Geografisch thema

Sint-Amandstraat

ID
10845
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10845

Beschrijving

Zeer lange landelijke oost-west lopende weg met uitgesproken kronkelend tracé in het uiterste zuiden van het grondgebied van Tielt, vanaf de splitsing Reperstraat - Roosbeekdreef ten zuidoosten westwaarts doorlopend tot op het grondgebied van Pittem met zelfde benaming. Het oostdeel van de straat volgt grotendeels het tracé van de Marialoopbeek, met zuidelijk deel parallel met de Krommendijkbeek aan de oostzijde, laatstgenoemde tot in de tweede helft van de 20ste eeuw meegaand met de Reeperstraat.

De benaming kadert in de kerstening van de streek, volgens overlevering door de Heilige Amandus waarvan de kroniekschrijver Oudegherst vermeldt dat hij in 633 in het Tieltse verblijft. De stichtingen van de eerste bidplaats gebeuren vanuit de Benedictijnenabdij van Elnone of Saint-Amand-les-Eaux, die in 821 van Lodewijk de Vrome enkele bezittingen in de gouw ten noorden van de Leie verwerft, onder meer de Rijkegemkouter (zie Polderstraat, Rijkegemkouterstraat). In 1645 draagt ook een straat bij de Tieltse noordgrens dezelfde benaming.

Het westelijk straatdeel vormt eertijds de zuidgrens van de historische Hazelaarkouter, een minder geprononceerde kouterrug gelegen in de "Huffeselehoek" die, net als de "Abeelstraathoek", een andere 17de-eeuwse prekadastrale indeling van Tielt-buiten, wordt doorkruist door de weg. Tracé met verspreide hoevebouw reeds weergegeven op de Ferrariskaart (1770-1778). Het "Sinte Amants Straetken" wordt voor het eerst vermeld in een register van de heerlijkheid "Tielt-ten-Hove" van circa 1700.

In de 19de eeuw wordt aan de zuidzijde van de weg de stoombrouwerij "De Nieuwe Arend" met vlasfabriek opgericht, waar in 1952 het bedrijf "Latexco Academy" zich zal vestigen (zie nummer 7).

In de eerste helft van de 20ste eeuw wordt in de straat café "Sint-Amand" uitgebaat tot 1958.
Bewaarde agrarische functie met verspreide landbouwbedrijven, met uitzondering van de bedrijfsgebouwen en schuimrubberfabriek van "Latexco Academy" (zie nummer 7).

Enkele hoeves minimaal opklimmend tot de tweede helft van de 18de eeuw, zie oudste bestanddelen weergegeven op de Ferrariskaart, thans veelal verbouwd.

Nummer 1A, achterin gelegen hoeve met lange erfoprit en verankerde bakstenen gebouwen onder zadeldak met Vlaamse pannen; woonhuis naar verluidt oorspronkelijk met strodak. Aan noordwestzijde, eenlagig woonhuis met gewijzigde muuropeningen in vlak gepleisterde rechthoekige omlijsting in plaats van licht getoogde muuropeningen onder strek; hoge gepleisterde plint. Aan weerszijden, recente aanbouwen in snelbouwsteen onder golfplaten bedaking. Aan oostzijde, haakse stal voorzien van staldeurtjes met ingewerkte luikjes onder rechte latei of segmentboogvormig (zuiddeel), thans ingebouwd door lage aanbouw en grote loods. Recentere aanbouwen en stal. Ten westen van het erf, half ondergrondse en begroeide bakstenen aardappelkelder met gemetste rondboogingang en conisch gewelf (foto).

Nummer 15, hoeve met recente benaming "Hof Droogenbrood", waarvan de site met poel weergegeven is op de Ferrariskaart. De schuur wordt na een brand herbouwd in 1886 cf. datering puntgevel; een nieuw woonhuis wordt in 1907 opgetrokken. IJzeren toegangshek tussen betonnen pijlers. Eenlagig boerenhuis waarvan erfgevel met getrapte baksteenfries onder zadeldak (nok loodrecht op straat; mechanische pannen); roodgeschilderde muurankers, getoogde muuropeningen onder meer opkamervenster boven getraliede kelderopening, gewijzigde muuropening links; nieuwe aanbouwen aan weerszijden. Dwarsschuur met onder meer gedichte korfboogopening aan erfzijde en segmentboogdeurtjes; vergroot aan noordzijde. Haaks bakstenen bijgebouw onder overkragend zadeldak (nok loodrecht op woonhuis; Vlaamse pannen), vermoedelijk oorspronkelijk woonhuis met geïncorporeerde stal; laadluik in zijgevel. Recentere bijgebouwen.

Nummer 18, hoeve met toegang via geschilderd hek tussen overhoeks geplaatste bakstenen pijlers. Eenlagig woonhuis onder zadeldak (mechanische pannen) met gecementeerde plint voorzien van imitatiebossage; gewijzigde muuropeningen met nieuw schrijnwerk en nieuwe luiken. Aangebouwde schuurstalvleugel onder zadeldak met lagere nok (golfplaten). Witgekalkt bakstenen stalletje onder zadeldak (Vlaamse pannen) waarnaast half ondergrondse aardappelkelder met gecementeerd parement en segmentboogtoegang. Recentere bijgebouwen.

Nummers 3-5, in oorsprong 19de-eeuwse tweewoonst gelegen aan de zuidzijde van de erfoprit van nummer 1A, waarvan het volume wordt weergegeven op de Atlas der Buurtwegen; thans wordt een nieuw deel aan de oostzijde bijgebouwd. Geschilderde, deels gecementeerde en verankerde eenlaagsbouw onder zadeldak (Vlaamse pannen) met nieuwe dakvlakvensters; gewijzigde rechthoekige muuropeningen. Lage aanbouw aan westzijde onder lessenaarsdak.

Nummer 21, varkenskwekerij "Van Marialoop", grootschalig veebedrijf met recente bedrijfsgebouwen op verhard erf, deels afgezet door betonnen muur en nieuw ijzeren hek. Bewaarde 19de-eeuwse bakstenen schuur- en stalvleugel onder pannen zadeldak, met onder meer segmentbogige staldeurtjes, stalvensters voorzien van schuifluikjes en laadluiken.

Nummer 22, eind 19de-eeuwse of begin 20ste-eeuwse hoeve met onder meer witgekalkte dwarsschuur onder pannen zadeldak met korfboogpoort; recentere bijgebouwen.

Nummer 11, sterk gerenoveerde en verbouwde hoevegebouwen teruggaand op een historische omwalde hoeve waarvan de site met losstaande gebouwen en noordelijke walgracht weergegeven is op de Ferrariskaart, naar verluidt gekend als "'t Kasteel van Buyzingen".

  • Bescherming van het landelijk cultuurpatrimonium, in Info Tielt, jg. 3, nummer 2, 1974, p. 47.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel XIV, Brugge, 1933, kolom 540-541.
  • Dit is West-Vlaanderen, deel 3, Brugge, 1962, p. 1848-1870.
  • Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 174.
  • HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 237.
  • VERBRUGGE J., Tieltse caférijkdom. Een overzicht van cafés en uitbaters tussen 1900 en 1980, in De Roede van Tielt, jg. 11, nummer 2-3-4, 1980, p. 57, 147.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boerenwoning uit het interbellum

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve 't Leen Ten Damme

  • Omvat
    Latexco Academy

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwkapel

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwkapel

  • Is deel van
    Tielt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Amandstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/10845 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.