Baines, Georges
- ID
- 215
- URI
- https://id.erfgoed.net/personen/215
Beschrijving
Georges Baines (1925-2013) wou aanvankelijk een opleiding tot kunstschilder volgen maar mede onder invloed van de architect Paul Smekens koos hij uiteindelijk voor de opleiding architectuur aan het Nationaal Hoge Instituut voor Bouwkunst en Stedenbouw, de architectuurafdeling van de Antwerpse academie waar hijzelf ook zou doceren van 1965 tot 1990. Hij behield wel zijn hele leven een grote fascinatie voor kunst, vanaf begin jaren 1950 vooral van abstracte kunstenaars zoals de Zwitser Max Bille en de Nederlander Georges Van Tongerloo, en vanaf 1956 ook voor de Japanse kunst. Die artistieke interesse beïnvloedde ook zijn architectuurpraktijk, gaande van de inrichting van zijn eigen appartement in Antwerpen (1949), beïnvloed door de artistieke beweging De Stijl, tot het ontwerp van galerijen en musea.
Tijdens zijn opleiding als architect (1945-1950) werd hij beïnvloed door achtereenvolgens Le Corbusier, het Scandinavisch modernisme van Arne Jacobsen (later ook van Alvar Aalto en Jorn Utzon) en de Zwitserse architect Alfred Roth en diens publicatie La Nouvelle Architecture. Pas afgestudeerd, liep hij in 1950 stage bij Léon Stynen maar dit bleek voor hem een ontgoochelende ervaring door de traditionele en klassieke vormentaal die Stynen bij sommige projecten hanteerde. In de eerste helft van de jaren vijftig werkte hij als medewerker van Karel Van Riel en nadien ook een jaar bij Jos Smolderen (onder andere aan de flatgebouwen aan de Jan de Voslei).
Baines woonde zijn hele leven in Antwerpen en volgde midden jaren vijftig een opleiding Stedenbouw aan de Antwerpse academie. In 1955 werd hij ook benoemd tot lid van de Société Belge des Urbanistes et Architectes Modernistes (SBUAM). Doorheen zijn carrière ontwikkelde hij verschillende concepten voor stedenbouw en groepswoningbouw maar zijn enige realisatie op dat vlak was een groep van 21 sociale woningen in Sint-Amands, in opdracht van het OCMW (in associatie met P. De Sterck) uit 1994. Dat jaar werd hij tevens aangesteld als hoofdarchitect van het masterplan Galgenweel op de Linkeroever van Antwerpen. Maar zijn oeuvre bestaat toch vooral uit individuele gebouwen, voornamelijk vrijstaande woningen in de voorsteden.
In 1994 ontving hij de Grote Prijs Architectuur van België voor heel zijn oeuvre, een paar jaar later kreeg hij de titel van ridder.
Hieronder volgt een overzicht van Baines’ realisaties, grotendeels op basis van de publicatie FRAMPTON K., STRAUVEN F., GÜBLER J. & VERPOEST L. 2006: Georges Baines, Gent: Ludion. Deze publicatie bevat ook een meer uitgebreide lijst van ruim 100 van Baines’ meest markante werken. Zijn belangrijkste en goed bewaarde realisaties zijn in het vet gezet. Het archief van Georges Baines wordt bewaard en ontsloten door het VAi.
Al in de jaren vijftig realiseerde Baines als zelfstandig architect verschillende, vooral kleinere opdrachten, zowel in een modernistische vormentaal als projecten met een meer traditionele uitstraling:
- inrichting van eigen appartement in een bedrijfspand in de Ambtmanstraat (vermoedelijk 14) in Antwerpen (1949);
- Tuinpaviljoen Neefs in Antwerpen (1951) dat in 1955 een speciale vermelding kreeg bij de Nationale Prijsvraag van het Belgisch Houtvoorlichtingsbureau (gesloopt);
- Woning Herman in Edegem (1952) (verbouwd);
- Woning Cornet, Acacialaan 57 in Antwerpen (Wilrijk) (1953) (verbouwd);
- Woning Cordemans in Brasschaat (1955);
- Woning F. Baines in Antwerpen (1955);
- Villa Jack Baines, Della Faillelaan 60 in Antwerpen (1956).
