Geografisch thema

Lakenmarkt

ID
10801
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10801

Beschrijving

Pleintje in het historisch stadscentrum, gevormd door het kruispunt van twee haaks op elkaar staande wegen inclusief de bebouwing erlangs, toegankelijk met overbouwde voetgangersdoorsteken vanuit de noordoostelijke hoek van de Markt (gesloopt in 2007), de noordwestzijde van de Tramstraat en de zuidoostzijde van de Bruggestraat; loopt aan noordoostzijde over in het Generaal Maczekplein.

Maakt in de middeleeuwen deel uit van de "Quaede Acker", een gebied ten noordoosten van de Markt, begrensd door de noordzijde van de Markt, de Bruggestraat, de Poekebeek, de Sint-Janstraat en de Kalverstraat. Het kapittel van Harelbeke verwerft reeds in de 12de eeuw een rente op dit domein, dat later in het stedelijk gebied wordt opgenomen waardoor het kapittel gedurende het hele Ancien Régime zijn invloed in Tielt kan laten gelden.

Op een deel van dit terrein, aan de oostzijde van de Markt, sticht Margaretha van Constantinopel in 1260-1275 een hospitaal of "passantenhuis" voor arme pelgrims, vanaf 1316 het Alexianenklooster (zie Markt). Aan de westzijde ervan, langsheen de zuidoostzijde van de Bruggestraat wordt in 1342 voor het eerst het begijnhof van "Sinte-Margriete te Bethlehem" gesitueerd. Door het gewelddadig optreden van de Gentenaars in 1491 wordt dit vernield waarna de Grauwe Zusters in 1494 hun intrek nemen in de gebouwen (zie Bruggestraat).

Zowel de Zusters Alexianen als de Grauwe Zusters worden in 1797 uit hun klooster gezet. Het "Coornehuus" van de Zusters Alexianen dient voortaan als "corps de garde" voor de politie; de kloostergebouwen worden niet verkocht maar blijven een tijd in Frans bezit.

In de 19de eeuw verwerft de stad door gedwongen onteigening het kloosterdomein van de Grauwe Zusters-Penitenten, waar eerst een spinschool (1814) en later een hospitaal voor bejaarde vrouwen (1823) wordt in ondergebracht. De kapel wordt omgevormd tot stedelijke feestzaal of "Casino" en een deel ervan wordt benut als archief en bibliotheek. Nog later wordt de stedelijke tekenschool er in gehuisvest.

Op het voormalige kloosterdomein wordt onder burgemeester Larmuseau in 1820 de Lakenmarkt gebouwd, een rechthoekig plein gevormd door een imposante meetzaal in empirestijl en twee overdekte gaanderijen, met toegang vanaf de Bruggestraat die vanaf 1827 aan weerszijden bekroond wordt door zittende Hollandse leeuwenbeelden. Hier wordt lange tijd lijnwaad verhandeld. De rijkswachtkazerne wordt na ruil met een deel van de oude kloostergebouwen van de Grauwe Zusters in het tweede kwart van de 19de eeuw overgebracht naar de Bruggestraat.

Het gesloten plein wordt in 1860 doorbroken door de aanleg van een doorgang tussen de Lakenmarkt en het gewezen Alexianenklooster aan de Markt.
Na het wegkwijnen van de lokale lakennijverheid vindt in het laatste kwart van de 19de eeuw de gemeenteschool onderdak in de gebouwen van de Lakenmarkt, met centraal deel als woning van de hoofdonderwijzer; vanaf 1899 wordt onder de galerijen botermarkt gehouden. Bouwmeester Angelus De Lancker staat telkens in voor de plannen van de aanpassingswerken. Het complex wordt afgebeeld op het stadsplan van circa 1880 getekend door onderwijzer Edmond De Slypere.

