Beschrijving

Gaston Lejeune bouwde een belangrijk en heel uitgebreid oeuvre uit, geconcentreerd in Koksijde gedurende het interbellum. Hij was samen met zijn vader actief als aannemer-bouwpromotor en speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling en verkaveling van duinengronden in Koksijde en Oostduinkerke, zoals de Village Sénégalais. Deze activiteiten combineerde hij met eigen vastgoedinvesteringen, een uitgebreide eigen architectuurpraktijk en een functie als raadgevend architect bij de gemeente Koksijde (1922-1940).

In de voetsporen van zijn vader...

De familie van Gaston Lejeune was afkomstig uit de streek van Verviers en was actief in de metselarij. Hij werd geboren als zoon van Jean Joseph Léopold Lejeune en Joséphine Lambert. Zijn vader Léopold (24/04/1855, Grand-Rechain - 09/06/1928, Schaarbeek) was werkzaam als boekhouder, maar gaat vanaf eind jaren 1880 aan de slag als aannemer van particuliere woningbouw en is betrokken bij stadsontwikkeling in Verviers. Hij bouwde een carrière uit als bouwpromotor in Verviers. Gaston studeerde ondertussen aan de Universiteit van Luik en behaalde in juni 1906 het diploma van licentiaat in de handelswetenschappen. Na een jaar in Duitsland keert hij in 1907 terug naar België en raakt betrokken bij de werkzaamheden van zijn vader. Vader Léopold had ondertussen zijn activiteiten verruimd naar Koksijde, waar in de vroege 20ste eeuw de toeristische ontwikkeling op gang kwam. Hij koopt er gronden aan, die hij vervolgens verkoopt als bouwgrond voor villa's, maar start ook zelf met de bouw van villa's die hij verkoopt aan de eerste verblijfstoeristen in Koksijde. Gaston vestigt zich in Koksijde en zal zo de zaken van zijn vader ter plaatse beheren en instaan voor de opvolging van de werven.

In 1907 verbleef Gaston tijdelijk in Brussel in de Hertogstraat, vlakbij de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten. Er zijn echter geen bewijzen dat hij toen lessen architectuur volgde aan de academie. Hij ontmoette in die periode wel zijn latere echtgenote, Georgette Dudaert (adoptiedochter van beeldhouwer Egide Rombaux), met wie hij op 9 maart 1909 in Ukkel huwde en twee kinderen zou krijgen, Odette in 1909 en Léo(pold) in 1911. In de huwelijksakte wordt als beroep expliciet "architect" vermeld. Hij was op dat moment quasi permanent aanwezig in Koksijde voor het beheer van de zaken van zijn vader. In 1911 koopt zijn vader een bouwgrond op de hoek van de Pierre Sorellaan, Hertstraat en Schoonzichtstraat, waar in 1913 villa Le Fauchet werd gebouwd en waar het gezin van Gaston Lejeune zich zou vestigen. Zijn vader Léopold had in 1911-12 Verviers ingeruild voor Schaarbeek en zette hier zijn activiteiten verder samen met zijn schoonzoon Clément Huberty.

De Lejeunes als bouwpromotor, aannemer en urbanist

Eén van de meest belangrijkste realisaties uit de vooroorlogse periode is de ontwikkeling van de Village Sénégalais. Léopold Lejeune kocht in 1907 van de Société Civile des Dunes loten bouwgrond aan die nagenoeg de volledige huidige wijk omvatten, namelijk tussen de Lejeunelaan, Bronstraat, Bauwenslaan, Zouavenlaan en Koninklijke Baan. De urbanisatie van de wijk volgde een plan van landmeter Pierre Vandevelde (02/04/1866, Sint-Denijs-Boekel - 07/01/1951, Veurne), die ook verantwoordelijk was voor de urbanisatieplannen van het toekomstige Koksijde-Bad en van Sint-André op de grens van Koksijde en Oostduinkerke. Vandevelde koos voor een formele aanleg op basis van een radiaal wegenpatroon vertrekkend vanuit het cirkelvormig kruispunt van de hoofdassen, duidelijk in de toenmalige tijdsgeest van de tuinwijken naar het Engelse voorbeeld van Ebenezer Howard. De kleinere wegen en voetpaden volgen een kronkelend tracé verwijzend naar het natuurlijk duinenreliëf. Ook werden er richtlijnen in opgenomen over de aard van de te bouwen villa's, die werden doorvertaald in de verkoopaktes van de gronden in de wijk, en was het onderhoud van de wijk sterk bepaald. Tegen het begin van de Eerste Wereldoorlog hadden de Lejeunes 48 loten verkocht, waarvan er op 20 een villa, meestal een cottage, was gebouwd door Léopold, die mee werd verkocht. Het is onduidelijk of Gaston al deze woningen ontwierp; er waren in die periode meerdere tekenaars werkzaam binnen hun onderneming. Zeker is dus wel dat de Lejeunes van groot belang waren voor de ontwikkeling van de wijk. Na de oorlog ging de verkoop van de resterende bouwgronden en gebouwde villa's verder, maar trager dan voordien. Gaston richtte in 1923 de coöperatieve immobiliënvennootschap La Coxydoise op met als doel de laatste gronden te verkopen.

