Geografisch thema

Poelberg

ID
10830
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10830

Beschrijving

Landelijke weg vanaf de knik van de Mankemerriestraat met zuidwaarts verloop tot de Putterijstraat. Zogenaamd naar de Poelberg, de 45 m hoge geïsoleerde restheuvel van het zacht glooiend Centraal-West-Vlaams plateau, de oost-west gerichte cuestarug die zich grillig uitstrekt van Aarsele over Tielt, Pittem, Koolskamp en verder westwaarts tot Hooglede, waarvan de top met de in 1726 opgerichte Poelbergmolen zich ten oosten bevindt (zie Woestijnbosstraat). De benaming is een verbastering (1636) van "ten Poedelberge" of "ten Poederberge" ("poeder" = modderpoel, slijk), voor het eerst vermeld in respectievelijk 1415 en 1474. Dit achterleen hangt eertijds af van "Tielt-ten-Hove" of "Gruuthuse", opgericht in de 14de eeuw en via de ammanie van Tielt afhankelijk van het grafelijk kasteel van Kortrijk.

Eertijds gelegen in de "Poelberghoek", een van de prekadastrale indelingen van Tielt-buiten volgens het landboek van 1645. Eerste vermelding van de "Poelbergstrate" in het landboek van Tielt-buiten van 1729. Tracé van de weg nog niet weergegeven op de Ferrariskaart (1770-1778), als landweg weergegeven op de Atlas der Buurtwegen (1847); de aanleg van de huidige weg pas gerealiseerd in de jaren 1970.

De Poelbergschool op de top van de heuvel ontstaat uit de privéschool van de familie van Hullebusch, waarvan een familielid overste wordt van de Zusters van het Geloof (zie Ruiseleedsesteenweg nummer 42). Deze orde neemt de school over om er eerst kantonderricht (1845) te geven en later gewoon basisonderwijs (1881). In 1882 worden nieuwe schoollokalen en een kloostergebouw met kleine kapel voor het hulphuis "De Hoop" opgericht naar ontwerp van architect Gustaaf Hoste (Tielt).

In het begin van de 20ste eeuw is op de hoek met de Putterijstraat herberg "De Kloef" gelegen, uitgebaat tot 1923 en later gesloopt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft het gehucht de Poelberg een eigen "Kommandantur". In 1938 laten de Zusters van het Geloof naast het klooster een Lourdesgrot bouwen, in die tijd één der fraaiste van het bisdom. In 1985 wordt de Poelbergschool afgeschaft en in 2005 koopt de stad de gebouwen aan.
De Poelberg is, net als de gelijknamige straat met de bebouwing erlangs, opgenomen in de ankerplaats "Poelbergmolen" in de Landschapsatlas. De straat vormt tevens gedeeltelijk de westgrens van het dorpsgezicht "Omgeving van de Poelbergmolen" (M.B. 23/07/1993) waarin de bebouwing aan de oostzijde van de weg opgenomen is.

Behouden landelijke omgeving met de voormalige klooster- en schoolgebouwen en de Lourdesgrot op de top van de heuvel. Nummer 7, in oorsprong 19de-eeuwse hoeve, verbouwd en uitgebreid in de loop van de 20ste eeuw. Recentere bebouwing, onder meer nummer 10, losstaande eengezinswoning in tuin daterend uit de tweede helft van de 20ste eeuw.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg - Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
  • 1918-1978 Het verhaal van de bevrijding, Tielt, vier jaar bezetting 1914-1918, in De Gazette van Tielt, jg. 2, nummer 2, 1978.
  • BELCONSULTING NV, GNOP TIELT, Fase 1 : Visievorming Natuur en Landschap, Tielt, 1996, p. 9.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel XII, Brugge, 1931, kolom 882-884.
  • DE GRYSE P., Tielt graag gezien, Aarsele-Kanegem-Schuiferskapelle-Tielt, Tielt, 2003, nummer 144.
  • DESMET G.; DEVRIENDT J., Het godsdienstig leven te Tielt in het verleden en op heden, Geschiedkundige gegevens & samenstelling van den historischen stoet, Tielt, 1938, p. 28.
  • Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 157-159.
  • HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 232.
  • HOLLEVOET F., Tielt feodaal, in De Roede van Tielt, jg. 33, nummer 3, 2002, p. 95.
  • VERBRUGGE J., Tieltse caférijkdom. Een overzicht van cafés en uitbaters tussen 1900 en 1980, in De Roede van Tielt, jg. 11, nummer 2-3-4, 1980, p. 134.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Klooster De Hoop met wijk- of Poelbergschooltje

  • Omvat
    Lourdesgrot met ommegang van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Smarten

  • Is deel van
    Tielt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Poelberg [online], https://id.erfgoed.net/themas/10830 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.