Geografisch thema

Langerei

ID
10223
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10223

Beschrijving

Van Spiegelrei naar Wulpenstraat, evenwijdig lopend met de Potterierei. Naamgeving voor Reie én straat. Oorspronkelijk de "Roye" naamgeving voor Lange- en Spiegelrei, vanaf het eerste kwart van de 15de eeuw "Houtbrekersdam", verwijzend naar werkzaamheden in de scheepsbouw.

Locatie langs de Langerei van "Koetel-" of "Ketelwic" ook nog aangeduid, tot 1531, als "het Wijk"; deze toponiem zou wijzen op de aanwezigheid, reeds in de eerste helft van de 11de eeuw, van een haven of aanlegplaats en wijk. Deze wijk werd ten noorden van de Gouden-Handrei en langs de linker oever van de Langerei gesitueerd. Volgens recent archiefonderzoek echter strekte deze zich uit tot aan de Spiegelrei en lag aan de "Koetelwijkpoort" waarschijnlijk genoemd naar de snel groeiende "Koetelwijk" aldaar en staande op de plaats van de huidige Koningsbrug.

Vanaf het vierde kwart van de 16de eeuw gebruik van de straatnaam Langerei aan de westkant verwijzend naar het alhier gelegen langste stuk van de rivier de Reie. Het grootste deel van de zacht kronkelende waterloop ligt nog in de oorspronkelijke rivierbedding. Voorheen vijfvoudig overbrugd: respectievelijk zogenaamde Carmersbrug (zie Carmersstraat, Seminariekwartier), Snaggaardbrug (zie Snaggaardstraat, Seminariekwartier), Duinenbrug (zie Potterierei, Seminariekwartier), de nu verdwenen Raambrug (zie Annuntiatenstraat), laatst genoemde al in 1336 vermeld als houten brug over de monding van het "vuil reitje" en de ’s Gravenbrug (zie 's Gravenstraat).

Sinds de Romeinse tijd tot en met de 11de eeuw en opnieuw vanaf 1134 tot en met de 15de eeuw belangrijkste maritieme verkeersader van de stad als verbinding met de zee via het Dampoortcomplex; tot circa 1925 leggen binnenschepen aan langs de kaaimuren van de Reie. Handelsactiviteiten tot circa eind 12de eeuw met op de linker oever de middeleeuwse aanlegplaats "het Wijk", daarna verleggen van het zwaartepunt naar de Kraanrei - Spiegelrei. Reeds in de vroege Middeleeuwen aanwezigheid van pottenbakkers aan beide oevers van de Reie (zie Potterierei). Lokalisatie sinds de 13de eeuw van de leenbank "De Woeker - vanaf 1936 ingenomen door gebouwen van het kadaster - en aan de Snaggaardbrug van het middeleeuwse domein "Hof Sint-Pol" later onder meer locatie aldaar van het "Sareptaklooster".

In de 19de eeuw tot de eerste helft van de 20ste eeuw tussen Julius en Maurits Sabbe- en ’s Gravenstraat, vestiging van enkele bedrijven onder meer mouterij Dumon, ter hoogte van nummers 57-60 tussen 1906-1931 van de papierfabriek Viaene, achter nummer 66-67 de marmerij Campers en daarnaast leerlooierij-wolwasserij op gronden van het huidige "Hof de Jonghe". Laatst genoemde is tussen nummers 77 en 82 toegankelijk via tudorboogpoort; bewaarde blekerijmeers, in 1971 als park aangelegd en met ingang aan de Langerei, 's Gravenhof en Julius en Maurits Sabbestraat; voormalige blekerijgebouwen uit de tweede helft van de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw zijn tot woonhuizen nummers 79-81 verbouwd. Steegje tussen nummers 38 en 46 geeft toegang tot woonerf met woningen uit de eerste en tweede helft van de 20ste eeuw id est nummers 40-44. Het rooilijnplan, vastgelegd bij Koninklijk Besluit van 20 februari 1865, wordt gedeeltelijk uitgevoerd ter hoogte van nummers 45-47, 50-52, 54-56 en 58. Rechts van nummer 56 verdwijnen twee 17de-eeuwse trapgevels voor de aanleg in 1908 van het eerste deel van de Julius en Maurits Sabbestraat.

Thans geasfalteerde bochtige straat met tussen Sint-Gilliskoor- en Annuntiatenstraat verbreding met parking. Reie afgeboord met kaaimuren van baksteen met arduinen dekplaten of met ijzeren borstwering, op enkele plaatsen staan lindebomen. Voorts ook sporadisch bewaarde gietijzeren ophangingspunten aan gevels van kabels die verwijzen naar de voormalige tramlijn nummer 4, in gebruik van 1913 tot 1951. Naast commerciële, administratieve, hotel, school- en handelsfunctie overwegend woon- functie. Heterogene bebouwing uit verschillende perioden van de 15de tot en met de 20ste eeuw. Huizen van twee à drie bouwlagen enerzijds diephuizen van twee à vier traveeën onder zadeldak al dan niet afgewolfd en breedhuizen van twee à tien traveeën onder zadel-, schild- of mansardedak.

