamp)
Site van de voormalige watermolen, bestaande uit de watermolen langs de Grote Beek, een vrijstaande schoorsteen en een dieper in gelegen molenaarswoonst met achterliggende schuren. Het molengebouw is gebouwd in de loop van de 19de eeuw in zeker twee fases. Onder het met platte pannen bedekte zadeldak bevinden zich de stallingen, de voormalige melkerijruimte, de maalderij en de voormalige stook- en stoommachineruimte. Het turbinehuisje dateert van 1925. De molenaarswoning is opgebouwd uit twee parallel gelegen diephuizen. Beek met sterk meanderend verloop en bomenrij. Onverharde voetweg ten oosten van de beekvallei.