In de periode 1960-1967 ontwierp Baines een hele reeks woningen, geïnspireerd door het Scandinavisch modernisme maar stevig verankerd in de lokale context:
- Woning Fernand Raymakers, Jozef Hertogslaan 7 in Antwerpen (Wilrijk) (1960);
- Villa Pierre Scraeyen, Della Faillelaan 60A in Antwerpen (1957-1960);
- Villa Lens in Brasschaat (1960) met zwembad (1979);
- Woning Jean Reypens in Molenbeersel (1961) (verbouwd);
- Woning Piet De Moor in Kessel-Lo (1962);
- Dokterswoning, Centrumstraat 8 in Lebbeke (1964);
- Atelierwoning van Vic Gentils in Wijnegem (1964) waarvoor hij in 1965 de architectuurprijs van het Nationaal Houtvoorlichtingsbureau ontving (verbouwd);
- Villa Freddy Saeys, Della Faillelaan 54A in Antwerpen (1965);
- Villa Jean Reypens, Della Faillelaan 54 in Antwerpen (1965), in 1968 bekroond met de Prijs Van de Ven.
Vanaf 1968 ondergaat Georges Baines’ architectuur een kentering, met een sterkere invloed van het structuralisme (met name Aldo Van Eycks adagium om van ieder huis een kleine stad te maken, resulterend in complexe, geclusterde plattegronden) en het brutalisme (zichtbaar gebruik van baksteen en beton):
- Villa Machiels, Barones De Borrekenslaan 6, Aartselaar (1968);
- Villa Jack Baines, Vijverlaan 2A in Antwerpen (1968);
- Villa Komkommer, Narcissenlaan 11 in Schilde (’s Gravenwezel) (1969-1971);
- Villa Jozef Van Goethem, Acacialaan 23 in Antwerpen (1969);
- Villa Naftali en Viviane Klein, Acacialaan 9 in Antwerpen (Wilrijk) (1971);
- Woning Arts in Aartselaar (1970-1972);
- Woning Autrique in Kontich (1971-1974).
Ook tijdens het laatste kwart van de 20ste eeuw realiseerde Baines nog enkele heel opmerkelijke woningen:
- Woning Braunschweig, Oosterveldlaan 50 in Antwerpen (Wilrijk) (1974-1976) dat in 1977 bekroond wordt met de nationale architectuurprijs Robert Maskens;
- Woning Van de Velde in Schelle (1975);
- Woning Wildiers, Jagersdreef 5 in Linden (1978-1982) i.s.m. zijn zoon Georges Baines;
- Woning Daniëlle Muller, Albertstraat 11 in Antwerpen (1981-1983);
- Woning Stassen in Everberg (1993);
- Loft in een voormalig koffiebedrijf in Antwerpen (1993);
- Tuinkamers bij een meergezinswoning in Oostende (1996).
Doorheen zijn carrière realiseerde Baines ook enkele grotere, niet-residentiële opdrachten:
- Parochiaal centrum ‘Ter Schelde’, Antwerpen Linkeroever (1966) (ingrijpend verbouwd);
- Rijksmiddelbare School, Sint-Bavostraat 2 in Antwerpen (Wilrijk) (1966) (verbouwd);
- Kerk, Klein Veerle 95A in Brecht (1969) (verbouwd);
- Kantoorgebouwen van Albitum N.V., Commandant Weynsstraat 85 in Antwerpen (1969-1970);
- Bedrijfsgebouwen Lens Diamond Properties, Park Diamant in Berlaar (1974) (ingrijpend verbouwd);
- Provinciaal Instituut voor Technisch Onderwijs, Laageind 19 in Stabroek (1981);
- Verbouwing van een herenhuis tot Lens Fine Art Gallery, Schupstraat (vermoedelijk 15) in Antwerpen (1971-1972) (vermoedelijk gesloopt);
- Bankgebouw, Battelsesteenweg 2 & Olivetenvest 54 in Mechelen (1988-1990);
- Galerie Ronny Van de Velde, IJzerenpoortkaai 3 in Antwerpen (1990) (verbouwd).
