Beschrijving

Jozef Schellekens (Turnhout, 15 mei 1909 – 13 juli 1963) was een architect van het modernisme. Zijn stijl was niet radicaal, maar eerder regionaal gezind. Vanaf 1937 werd hij benoemd tot provinciaal architect voor het arrondissement Turnhout.

Levensloop

Als kind ging hij in Turnhout naar de Sint-Jan-Berchmansschool en volgde lessen aan de tekenacademie. Op veertienjarige leeftijd verliet hij de schoolbanken om zijn vader te helpen in het meubelatelier. Door zelfstudie behaalde hij het diploma van de humaniora. In 1928 moest hij het werk neerleggen en zijn dienstplicht vervullen. Een jaar later schreef hij zich in aan de Academie van Antwerpen (1929-33). Tijdens deze studie werkte hij als stagiair- tekenaar bij de provinciale bouwmeester J. Taeymans.

In 1932 won hij de tweede premie van de Prijs Gerard de Ridder met de tekening “Modern stadsbeeld in cirkel”. In 1933 studeerde hij af als primus van de klas “Bouwkundige samenstelling” onder prof. J. Huygh. Op de jaarlijkse tentoonstelling van de Academie hing zijn ontwerp naast dat van zijn medestudenten V. Blommaert, R. Braem, F. Laporta, en L. Stynen.

Hierna studeerde hij nog aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (1933-36) bij J. Smolderen. Ook tijdens deze periode nam hij deel aan meerdere wedstrijden; zo won hij in 1934 de derde prijs Henri Blomme met een tekening van het stadhuis te Hoogstraten, een jaar later de tweede plaats bij de driejaarlijkse prijs van de Academie en de eerste prijs De Keyser. In 1936 won hij de derde plaats bij de Prijs van Rome met het ontwerp voor een Albertmuseum in Elisabethstad te Congo.

Naast zijn functie als provinciaal architect (1937-63) was hij lid van meerdere verenigingen, zoals de N.V. Turnhoutse Maatschappij voor Goedkope Woningen en vanaf 1947 van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en landschappen. In zijn vrije tijd was hij werkzaam als schilder, tekenaar, grafische kunstenaar en beeldhouwer. Enkele tentoonstellingen werden aan hem gewijd, zoals in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel (1950).

Jozef Schellekens kreeg zes kinderen, waaronder Paul Schellekens en Mia Schellekens, die trouwde met Carli Vanhout. Paul Schellekens en Carli Vanhout staan bekend als de architecten van de volgende generatie, de zogenaamde “Turnhoutse school”.

Oeuvre

In 1934 bouwt hij voor zichzelf de dubbelwoonst Schellekens – Op de Beeck te Turnhout. Deze woning is een duidelijk voorbeeld van de nieuwe zakelijkheid en het baksteenmodernisme. Zijn ontwerp was qua tijd en omgeving erg gedurfd.

In 1937 mag hij zijn leermeester J. Taeymans opvolgen als provinciaal architect. In de beginjaren ontwerpt hij meerdere scholen in de stijl van het baksteenmodernisme, vb. te Hulshout (1938), Vosselaar (1938), Oevel (1938), Wechelderzande (1938) en Oud-Turnhout (1938).

In de jaren ’40 verandert zijn stijl en grijpt hij naar een traditionele architectuur, die volgens hem waardig is voor het bestaande natuur- en cultuurlandschap. Voorbeelden zijn de scholen te Noorderwijk (1940) en Morkhoven (1941) of het gemeentehuis van Ravels (1942). Indirect verantwoordt hij deze ideeën in de talrijke artikels en boeken die hij in deze periode schrijft. In 1941 publiceert hij De architectuur in ons landschap en het stedebouwprobleem. Dit boek was het resultaat van studiereizen naar Zweden, Duitsland, Nederland en Frankrijk, gestimuleerd door de provincie. Maar ook nadien verschijnen van zijn hand regelmatig artikels in het tijdschrift Bouwkunst en Wederopbouw. In 1949 verschijnt het boekje Turnhout, de hoofdstad der Kempen, dat nogmaals blijk geeft van zijn liefde voor de historische omgeving.

Hij was nauw betrokken met de wederopbouwproblematiek na de Tweede Wereldoorlog. Hiervan getuigen de verschillende restauratieprojecten, zoals de Sint-Dimphnakerk te Geel (1948), de St. Niklaaskerk te Dessel (1948) en het stadhuis van Hoogstraten (1950).

In de jaren ’50 keert het tij opnieuw en kiest hij voor een monumentale moderne vormentaal. De meest bekende ontwerpen van deze periode zijn zonder twijfel het Openluchttheater van het Rivierenhof te Deurne (1950) en het strandgebouw van het Zilvermeer te Mol (1958). Andere interessante projecten zijn de talrijke begraafplaatsen, zoals in Kasterlee (1953) en Mol (1960). Ook het gemeentehuis van Varendonk (1955) en Weelde (1959) springen in het oog.

Auteur: Vanschoonbeek, Francesca

Datum: 30-04-2019
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Erfgoedobjecten

Ontwerper van

Architectenwoning Jozef Schellekens

Devotie- en bedevaartkapel Onze-Lieve-Vrouw Lelie tussen de Doornen

Gemeentehuis van Balen, heden Kruiermuseum

Gemeentehuis van Oud-Turnhout

Gemeentehuis van Weelde

Gemeentelijke lagere school

Gemeenteschool en onderwijzerswoning

Gemeenteschool met onderwijzerswoning

Infirmerie van het augustijnenklooster

Jongensschool en meisjesschool met klooster

Kapel Sint-Thomas van Kantelberg

Kapel van de Wampenberg

Koning Davidhuis en Drossaardshuis

Meisjesschool

Parochiekerk Sint-Dimpna

Parochiekerk Sint-Gertrudis

Parochiekerk Sint-Niklaas

Parochiekerk Sint-Willibrordus

Pastorie van de norbertijnen

Patriciërswoning Huis Metten Thoren met conciërgewoning

Rivierenhof

Schoolgebouw

Sint-Luciakapel

Sint-Theobalduskapel

Stadhuis Hoogstraten

Strandgebouw van het Provinciaal Domein Zilvermeer

Windmolen Arbeid Adelt

Thema's

Ontwerper van

Rosselaar

Vorselaar