Beschrijving

Lucien Engels werd geboren in Vilvoorde op 10 mei 1928. Na zijn middelbare studies aan het Koninklijk Atheneum van Vilvoorde vatte hij in 1946 architectuurstudies aan in Ter Kameren (Brussel) waar hij in contact kwam met de idealen van de “Moderne Beweging”. Hij kreeg er ondermeer les van Louis-Herman De Koninck (1896-1984) en Willy Van Der Meeren (1923-2002), en studeerde in 1950 met grote onderscheiding af aan het atelier van Victor Bourgeois (1897-1962). Van 1950 tot 1954 associeerde hij zich in Vilvoorde met “oud-Cambrien” Roger De Winter (1923-2000) die in 1947 eveneens afstudeerde aan het atelier Bourgeois. Ze ontwierpen talrijke rijwoningen in Vilvoorde voornamelijk geïnspireerd op tijdgenoten en gekenmerkt door een heldere, transparante architectuur. Hun opmerkelijkste realisatie was echter de nieuwe vleugel voor “Home Emile Vandervelde I” (1950-1954) in Oostduinkerke. De samenwerking werd kort onderbroken in 1952-1953 door de legerdienst van Engels in het toenmalige Belgisch Kongo.

Halverwege 1954 startte Engels een eigen praktijk. De indrukken die hij opdeed tijdens een reeks ontdekkingsreizen in de vijftiger jaren, resulteerden in een architectuur die zich steeds krachtiger ten opzichte van de omgeving zal affirmeren. In de “woning Lambiotte” te Waterloo (1954) zijn reeds alle ingrediënten van zijn latere werk aanwezig: de waterpartijen, de pilotis, de materialiteit, de ingeniositeit van het plan en vooral de behoefte het gebouw als zelfstandige architectuur te laten bestaan. In hetzelfde jaar realiseerde hij ook zijn belangrijkste werk, het vakantieoord “Home Emile Vandervelde II” met eigen ontworpen interieurs en meubilair (Oostduinkerke). In de confrontatie tussen zwaarte en lichtheid, die bepalend zal blijven voor een groot deel van zijn oeuvre, toont hij zich verwant met Marcel Breuer (1902-1981) en Eero Saarinen (1910-1961). Met deze opdracht startte ook zijn carrière als huisarchitect van de Socialistische Mutualiteiten. Voor hen ontwierp hij later onder meer het Medisch Centrum in Menen (1959), “Polikliniek César De Paepe” in Brussel (1961) en het kantoorgebouw van de federatie Brabant in Brussel (1973).

In 1957 maakt Engels een prospectiereis naar de Verenigde Staten die een radicale breuk in zijn oeuvre teweeg zou brengen. Hij bezocht het werk van Eero Saarinen en ontmoete er J.L. Sert (1902-1983), Harry Weese (1915-1998), Walter Gropius (1883-1969) en Mies Van der Rohe (1886-1969). Onder hun invloed schroefde hij zijn sculpturale interesses en instinctieve aanpak fors terug en treedt “monumentaliteit” op het voorplan. Een ingetogen samenspel van licht en ruimte, materiaal en constructie wordt steeds belangrijker. Deze kenmerken zijn onder meer terug te vinden in de Sint-Lambertuskerk te Muizen (1957), maar vooral in zijn eigen woning (1958) dat een scharnierwerk vormt tussen de jaren vóór en na zijn Amerikareis. Zijn architectuur wordt van dan af getypeerd door het gebruik van betonnen skeletten die bewust als rooster worden geprononceerd, een heldere indeling van de plattegronden en een nadrukkelijke behandeling van de vuurhaard. Opmerkelijk is ook het gebruik van uitvoerige waterpartijen die het ‘binnenkomen’ begeleiden en een handelsmerk zullen blijven tot ver in de jaren 1970. In die zin heeft de kapel voor de universiteit van Massachusetts (1955) -door Eero Saarinen in een waterspiegel geplaatst-, een diepe en blijvende indruk op hem gemaakt. In de laatste jaren van zijn carrière krijgen de gebouwen zonder enige reserve een monumentale allure waarin hij zijn fascinatie voor de grote bouwwerken uit de wereldgeschiedenis verwerkt. De klare geometrie wordt verlaten wat een determinerende impact had op de planopbouw en constructiewijze. Engels zal zich dan ook voornamelijk met grote projecten bezighouden en nog slechts drie woningen ontwerpen.

Lucien Engels heeft zijn hele leven een grote bedrijvigheid aan de dag gelegd: hij tekende, schilderde, beschilderde serviezen, maakte collages van textiel en ontwierp deurklinken en meubilair. Toen hij circa 1988 zijn architectencarrière afsloot, keerde hij terug naar zijn grote passie “de schilderkunst”; een hobby die hij tot op hoge leeftijd uitoefende.

Mondelinge toelichting van architect Lucien Engels.

Tekst Marjolijn Van Damme, Beschermingsdossier DBOO2283.

Datum: 30-04-2019
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Erfgoedobjecten

Ontwerper van

Appartementsgebouw Campion van 1953

Architectenwoning Lucien Engels

Burgerhuis Mannaerts

Burgerhuis Van Binst van 1958

Burgerhuis Van den Eynde van 1951

Burgerhuis Vandervondelen van 1952

Burgerhuizen Van Hulst en Lefevre van 1953

Dorpswoning Jans

Gemeentelijke bibliotheek naar ontwerp van L. Engels

Home Emiel Vandervelde

Modernistisch burgerhuis Kaye uit 1960

Parochiekerk Sint-Lambertus met pastorie en omgeving

Sociale woningen ontworpen door Lucien Engels

Twee-onder-een-kapvilla naar ontwerp van L. Engels

Woning Baudon

Woning Libeer van 1954

Woning Marissens

Woning Smits

Woning Spruyt van 1954

Woning Van den Bussche

Woning Van den Eede van 1956

Woning Van Engeland

Woning Walravens

Woning Waltaire naar ontwerp van L. Engels en R. De Winter

Thema's

Ontwerper van

Guido Gezellestraat

Hendrik I-Lei

Jan Blockxstraat

Joost van den Vondelstraat

Kassei

Ledeganckstraat

Wijk Geitenberg

Wijk Maria Dal