In zijn latere carrière legde Baines zich ook toe op de renovatie, restauratie en/of herbestemming van erfgoed:
- Museum van Elsene, Brussel (1982);
- Le Corbusiers Maison Guiette, Populierenlaan 32 in Antwerpen (1988) met aanpalend atelier, Populierenlaan 34 (1993) en opslagruimte, Kruishofstraat 140 (1995);
- Woning Nubar Bey van Auguste Perret in Garches, Frankrijk (1990);
- Sint-Jorispand in Elzenveld, Antwerpen (1991);
- Belgisch paviljoen in Venetië, Italië (1995) in samenwerking met Bernard Baines;
- Henry van de Veldes Technische School, Diestsestraat 49 & Rijschoolstraat 4 in Leuven (1996-1999);
- Fotomuseum, Waalsekaai 47 in Antwerpen (1997);
- Horta's Paleis voor Schone Kunsten in Brussel (2000).
- FRAMPTON K., STRAUVEN F., GÜBLER J. & VERPOEST L. 2006: Georges Baines, Gent: Ludion.
Auteurs: Vandeweghe, Evert
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Erfgoedobjecten
Ontwerper van
Bankgebouw
Battelsesteenweg 2, Olivetenvest 54 (Mechelen)
Bankgebouw van 1988-1990, naar ontwerp van architect G. Baines; bekroond met verschillende prijzen.
Burgerhuis in neo-Lodewijk XVI-stijl
Van Putlei 22 (Antwerpen)
Voornaam burgerhuis in sobere neo-Lodewijk XVI-stijl gebouwd in opdracht van Henri Libbrecht, een ingenieur uit Wetteren, naar een ontwerp door architect Ernest Stordiau van 1904. De rijwoning in halfopen bebouwing, met een gevelbreedte van drie traveeën aan de straat, telt een souterrain en drie bouwlagen onder een schilddak.
Dokterswoning naar ontwerp van G. Baines
Centrumstraat 8 (Lebbeke)
Dokterwoning gebouwd in 1964 naar een ontwerp van Georges Baines en geïnspireerd op de Scandinavische stijl. De bijhorende tuin werd ontworpen in dezelfde periode door J. Wirtz. In de jaren ’70 werd een deel van de binnentuin opgeofferd voor de bouw van een schildersatelier, eveneens naar ontwerp van Baines.
Galerie Ronny Van de Velde
IJzerenpoortkaai 3 (Antwerpen)
Kunstgalerie gebouwd in opdracht van de kunsthandelaar Ronny Van de Velde, naar een ontwerp door de architect Georges Bains uit 1989. Opgericht eind jaren 1970 en gespecialiseerd in schilder- en beeldhouwkunst, tekeningen en grafiek uit de 19de en 20ste eeuw, was de galerie hier slechts een tiental jaar gevestigd, tot 2000.
Huis Guiette
Populierenlaan 32 (Antwerpen)
Huis Guiette, door bouwheer-bewoner Guiette Les Peupliers genoemd; puristisch gebouw dat samen met een woning in Weissenhofsiedlung te Stuttgart, de enige realisatie is van het Maison Citrohan.
Kantoorgebouwen van Albitum N.V.
Commandant Weynsstraat 85 (Antwerpen)
Baksteenbouw onder plat dak, met verdiepte benedenverdieping en doorlopende vensterregisters, naar ontwerp van Georges Baines van 1969.
