Hoeve-brouwerij met mouterij Goossens (herinventarisatie 2012)

Tekst van Hoeve-brouwerij met mouterij Goossens (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/39014)

Hoeve-brouwerij-complex met 18de-eeuwse kern gelegen in het centrum van Sint-Gertrudis-Pede. Semi-gesloten hoeve met gebouwen gerangschikt rondom een rechthoekig gekasseid erf. Woonhuis ten noorden, opslagplaats ten oosten, stal ten zuiden, overdekte doorgang ten westen. Ten zuiden van deze gebouwen de vrijstaande "nieuwe brouwerij" en ten zuiden haaks hierop de "oude brouwerij" van de voormalige lambiekbrouwerij. Ten noorden van de site liggen de molenvijvers horend bij de watermolen, de brouwerij gebruikte het water uit een beekje dat eveneens stroomde naar deze vijvers. Dit zorgde eertijds voor een dispuut tussen de brouwer en de molenaar.

De hoeve was reeds weergegeven als U-vormig complex geopend naar het westen op de Ferraris (circa 1770-1778) met ten zuiden een kleiner gebouw met de brouwerij. Het woonhuis is gedateerd in de sluitsteen boven de deur "1767". Een uitbreiding van de oorspronkelijke brouwerij met een nieuw gebouw haaks ten noorden hiervan werd in 1876 geregistreerd op het kadaster. In hetzelfde jaar werd ook een deel van de hoeve afgebroken aan de westzijde. Volgens de leggers was de hoeve-brouwerij reeds in handen van de familie Goossens. In 1884 werd er een gedeeltelijke reconstructie van de hoeve opgetekend, waarbij ten oosten van de hoeve het pakhuis gelegen was. Midden 20ste eeuw zal het pakhuis vergroot worden naar het zuiden toe binnen een bestaand volume, zie ook bouwnaad (kadastraal geregistreerd in 1948). De brouwerij werd in 1960 stilgelegd.

Verankerde bakstenen gebouwen onder zadeldaken met Vlaamse pannen (voor de stal aan de westzijde afgewolfd). Onderkelderd woonhuis met 18de-eeuwse kern en latere aanpassingen van zeven traveeën en één bouwlaag, parallel aan de straat gelegen. Witgeschilderde gevel op gepikte plint, bekroond met een keellijst. Rechthoekige beluikte vensters met diefijzers en blauwe hardstenen dorpels. Dit zijn niet de oorspronkelijke muuropeningen, want boven de muuropeningen van de tweede travee zijn er sporen van dubbele ontlastingsboogjes die wijzen op oorspronkelijke kruiskozijnen. Gedicht vierkant venstertje met zandstenen omlijsting. Rondboogdeur met arkose omlijsting met merktekens en afgeschuinde dagkanten en met licht uitspringende sluitsteen en imposten. Op sluitsteen inscriptie "1767". Vernieuwd schrijnwerk. De gevel aan de erfzijde heeft een gelijkaardige opbouw met een segmentboogvormige omlijsting van de deur met bovenlicht en van de kelderdeur. Interieur met bewaarde rode tegelvloer en balkenroostering en inkomhal met zwart-witte vloer.

Opslagplaats met laadluiken dwars gelegen ten opzichte van de straat. Hier werden de tonnen bewaard; ook nog kippenkwekerij geweest. Puntgevel met verweerd onleesbaar opschrift aan de straatzijde, met rechthoekige muuropeningen en op de derde bouwlaag rondboogvormige muuropeningen. Oostgevel met blinde segmentboogvormige vensters. Centraal bouwnaad als restant van de vergroting uit midden 20ste eeuw (?). Aan de erfgevel rechthoekige en segmentboogvormige muuropeningen, voorts lichtgleuven (mogelijks verwijzend naar kiemvloeren). Interieur met troggewelfjes tussen ijzeren I-profielen. Stallen ten zuiden van anderhalve bouwlaag met muuropeningen onder houten lateien en aangepaste muuropeningen. Windveer aan de dakrand. Achteraan sterk uitstekend dak van de open opslagplaats.

"Nieuwe brouwerij" van twee bouwlagen met rechthoekige en segmentboogvormige muuropeningen; op de verdieping twee muuropeningen met lamellen waar zich het koelschip bevond. Ten zuidwesten aangebouwde schoorsteen. In de meest noordelijke twee traveeën is de maalderij gelegen, centraal en ten zuiden de eigenlijke brouwerij, met een bouwnaad tussen de maalderij en de brouwerij. In de gevel bevindt zich op de locatie van de voormalige brouwzaal nog de drafgoot. In het interieur bewaarde graanmolen met inscriptie "T.J. 1924" met bewaarde aandrijving (mogelijks ook met materiaal afkomstig uit een andere maalderij). De brouwinrichting is verdwenen. In het centrale gedeelte is nog een houten loopbrug aanwezig waar de zakken aangebracht werden vanaf de lui aan de voorzijde (centraal in de gevel).

De "Oude brouwerij" is een éénlaags gebouw van vijf traveeën met verschillende bouwnaden. Rechthoekige muuropeningen onder houten lateien. In het interieur zijn nog het kuiperskot, de weekbak (waarin het gerst geweest werd en later mogelijks om de tonnen in onder te dompelen om ze waterdicht te maken) en de ast van de mouterij bewaard gebleven. Ast met een bakstenen voet en een uit houtskelet opgebouwde tremvormige warmeluchtkamer met een bakstenen vulling, bewaarde eestvloer.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen Dilbeek, Afdeling VI (Schepdaal), 1876/12, 1884/9 en 1948/21.
  • S.n. 1996: De Watermolen & omgeving Sint-Gertrudis-Pede, Monumentenmap uitgegeven door het gemeentebestuur van Dilbeek naar aanleiding van Open Monumentendag op zondag 8 september 1996, Dilbeek.
  • S.N. 2002: Dilbeeks Erfgoed vzw reikt eigen monumentenprijs uit, VCM Contact, 9, 34, 22.

Auteurs:  Verwinnen, Katrien
Datum:


Je kan deze pagina citeren als: Verwinnen, Katrien: Hoeve-brouwerij met mouterij Goossens [online], https://id.erfgoed.net/teksten/142192 (geraadpleegd op )