Ritzen, Jos
- ID
- 4195
- URI
- https://id.erfgoed.net/personen/4195
Beschrijving
De Nederlandse architect en urbanist Jos Ritzen vestigde zich in mei 1924 vanuit zijn geboorteplaats Heerlen te Antwerpen. Hij huwde op 26 juli 1926 te Borgerhout met Florence Mary Gerardina de Niet (°'s-Gravenhage, 1905), die in september 1925 samen met haar moeder vanuit Den Haag naar Antwerpen was geëmigreerd. Ritzen bracht tijdens het interbellum in en om Antwerpen een op Willem Marinus Dudok geïnspireerde baksteenarchitectuur tot stand. Hij speelde een toonaangevende rol in het plaatselijk modernisme tot hij zich halverwege de jaren 1930 als een overtuigd traditionalist ontpopte.
Ritzen werd opgeleid door zijn oom, architect M.N. Ramakers uit Sittard, en begon zijn praktijk in 1919 in Heerlen en Maastricht als associé van de architect Alphonse Nicolas Boosten (1893-1951). Zij bouwden, behalve woningen en twee kerken in een Arts & Craftsidioom, verscheidene scholen in Maastricht (tussen 1920 en 1923) die elk opgevat zijn als een Berlagiaanse compositie van baksteenvolumes. Vanaf 1920 werkte Ritzen naar verluidt ook mee aan de aanleg van Duitse oorlogsbegraafplaatsen in de Westhoek. Kort daarop vestigde Ritzen zich in Antwerpen, waar hij zijn bureau opbouwde in samenwerking met Stan Leurs. In 1922 hadden zij samen al deelgenomen aan de wederopbouwwedstrijd voor de kerk in Brielen. Ritzen en Leurs realiseerden sociale woonwijken in Turnhout (1923-1924), Wuustwezel (1924) en Roosdaal (1924), een aantal woningen en een school in Dessel (1924). In zijn zelfstandige praktijk bouwde Ritzen aanvankelijk vooral privé-woningen, onder meer villa’s in de Nieuw-Parkwijk “Den Brandt” in Antwerpen (1924-1926) met duidelijke invloed van Dudok en Frank Lloyd Wright. In 1928 bevestigde hij zijn gehechtheid aan het modernisme door lid te worden van de Société Belge des Urbanistes et Architectes Modernes (SBUAM). Ook in zijn publicatie “Hedendaagsch bouwen” uit 1930, hield hij een pleidooi voor het modernistische gedachtegoed.
Omstreeks 1935 keerde Ritzen zich van het modernisme af ten gunste van een meer streekgebonden architectuur. Onder de indruk van het traditionele bouwen in de Kempen, waar hij menige opdracht kreeg, ontwikkelde hij een sobere vorm van regionalisme. Tevens religieus gemotiveerd, verwierp hij het moderne materialisme en zocht duurzame grondslagen in oorspronkelijke christelijke waarden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog volgde hij de cursus van Dom Hans van der Laan in Huijbergen (Nederland) en werd hij een van de vroegste adepten van de Bossche School. Na de oorlog bracht hij zijn nieuwe inzichten in de praktijk in enkele basilica’s in een sobere vroeg-christelijke stijl, waaronder de Sint-Lutgardis in Tongeren (1950-1952) en de Sint-Margareta in Knokke (1952-1953).
Tijdens de laatste jaren van zijn loopbaan werkte Ritzen nauw samen met Walter Steenhoudt, die als stagiair betrokken was bij het ontwerp van Sint-Margareta in Knokke en het Filosofisch en Theologisch College van de jezuïeten in Heverlee. Omstreeks 1960 ging hij een associatie aan met Steenhoudt, die het bureau na het overlijden van Ritzen overnam.
- Stadsarchief Antwerpen, vreemdelingendossiers 481#177596 en 954#1712.
- BARBIER W. 2015: Jos Ritzen (1896-1961), architect: zijn kerkelijk oeuvre in theorie en praktijk, onuitgegeven masterproef Universiteit Gent [online], RUG01-002212728_2015_0001_AC.pdf (ugent.be).
- DE BLAUWE F. 1957: Jos Ritzen, Antwerpen.
- LAUREYS D. 2003: Ritzen, Jozef, in VAN LOO A. (red.), Repertorium van de Architectuur in België van 1830 tot heden, Antwerpen, 482.
- LAUREYS D. 2004: Jos Ritzen 1896-1961, in LAUREYS D. (red.), Bouwen in beeld, De collectie van het Architectuurarchief van de Provincie Antwerpen, Antwerpen en Turnhout, 227-230.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Erfgoedobjecten
Ontwerper van
Achelse Kluis
De Kluis 1 (Hamont-Achel)
Oorspronkelijk verblijfplaats van kluizenaars, vanaf 1846 priorij, sinds 1871 trappistenabdij, gelegen op de Belgisch-Nederlandse grens. Bakstenen gebouwencomplex met ommuurde moestuin en weide en boomgaard ten oosten van de weide.