Weinig gevelopstanden uit de vroegste perioden omwille van latere ingrepen: in de loop van de 18de eeuw plaatsen van nieuwe gevels voor oudere kernen (nummers 1, 13). 19de-eeuwse aanpassingen onder meer van de muuropeningen en vervangen van topgevels door lijstgevels. Voorts eenvoudige bepleisterde of bakstenen lijstgevels uit de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw onder meer: nummers 16-17 oorspronkelijk links met rondboogpoort in 1937 vervangen door winkelpui, nummer 20 van 1843, nummers 21-22 eventueel van 1825 ter vervanging van een lijstgevel met centrale tuitgevel, nummer 32 wellicht met oudere kern en winkelpui van 1938, nummer 36 had oorspronkelijk 17de-eeuws uitzicht met twee traveeën op de begane grond en met negblokken en doorlopende banden op de bovenverdieping, nummer 64; op de nieuwe rooilijn: nummer 54 (1872) in plaats van lijstgevel met twee bouwlagen en nummer 55 met winkelpui (1889) in plaats van tuitgevel nummer 56; nummer 57 wordt in 1851 met halve bouwlaag verhoogd, nummer 85 oorspronkelijk met eenvoudige 19de-eeuwse lijstgevel van 1851 krijgt in de 20ste eeuw neoclassicistische toevoegingen, nummer 97-98 van 1907 vervangt tuitgevel. Ook aanpassingen in de loop van de 19De eeuw en begin 20ste eeuw: aanbrengen van decoratie in neostijl en voornamelijk "moderniseren" van ramen waardoor evolutie van kleine naar grote roedeverdeling en later T-ramen kan worden nagegaan.

Historiserende 20ste-eeuwse gevels: nummers 8-11, de gevel van nummer 37 met jaartal 1639 wordt in 1948 gesloopt en herbouwd, nummer 47 opgesmukt in 1885 met negblokken en cartouches en in het derde kwart van de 20ste eeuw voorzien van een winkelpui, zie huidige toestand, nummer 50-51, deels met tuitgevel vervangt een laag huisje met dito gevel en rechts een doorrit, ter hoogte van nummers 74 en 75 oorspronkelijk vier lage huisjes van het godshuis der schippersknechten heden met brede bakstenen lijstgevel van 1962 (nummer 74) en tuitgevel van 1931 (nummer 75), de gevel van nummer 87 wordt bij het ombouwen van smidse naar woning in 1934 verfraaid naar ontwerp van architect W. Lambert (Brugge), nummer 90 in plaats van bakstenen lijstgevel, nummers 95-96 (1929) en nummer 99 (1912) vervangen oude trapgevels door huidige in neo-Brugse stijl.

Ook nieuwbouw: onder meer nummer 24 (1963) in plaats van twee huizen, vóór 1855 met lijst- en trapgevel, nummer 27 (1995) naar ontwerp van architectenbureau Govaert en Vanhoutte (Brugge) en appartement nummer 28 (1963) naar ontwerp van architect R. Platteeuw (Brugge) in plaats van lijstgevel, zie rechter travee, nummer 66-67 naar ontwerp van architect A. Degeyter (Brugge) vervangt in 1977 twee bepleisterde lijstgevels van drie bouwlagen

  • Dienst Infrastructuur en Ruimtelijke Ordening Brugge, Bouwvergunningen, nummer 1087/1995.
  • Stadsarchief Brugge, Bouwvergunningen, zonder nummer 1825, nummer 129/1843, nummers 61 en 113/1851, nummer 149/1855, nummer 83/1859, nummer 132/1872, nummer 132/1874, nummer 87/1885, nummer 11/1889, nummer 250/1907, nummer 56/1912, nummer 213/1929, nummer 1334/1931, nummer 1146/1934, nummer 275/1937, nummer 841/1938, nummer 141/1944, nummer 390/1962, nummers 522 en 633/1963, nummer 108/1977.
  • ADRIANSENS W. (ed.), Groen Brugge, 1987, p. 45 en 108.
  • DEVLIEGHER L. 1975: De huizen van Brugge, Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen 2-3, Tielt, 194-201.

Bron: GILTÉ S., VANWALLEGHEM A. & VAN VLAENDEREN P. 2004: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Brugge, Middeleeuwse stadsuitbreiding, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 18nb Noord, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Vanwalleghem, Aagje; Van Vlaenderen, Patricia
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    18de-eeuws tudorboogpoortje

  • Omvat
    Bedrijfsgebouwen van blekerijmeers

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis met neoclassicistische lijstgevel

  • Omvat
    Café De Snaggaard

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Herenhuis met neoclassicistische gevel

  • Omvat
    Hoekhuis De Torre

  • Omvat
    Huis De Claversine

  • Omvat
    Klooster van Sarepta

  • Omvat
    Poortgebouw van leenbank De Grote Caorsijnen

  • Omvat
    Samenstel van winkelhuizen

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning met houten winkelpui

  • Omvat
    Stadswoningen

  • Omvat
    Toegang tot park Hof De Jonghe

  • Omvat
    Twee gespiegelde burgerhuizen

  • Omvat
    Twee stadswoningen

  • Omvat
    Winkel

  • Is deel van
    Sint-Gilliskwartier


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Langerei [online], https://id.erfgoed.net/themas/10223 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.