Door bombardementen tijdens de Eerste Wereldoorlog is er schade aan de rijkswachtkazerne naast de ingang in de Bruggestraat.
In het interbellum worden een oudheidkundig museum ingericht in de lokalen van het arrondissementscommissariaat.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt in de klaslokalen van de gemeenteschool tijdelijk muziekonderricht gegeven. Na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog, waarbij vooral het noordelijk deel van het stadscentrum wordt getroffen, wordt in 1953 aan de Lakenmarkt een nieuw complex met boogvormige doorgang vanaf de Bruggestraat opgetrokken naar ontwerp van architect Gerard Vande Weghe (Tielt) (zie Bruggestraat).
Na de afschaffing van de gemeentescholen in 1959 wordt in 1966 de gemeenteschool aan de Lakenmarkt en de gaanderij van de botermarkt afgebroken. In de jaren 1970 vinden belangrijke nieuwbouwprojecten plaats op de Lakenmarkt, met name een nieuwe stadsbibliotheek, een tweede dubbele boogvormige toegang vanuit de Bruggestraat (1977-1978) en een vernieuwde teken- en muziekacademie (1978-1981). In de jaren 1990 wordt de stadsbibliotheek uitgebreid na gedeeltelijke sloop van het pand "De Beiaard" (anno 2007 volledig gesloopt zie Markt nummer 12); tegelijk wordt een nieuwe voetgangersdoorsteek naar de Markt aangelegd.

Verkeersvrij plein recent heraangelegd met kasseibestrating; plantsoen en houten padenstructuur. Concentratie van culturele infrastructuur opgetrokken in de tweede helft van de 20ste eeuw ten behoeve van de openbare dienstverlening.

Langsheen de noordwestzijde van de doorgang naar de Bruggestraat, vooruitspringende vleugel van twee bouwlagen, samen met het complex en de doorgang in de Bruggestraat opgetrokken in 1953 naar ontwerp van architect Gerard Vande Weghe (Tielt) (zie Bruggestraat); thans is er het politiecommissariaat gevestigd (foto). Typerend materiaalgebruik van rode bakstenen voor parement en natuursteen en/of simili voor venster- en deuromlijstingen, frontonbekroningen en wapenschilden boven segmentbogige deuromlijstingen. Aan noordoostzijde, de Kunstacademie en de Stedelijke Academie voor Muziek en Woord (nummer 4), een grote vleugel van drie bouwlagen onder platte bedaking gebouwd in 1981.

Langsheen de zuidzijde van de doorgang, de Stedelijke Openbare Bibliotheek (nummer 9), gebouwd eind jaren 1970; aan oostzijde recente uitbreiding getypeerd door gesloten muurvlakken bekleed met rode siersteen, doorbroken door beglazing en onder gebogen dakbelijning (foto).

Aan oostzijde van het plein, kantoor van de voormalige R.V.A. (later V.D.A.B.) opgetrokken in 1973 en thans ingericht als "Werkwinkel" (nummer 6).

  • Dexia-archief, Prentkaartencollectie, Brussel.
  • Koninklijk instituut voor het Kunstpatrimonium, Fototheek.
  • BILLIET J., Van feestpaleis tot Lakenmarkt. 80 jaar Muziekonderwijs in Tielt, in De Roede van Tielt, jg. 34, nummer 4, 2003, p. 57, 169.
  • DE GRYSE P., Tielt graag gezien, Aarsele-Kanegem-Schuiferskapelle-Tielt, Tielt, 2003, nummer 140.
  • Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 132.
  • HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 225.
  • MARTENS W., Mei 1940. De regio Tielt in de vuurlinie, Tielt, 2003, p. 131.
  • NEYT L., Generaties Tieltenaars op de schoolbanken. Van Vlaamse en Franse kostschool tot lagere afdelingen van het Sint-Jozefscollege, 1788-1983, in De Roede van Tielt, jg. 14, nummer 2, 1983, p. 3, 25-26.
  • OSTYN R., Historische stedenatlas van België, Tielt, Brussel, 1993, p. 68-71, 78-79, 87, 89, 124.
  • RAVYTS K.; STRUYVE P., Het Tieltse 1940-1945, Bedreigd Bezet Bevrijd, Tielt, 1995, p. 52.
  • VANDEPITTE P., Tielt. Speuren naar heden en verleden van Tielt, Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Tielt, 1985, p. 77.
  • VANDEPITTE P., Van Thielt tot Tielt, Tielt, 1975, nummers 50-51, 99.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Lakenmarkt [online], https://id.erfgoed.net/themas/10801 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.