Beschrijving

Jozef Lietaert werd geboren op 28 december 1908 in Ardooie, in een uitgesproken katholiek milieu. Na een klassieke humaniora volgde hij gedurende een korte periode de architectuuropleiding aan het Sint-Lucasinstituut in Gent. Hij verliet de school echter al snel en ontving zijn echte opleiding bij architectenbureau van Adrien Bressers in Gent (1930-1933). Het daaropvolgende decennium werkte hij in allerlei sectoren, onder andere als leraar Grieks-Latijn aan het Jezuïetencollege in Aalst, als producent van afvoerbuizen in gres, als bediende bij architect Jozef Jan De Meyere in Kortrijk, en op het ministerie van Financiën. Tussendoor realiseerde hij wel enkele kleinere architectuurprojecten en een landhuis voor zijn ouders in de Hoogstraat in Roeselare (Rumbeke) uit 1937. Dit laatste vertoont duidelijk de invloed van het modernisme van Huib Hoste.

Bij een bombardement op Kortrijk op 21 juli 1944 werd Lietaerts huis getroffen en verloor hij zijn vrouw en drie kinderen. Mogelijk onder invloed van die ingrijpende gebeurtenis begon hij opnieuw voltijds als architect te werken, eerst bij het architectenbureau van Gerardus J. Van Offeren in Gent en vanaf 1949 met een eigen bureau. In hetzelfde jaar hertrouwde hij met Suzanne Linthout die binnenhuisarchitectuur studeerde aan Ter Kameren en die meewerkte aan verschillende van zijn projecten.

Zijn eerste gekende naoorlogse werken, die dateren uit het midden van de jaren vijftig, worden gekenmerkt door een experimenteel gebruik van industriële materialen, waarin Lietaert de nodige eenvoud en eerlijkheid terugvond. Hij werkte zelf mee aan de ontwikkeling van een prefabsteen (het Weloblok) dat hij toepaste bij de bouw van het kunstenaarsatelier van Jan Van De Kerckhove en in de Woning De Groote in Brugge (1957) en de Woning Helmons aan de Hoogleedsesteenweg in Roeselare (1957).

In 1960, bij de Woning Allermeersch aan de Hogestraat 78 in Torhout, schakelde hij over naar het gebruik van de veldovensteen die zijn oeuvre vanaf dan zou typeren. Hij had dit materiaal leren kennen door schetsen te maken van landelijke woningen in de Westhoek (samen met Ignaas Deboutte) en het beantwoordde aan zijn drang naar eerlijkheid. Deze woning met atelier voor kunstenaar Andy Allemeersch (een leerling van Octaaf Landuyt) vertoont alle kenmerken die Lietaert’s oeuvre vanaf dan kenmerken: een brutalistisch materiaalgebruik dat industriële elementen zoals beton en staal combineert met traditionele materialen en technieken zoals veldovensteen en kaleien, een expressieve volumetrie, een contrast tussen het orthogonaal plan en de organische vormgeving van elementen zoals de open haard, en één frivool, decoratief element aan de buitenzijde die de sobere ascetische architectuur doorbreekt, in dit geval de inkompartij. Deze woning is ondertussen ingrijpend verbouwd.

In totaal zou Lietaert tussen 1937 en 1979 een 70-tal projecten realiseren waarvan er – bij gebrek aan archiefmateriaal en literatuur – slechts 33 geïdentificeerd zijn. Zijn naoorlogse oeuvre omvat vooral sobere, brutalistische gezinswoningen (waaronder heel wat kunstenaarswoningen), grotendeels in Vlaanderen. Aanvankelijk in prefab betonblokken maar vanaf 1960 in een combinatie van industriële materialen en ruwe veldovensteen, naast een reeks prefab (vakantie)woningen, zoals de Woning Dewulf aan de Oude Beselarestraat 226 in Wervik (1962). Bij de Woning Vercammen in Brugge (1965) combineerde hij beide idiomen tot een semi-prefab. Daarnaast realiseerde hij ook een kerk met pastorie in Wevelgem (1962), in samenwerking met Nico van der Laan, op basis van de theorieën van zijn broer Dom Hans van der Laan. En hij was ook actief als restauratie-architect, zoals blijkt uit een Kunstige Herstelling in Brugge aan de Wulfhagestraat 21-23 (1969).

Lietaerts meest gepubliceerde projecten zijn de Woning Landuyt in Heusden (1964) , de Woning Trenson aan de Terlindenweg 96 in Asse (1967) en de Woning Catry aan de Brandstraat 28 in Buggenhout (1967-1969). Projecten die ook vermeld worden, zijn de Woning Anciaux aan de Dudzeelse Steenweg 395 in Brugge (1965-1966), het atelier J. Van de Kerckhove in Kortrijk (1956), de Woning Allemeersch in Torhout (1960-1963) en de Woning Wauters in Sint-Martens-Latem (Deurle) uit 1967 . Daarnaast zijn er heel wat projecten waarover niets gepubliceerd is, naar verluidt omdat de architect heel kritisch stond ten aanzien van de architectuurpers. Gelokaliseerde voorbeelden zijn de Woning Dr. Blaton aan de Kruisbogenhofstraat 14 (vermoedelijk 16) in Lier (1958), de Woning Willemarck met paardenstal aan de Gaverstraat 20 in Heusden (1968), de Woning Steyaert aan de Fr. De Greefstraat 14-16 in Beersel (Alsemberg) (1970), de Woning Germonpre met schildersatelier aan de Orkaanstraat 14 in Roeselare (Rumbeke) (1970), de Woning Christiaans aan de Weidestraat 168 in Brugge (Assebroek) (1973), de Woning Malstaf aan De Linde 62 in Brugge (Sint-Kruis) (1976) en de Woning Van den Broeck met schildersatelier aan de Terlindenweg 59 in Asse (1979).

Auteurs: Vandeweghe, Evert
Datum: 2024
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Erfgoedobjecten

Ontwerper van

Kunstenaarswoning

Parochiekerk Onbevlekt Hart van Maria en plein

Pastorie Wijnberg

Villa

Villa De Groote-Tanghe

Woning J. Vercammen

Thema's

Ontwerper van

Wulfhagestraat