Pakhuis Vlaanderen
Waalsekaai 47 (Antwerpen)
Op de hoek van de Waalsekaai en de Vervierstraat staat het monumentale Pakhuis Vlaanderen. Dit pakhuis werd in 1911 ontworpen door architect Frans Van Dijk in opdracht van de N.V. Blauwhoedenveem uit Amsterdam.
Postmodern burgerhuis
Albertstraat 11 (Antwerpen)
Burgerhuis in postmodernistische stijl in opdracht van Daniëlle Muller, naar een ontwerp door de architect Georges Baines uit 1981-1983. Het project behelsde de totale verbouwing van een oorspronkelijk neoclassicistisch enkelhuis uit het laatste kwart 19de eeuw.
Technische school
Diestsestraat 49, Rijschoolstraat 4 (Leuven)
De school is een ontwerp van de internationaal vermaarde architect Henry van de Velde, in samenwerking met de Leuvense architect Vital Rosseels, en is gesitueerd op een stadsterrein waar voor de Eerste Wereldoorlog het klooster van de Witte Vrouwen gelegen was.
Villa
Villa in brutalistische stijl
Acacialaan 9 (Antwerpen)
Villa in brutalistische stijl gebouwd in opdracht van het diamantairsechtpaar Naftali en Viviane Klein, naar een ontwerp door de architect Georges Baines uit 1971. De woning behoort tot de brutalistische fase in het oeuvre van Georges Baines, die vertegenwoordigd wordt door een reeks landhuizen uit de periode 1968-1974.
Villa in brutalistische stijl
Acacialaan 23 (Antwerpen)
Villa in brutalistische stijl gebouwd in opdracht van Jozef Van Goethem, naar een ontwerp door de architect Georges Baines uit 1969. De woning behoort tot de brutalistische fase in het oeuvre van Georges Baines, die vertegenwoordigd wordt door een reeks landhuizen uit de periode 1968-1974.
Villa in brutalistische stijl
Vijverlaan 2A (Antwerpen)
Villa in brutalistische stijl naar een ontwerp door de architect Georges Baines uit 1968. Opdrachtgever was Jack Baines (°1922), de drie jaar oudere broer van de architect.
Villa in naooorlogs modernisme
Della Faillelaan 54A (Antwerpen)
Villa in naoorlogs modernisme, gebouwd in opdracht van Freddy Saeys naar een ontwerp door de architect Georges Baines uit 1965. Het landhuis is naar programma en architectuur sterk verwant met de woning Scraeyen uit 1960, verderop aan de Della Faillelaan.
Villa in naoorlogs modernisme
Della Faillelaan 54 (Antwerpen)
Villa in naoorlogs modernisme naar een ontwerp door de architect Georges Baines uit 1965, gebouwd in opdracht van zijn schoonbroer Jean Reypens.
Villa in naoorlogs modernisme
Della Faillelaan 60 (Antwerpen)
Villa in naoorlogs modernisme naar een ontwerp door de architect Georges Baines uit 1956. Opdrachtgever was Jack Baines, de drie jaar oudere broer van de architect.
Villa in naoorlogs modernisme
Della Faillelaan 60A (Antwerpen)
Villa in naoorlogs modernisme, gebouwd in opdracht van Pierre Scraeyen naar een ontwerp door de architect Georges Baines uit 1960. Het landhuis is naar programma en architectuur sterk verwant met de woning Saeys uit 1965, hogerop aan de Della Faillelaan.
Woning Braunschweig
Oosterveldlaan 50 (Antwerpen)
Eerste rijhuis met aan de straatzijde vrij gesloten betonbouw, naar ontwerp van Georges Baines van 1974-1975.
Woning Raymakers
Jozef Hertogslaan 7 (Antwerpen)
Vrijstaande eengezinswoning met omringende tuin en garage ten zuidwesten, naar ontwerp van Georges Baines van 1960.