Architectenwoning Jos Ritzen
Oosterveldlaan 6 (Antwerpen)
Alleenstaande villa met omringende tuin, uit 1926, in 1929-1930 vergroot met garage en tuinkamer.
Burgerhuis van 1932
Kapellelei 12 (Mortsel)
Alleenstaand burgerhuis, gele baksteenbouw van twee bouwlagen onder plat dak, naar ontwerp van architect Jos Ritzen.
Burgerhuis van 1933
Kapellelei 11 (Mortsel)
Alleenstaand burgerhuis in eenvoudige baksteenbouw van twee bouwlagen onder plat dak, naar ontwerp van architect Jos Ritzen.
Dokterswoning
Dokter Persoonslaan 25 (Willebroek)
Dubbelhuis in nieuwe zakelijkheid door J. Ritzen ontworpen in 1932.
Eenheidsbebouwing
Oude Markt 8-10 (Pelt)
Eenheidsbebouwing van zes traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, naar verluidt naar ontwerp van architect J. Ritzen (Antwerpen) en daterend uit het interbellum.
Eenheidsbebouwing van stadswoningen
Prinsenstraat 29-83 (Turnhout)
Enkelhuizen met plat dak, gebouwd in 1923 naar ontwerp van S. Leurs in samenwerking met J. Ritzen, in een kubistisch, modernistische stijl.
Heilig Grafinstituut
Baron Frans du Fourstraat 21, Patersstraat 26-30 (Turnhout)
Achter het straatblok ingeplant klooster- en schoolcomplex, met inbegrip van het Patersplein, het Maelsloth en het Sint-Rochushuis.
Huis Berk en Brem
Emiel Van Hemeldonckstraat 5 (Vosselaar)
Vrijstaand huis gedomineerd door steile puntgevels, gebouwd circa 1931 naar ontwerp van J. Ritzen.
Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van de Vrede
Kapel van Sint-Jan Baptist
Weeldestraat (Ravels)
Eenbeukig witgeschilderd rechthoekig gebouwtje onder zadeldak, voorzien van dakruiter met tentdak en smeedijzeren kruis en omringd door linden.
Kerktoren van de Sint-Margaretakerk
Pastoor Opdedrinckplein 1 (Knokke-Heist)
Kerktoren van de vroegere Sint-Margaretakerk, gebouwd omstreeks de tweede helft van de 13de eeuw. Na zware beschadiging van de kerk tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd de toren bewaard en geïntegreerd bij een nieuwe kerk omstreeks 1955-58. Achthoekige (west)toren op vierzijdige basis, uitgevoerd in baksteenbouw met steunberen en met leien torenspits met dakkapel. Zuidgevel met poolsteenzonnewijzer van 1648 van het verticale type in natuursteen, vervaardigd door Matthues Scheefer.
Klooster en studiehuis jezuïeten
Waversebaan 220 (Leuven)
Klooster van de jezuïeten toegewijd aan Sint-Jan Berchmans, gebouwd in 1956-1959 naar een ontwerp door de architect Jos Ritzen. Het uitgestrekte complex in regionalistische stijl omvat een klooster met kapel en onderwijsgebouwen, gelegen in een parkdomein.
Meisjesschool en klooster
Hannekestraat 22 (Dessel)
Circa 1902 bouw van een U-vormig complex naar ontwerp van G. Renders, bestaande uit een achterin gelegen kloosterhuis met aansluitende kapel en vóór het klooster, twee klassenvleugels.
Onze-Lieve-Vrouwekapel van de Hegge
Weeldestraat (Ravels)
Devotie- en processiekapel naar ontwerp van J. Ritzen, opgericht in 1935 op een plaats waar voorheen reeds drie kapellen hadden gestaan.
Parochiekerk Onbevlekt Hart van Maria en van Margaretha
Pastoor Opdedrinckplein 1 (Knokke-Heist)
Hoofdkerk van de fusiegemeente Knokke-Heist, in de volksmond "Sint-Margarethakerk". Afgewerkt in 1958 naar ontwerp van architect Jos Ritzen (Antwerpen), het jaar nadat het schip van de oude kerk is afgebroken; uitvoering door aannemer A. Cottyn (Heule). Eerstesteenlegging in 1955.
Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw van de Heilige Rozenkrans
Bredaseweg 50 (Ravels)
Georiënteerde zaalkerk onder steil, overkragend zadeldak met dakruiter onder leien spits met ijzeren kruis en haan, ontwerp van J. Ritzen.
