Constructiebedrijf Le Phoenix
- ID
- 12873
- URI
- https://id.erfgoed.net/personen/12873
Beschrijving
Le Phoenix werd in 1821 met de hulp van Engelse technici in Gent opgericht door Jacques Joseph Huyttens-Kerremans. Dit bedrijf, dat wordt beschouwd als het eerste moderne metaalbedrijf in Vlaanderen, werd in 1837 bij het overlijden van J.J. Huyttens-Kerremans door de Société Générale opgekocht en omgevormd tot een naamloze vennootschap, de Société Anonyme du Phoenix. In de daaropvolgende jaren maakte het bedrijf een ongekende groei door. In 1839 werkten er reeds 400 tot 450 arbeiders. Toen Engeland in 1843 het verbod op de export van machines ophief, verkeerde het bedrijf tijdelijk in crisis. Na 1850 wist de S.A. du Phoenix zich echter te herpositioneren. In 1862 stelde het bedrijf nog 230 arbeiders tewerk. In 1908 werd de bedrijfsnaam gewijzigd in Phoenix Nouveau. Na de Tweede Wereldoorlog zette het bedrijf zijn activiteiten stop. In oorsprong was het bedrijf gespecialiseerd in de productie van spinmolens en weefgetouwen. In het laatste kwart van de 19de eeuw begon Phoenix ook met de bouw van stoommachines, gasmotoren, elektromotoren en allerlei andere machines, zoals pompen, turbines, maaimachines, kaardmachines en schroefpersen. Het bedrijf exporteerde tot in Mexico.
Met een stoominstallatie van het merk Phoenix-Gand werd onder meer de stoommeelfabriek Nederland van Jansen & Cie in het Nederlandse Schiedam uitgerust. Een Phoenix-stoommachine is nog bewaard in de roterij Sabbe in Kuurne en in de landbouwstokerij Van Damme in Balegem. In 1897 werd het scheprad van de Hoos- of Oostmolen in Drongen waarmee het water werd gehoosd, vervangen door een nog aanwezige Phoenix-centrifugaalpomp. De brouwerij Roman in Mater bewaart nog een koelmachine uit de jaren 1930 van Phoenix-Gand. In de brouwerij De Kroon in Neerijse is nog een Phoenix-compressor met bijhorend controlepaneel aanwezig. De maalderij Potiau in Vlezenbeek werd in de jaren 1930 uitgerust met een Phoenix-elektromotor.
- BECUWE F. 2009: In de ban van Ceres. Klein- en grootmaalderijen in Vlaanderen (1850-1950), Relicta Monografieën 3, Brussel, 165-166, 184 & 209.
- BECUWE F. 2015: De drijvende kracht achter de bierbrouwer. Natuurlijke en mechanische krachtbronnen en hun producenten in Vlaanderen, Brussel en Wallonië, Het Vlaams brouwbedrijf in historisch perspectief 20, Alveringem, 22-23.
- BECUWE F. 2016: Tel orge, tel malt. Klein- en grootmouterijen in Vlaanderen (1850-1950), Relicta Monografieën 10, Brussel, 203-204.
- BRUWIER M. 1995: De dynamische relatie tussen de industriële vooruitgang en de machinebouw, in: VAN DER HERTEN B., ORIS M. & ROEGIERS J. (red.), Nijver België. Het industriële landschap omstreeks 1850, Antwerpen - Brussel, 133 & 137.
- DE HERDT R. & DESEYN G. 1983: Onder stoom. Aspecten van de geschiedenis van de stoommachine, Gent, 132-133.
- EECKHOUT K. 2004: Mens en machine. Een onderzoek naar de Oost-Vlaamse machinebouw (1870-1914), onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Universiteit Gent.
Auteurs: Becuwe, Frank
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Erfgoedobjecten
Uitvoerder van
Brouwerij De Kroon
Beekstraat 20 (Huldenberg)
Brouwerij De Kroon is een goed voorbeeld van een nog volledig uitgeruste, volgens ambachtelijke normen middelgrote brouwerij opgericht in 1897. De brouwerijgebouwen staan opgesteld rond een besloten rechthoekige brouwerijkoer. Aan de westzijde bevindt zich het brouwerijgebouw met de brouwzaal, de koelruimte en de gistingskelders, aan de zuidzijde de brouwerswoning met aansluitend burelen, technische ruimtes en kelders en aan de noordzijde de zogenaamde garage. Aan de oostzijde sluit een hek de koer af van de straat.
Brouwerij Roman
Hauwaart 78, 82, 103-105 (Oudenaarde)
In oorsprong teruggaand op de volledig verdwenen afspanning De Clocke, met bijhorende hoeve, maalderij, mouterij en brouwerij. In 1926 aanvang van de volledige vernieuwing van de brouwerij. Voortdurende expansie en modernisering van het bedrijf na de Tweede Wereldoorlog tot op heden, echter met behoud van de bedrijfsgebouwen uit het interbellum naar ontwerp van architect A. Peynsaert. Aanpassing van het gedeelte van het complex rechts van de toegangspoort in de jaren 1950 naar ontwerp van architect V. Peeters met onder andere de burelen en vroegere brouwerswoning. Aan de overkant van de straat, bij het bedrijf horend alleenstaand gewit bakstenen gebouw met industriële functie in landelijke villastijl van circa 1940 en rode bakstenen villa uit begin jaren 1940 naar ontwerp van architect A. Peynsaert.
Landbouwstokerij Van Damme
Issegem 2 (Oosterzele)
De stokerij maakt deel uit van een groot hoevecomplex van het semigesloten type. Het agrarische bedrijf is gelegen in het glooiende landschap van de Vlaamse Ardennen binnen de oude landelijke wijk Issegem, ten noordoosten van het dorpscentrum van de deelgemeente Balegem. Landelijk complex dat in oorsprong waarschijnlijk opklimt tot de 18de eeuw met aanpassingen en uitbreiding van de gebouwen in de tweede helft van de 19de eeuw en eerste helft van de 20ste eeuw.
Romp Hoosmolen met watergang
Mahatma Gandhistraat 32 (Gent)
Romp van een achtkantige stenen grondzeiler, opgetrokken in 1701 voor het droogmalen van het waterrijke gebied van de Bourgoyen. Reeds in 1316 bevond er zich op deze plaats een hoosmolen, die doorheen de jaren meermaals herbouwd werd. De watergang werd verbreed in functie van de molen.
Roterij Sabbe
Bondgenotenlaan (Kuurne)
Voormalige roterij Sabbe met bijhorende machinekamer met stoommachine, horende bij het vlasbedrijf Sabbe. De roterij is een representatief voorbeeld van een vlasbedrijf uit de jaren 1930. De betonnen roterij is circa 1930 in twee fases gebouwd door aannemer De Spriet en is van het type met rootputten in parallelle opstelling aan weerszijden van de stookruimte met koud- en warmwaterreservoirs op het dak.