Architecturaal oeuvre

Vanaf 1911-12 werkte Gaston Lejeune ook in eigen naam als architect in Koksijde. Zo zijn er van die periode tientallen bouwaanvragen teruggevonden, voornamelijk voor Brusselse klanten. De villa's van voor 1914 zijn erg grootschalig opgevat, voorzien van overdekte terrassen, balkons gericht naar de zee, beschut door de zon, allemaal geconcipieerd in functie van het gezondheidstoerisme dat in die periode ingang vond.

In het interbellum stelde zijn andere activiteiten hem voor uitdagingen en ontwikkelde hij vakantiewoningen volgens een type sleutel-op-de-deur. De vakantiewoningen die hij volgens dit stramien bouwde, zijn heel talrijk: het gaat om honderden bouwdossiers in Koksijde. De woningen zijn kleiner dan zijn vooroorlogse realisaties. Door de vraag en drukte van zijn activiteiten werkte hij zelden buiten Koksijde. Hij liet zich ook bijstaan door zijn zoon Léo (22/09/1911, Koksijde - 02/01/2002, Braine-L'Alleud) tussen 1935 en 1940, wat duidelijk waarneembaar is in de stijl van de ontwerpen uit die periode. Ze realiseerden toen ook enkele kleine appartementsgebouwen met een eerder modernistische inslag. Na 1940 ging Léo zijn eigen weg, baatte hij een immobiliënkantoor uit en ontwierp hij nog enkele villa's en appartementsgebouwtjes. Hij ontwierp in 1956 ook het appartementsgebouw dat de vroegere familievilla Le Fauchet verving. De periode na de Tweede Wereldoorlog brengt nieuwe kansen, maar ook uitdagingen. Koksijde kent een bloeiperiode door de heropbouw en de opleving van het kusttoerisme, maar anderzijds staat er een nieuwe generatie jonge architecten klaar. Gaston Lejeune associeert zich in 1945 met de jonge Brusselse architect Henry Lardo (1909, Elsene -1993). Ze bleven tot aan het overlijden van Lejeune in 1954 samenwerken, maar de opdrachten bleven beperkt tot voornamelijk enkele verbouwings- en herstellingswerkingen aan beschadigde gebouwen en een klein aantal nieuwbouw villa's en appartementsgebouwen, bijvoorbeeld de villa Mary Lou op de hoek Pierre Sorellaan en Hertstraat.

Andere professionele activiteiten

Vanaf dat Gaston zich vestigde in villa Le Fauchet, begon hij ook zelf te investeren in vastgoed, zowel privé als via investeringsmaatschappijen, zoals de Compagnie Immobilière de Coxyde-Parc (1913) en later de Compagnie Immobilière de Coxyde-Litteral (1919) en de coöperatieve immobiliënvennootschap La Coxydoise (1923). Lejeunes activiteiten worden kort onderbroken door de Eerste Wereldoorlog, maar nadien ging hij opnieuw verder met de verkoop van enkele vooroorlogse villa's, de herstelling van een aantal panden die werden aangetast door oorlogsschade en met de aankoop en ontwikkeling van bouwgronden. Hij bouwde een groot vastgoedpatrimonium uit van villa's en handelszaken.

Al vanaf 1910 probeerde Lejeune aangesteld te worden als technisch adviseur van de gemeente Koksijde, maar dit gebeurde pas op 10 mei 1922. Hij bleef tot 1940 actief als 'raadgevend architect' en hield zo toezicht op de plannen en metingen voor nieuwe gebouwen in de gemeente. Deze functie laat hem ook toe zijn netwerk van collega-architecten, aannemers en klanten sterk uit te breiden. Zijn professionele activiteit is divers en hij benoemde zichzelf eind jaren 1920 als "verzekeraar, geldschieter, aan- en verkoper van gebouwen". Pas in 1930 noemde hij zich "architect-expert", terwijl hij al veel vroeger gebouwen ontwierp en realiseerde. Later duidde hij zich ook aan als "urbanist" en "beëdigd landmeter". Pas in 1939 werd de titel en het beroep van architect wettelijk beschermd. Gaston en zijn vader Léopold werkten in feite als aannemer-bouwpromotoren, maar laten zich inschrijven bij de Koninklijke Bouwmeesterskring van West-Vlaanderen, voorloper van de Orde van Architecten, en zo erkennen als architect.

Auteurs: Verhelst, Julie
Datum: 2023
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Erfgoedobjecten

Ontwerper van

Burgerhuizen Les vagues capricieuses en Les Parnassias

Cottage

Cottage Antheor

Cottage Bonne Entente

Cottage La Vigie

Cottage Les Oseraies

Cottages Jan-Pol en La Guadeloupe

Hoekhuis Falstaff

Tweegezinswoning Cri-Cri en La Chardonnerai

Villa Belle View

Villa Belvédère

Villa Marlieve

Villa Paulo

Villa uit het interbellum

Thema's

Ontwerper van

Koksijde-Bad

Nieuwpoort-Stad