Parochiekerk Sint-Jan Maria Vianney
Valkenveld (Antwerpen)
Parochiekerk in modernistische stijl, tussen 1957 en 1966 ontworpen door de architect Walter Steenhoudt, voorontwerpfase in samenwerking met architect Jos Ritzen.
Parochiekerk Sint-Lambertus
Boudewijnstraat (Grobbendonk)
Kruisbasiliek met neoromaanse reminiscenties, opgetrokken in de tweede helft van de jaren 1940 naar ontwerp van J. Ritzen van 1946.
Parochiekerk Sint-Lutgardis
Blaarstraat (Tongeren-Borgloon)
Driebeukige kerk gebouwd in 1949 naar ontwerp van J. Ritzen en opgevat als een vroeg-christelijke basilica.
Parochiekerk Sint-Michiel en restanten voormalige kerk
Netestraat 6 (Hulshout)
Kerk van 1939 met integratie van de gerestaureerde, eertijds uitspringende westtoren van de laatgotische kerk, die overigens volledig tot ruïne vervallen is.
Parochiekerk Sint-Remigius
Kerkplein 1 (Baarle-Hertog)
Vrijstaande kerk omgeven door voormalig kerkhof met oorlogsmonument noordwaarts van het koor, stenen Heilig Hartbeeld op achtzijdige gemetselde sokkel aan zuidzijde, lage bakstenen omheiningsmuur.
Parochiekerk Sint-Willibrordus
Ezaart (Mol)
Sobere baksteenarchitectuur met basilicale opstand onder leien zadeldak, van 1935 naar ontwerp van J. Ritzen.
Pastorie Sint-Remigiusparochie
Kerkstraat 5 (Baarle-Hertog)
Op de rooilijn achteruitwijkend dubbelhuis van zes traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, in 1939-1941 opgetrokken naar ontwerp van J. Ritzen.
Postkantoor
Kerkstraat 1 (Baarle-Hertog)
Voormalig Belgisch postkantoor, als dusdanig circa 1915 opgetrokken doch met oudere kern.
Sint-Antoniuskapel
Pater Damiaanplein (Leuven)
Beeldbepalende kapel in gotische stijl, met achteraan moderne uitbreiding van 1960-1961. Nu vooral bekend vanwege de crypte van Pater Damiaan.
Sociale woonwijk Stokt
Brugstraat 1-27, Hertoginstraat 29-55, Kongostraat 112-122, Rerum Novarumlaan 30-65, 66-68, Taeymanslaan 36-38, 39-56, 58-64 (Turnhout)
Naoorlogse tuinwijk met 106 woningen, gebouwd tussen 1947 en 1951 naar ontwerp van Jos Ritzen en Gaston De Geeter.
Twee vroeg-modernistische villa's
Sorbenlaan 31-33 (Antwerpen)
Geheel van twee vroeg-modernistische villa’s, gebouwd in opdracht van Tony Deckers, naar een ontwerp door de architect Jos Ritzen uit 1926. De landhuizen maken deel uit van een speculatief vastgoedproject, dat slechts gedeeltelijk werd gerealiseerd.
Vroeg-modernistische villa
Ahornenlaan 34 (Antwerpen)
Vroeg-modernistische villa deel uitmakend van een vastgoedproject in opdracht van Tony Deckers, naar een ontwerp door de architect Jos Ritzen uit 1926. Aannemer was het bouwbedrijf De Graide & Edwards uit Antwerpen, die de bouw in 1927 voltooide.
Vroeg-modernistische villa
Sorbenlaan 17 (Antwerpen)
Vroeg-modernistische villa naar een ontwerp van Jos Ritzen uit 1927. Opdrachtgever was R. De Bock, die de villa al in 1929 door de architect liet vergroten. In 1977-1979 werd het gebouw ingrijpend verbouwd.
Vroeg-modernistische villa
Della Faillelaan 28 (Antwerpen)
Modernistische villa gebouwd in opdracht van René Peeters, naar een ontwerp door de architect Jos Ritzen uit 1925. Mogelijk kwam het project tot stand in samenwerking met diens toenmalige associé Stan Leurs. Aannemer was het bouwbedrijf De Graide & Edwards uit Antwerpen, die de bouw in 1926 voltooide.
Vroeg-modernistische villa
Kastanjelaan 2 (Antwerpen)
Vroeg-modernistische villa op de hoek van Kastanjelaan en Della Faillelaan, gebouwd in opdracht van de kunstschilder en latere politicus Arseen Kennes, naar een ontwerp door de architecten Jos Ritzen en Stan Leurs uit 1925.
Woning Pelckmans
Alfons Schneiderlaan 164 (Antwerpen)
Driegevelvilla van twee bouwlagen en vijf traveeën onder heden pseudomansardedak, van 1937 naar ontwerp van Jos Ritzen.