Geografisch thema

Stationsberm

ID
10850
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10850

Beschrijving

Straat evenwijdig met en ten noorden van de spoorlijn Gent - De Panne, van het Stationsplein ten oosten tot de Pieter Simonstraat ten westen, aansluitend op in de jaren 1990 gerealiseerde verkaveling "De Varent" (1993), met spoorweginfrastructuur ten zuiden van de Jacobus Vergauwenstraat.

Eertijds bevindt zich hier de zuidzijde van de Stoktheide, Tielts eerste "industriezone" die in 1550 na goedkeuring door Keizer Karel bij het schependom wordt gevoegd en waar zich in de middeleeuwen naast vier molens (zie Stoktmolenstraat) ook vier steenovens en de stadsblekerij (zie Blekerijstraat) zich bevinden.

Na de aanleg van de spoorlijnen Tielt - Ingelmunster (1854) en Tielt - Deinze (1855, in 1878 doorgetrokken tot Lichtervelde), wordt in 1860 op de plaats van de oude blekerij van het Stokt een station in neoclassicistische stijl opgetrokken. In de stationsbuurt ontwikkelt zich een groeipool voor de nieuwe industrie met onder meer mechanische weverijen, schoenfabrieken, ijzergieterij en constructiewerkplaatsen.

De Stationsberm, die tot vóór de Eerste Wereldoorlog een brede straat is, wordt samen met het Stationsplein in 1873 verbonden met het stadscentrum na aanleg van de Stationstraat. Dit geeft een belangrijke impuls aan de verdere zuidwaartse stadsuitbreiding, waarbij omstreeks de eeuwwisseling aan het Stationsplein hotels worden opgetrokken en langs de Stationsberm een rij van vijf fraaie eclectische burgerhuizen in opdracht van Emiel Van Parijs, een koopman uit Aarsele, naar ontwerp van architect Henri Vanden Broucke (Tielt - Lokeren) die tevens onder meer het "Gildhof" ontwerpt (zie Sint-Michielstraat nummer 9) (afb.). In het begin van de 20ste eeuw worden er enkele cafés uitgebaat, met name "Cosmopolite" (zie nummer 2) en "Café Moderne" (zie nummer 6).

Tevens vormen Camiel Roose en zijn vrouw Romanie Baert een gebouw in de tuin van hun huis om tot magazijn voor meterstoffen en werkkledij. Na de dood van zijn vrouw bouwt hij aan de westzijde van de straat een fabriekje voor het weven van "malfil" (massief gesloten weefsel). Eind jaren 1920 volgt evenwel het faillissement.

Wanneer het "Hôtel des Flandres" op de hoek met het Stationsplein gebouwd wordt met bijgebouwen (onder meer paardenstallen), krijgt de Stationsberm een veel smaller tracé.

In 1914 bouwt men aan de zuidoostzijde een nieuw station met bredere losplaats naar ontwerp van architect Gustaaf Hoste (Tielt), dat op het einde van de Eerste Wereldoorlog wordt verwoest. Tijdens de wederopbouwperiode wordt een noodstation opgetrokken dat in 1977 vervangen wordt door het huidige stationsgebouw (zie Stationsplein nummer 16). In 1985 worden zowel het bijgebouw van het "Hôtel des Flandres", sinds de jaren 1960 gebruikt door het Koninklijk Atheneum, als het vervallen textielfabriekje gesloopt voor de aanleg van de bovengrondse parking, waardoor het oorspronkelijk breder tracé hersteld is.

Voorheen ligt aan de westzijde van de Stationsberm een grote boomgaard, verkaveld in de jaren 1990 als deel van de wijk "De Varent".

Straat met breed tracé waarvan enkel de noordzijde bebouwd is; centraal bovengrondse parking en aan de zuidzijde stationsinfrastructuur met het station in zuidoostelijke hoek (zie Stationsplein nummer 16). Heterogene 20ste-eeuwse bebouwing, onder meer resterende eenheidsbebouwing van eclectische burgerhuizen (zie nummers 2, 5, 6) waarvan twee huizen gesloopt zijn voor het recent (2000) appartementsgebouw van drie bouwlagen, zogenaamd residentie "Marie Louise".

Nummer 7, voormalig magazijn van de Tieltse kolenhandelaar Saelens, in 1948 uitgebreid met achteruitspringend bijgebouw aan de westzijde. Haaks op de straat ingeplant volume onder licht hellend zadeldak met golfplaten bedaking. Bakstenen voorzetgevel met inzwenkende top onder licht gebogen fronton met ijzeren nokkammen; hoge gecementeerde plint. Venster- en poortopeningen onder betonnen latei. Bovenaan, smal paneel met verdwenen opschrift.

Nummer 8, vrijstaand eenlagig woonhuis uit het eerste kwart van de 20ste eeuw, gelegen aan het westeinde van de straat. Verankerde baksteenbouw onder zadeldak (mechanische pannen); nieuwe dakvlakvensters. Witgeschilderde lijstgevel met aflijnende tandfries; muuropeningen onder rechte latei; rolluiken. Aan noordzijde, ijzeren hek en recente lage uitbouw.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Tielt, Afdeling 3, 1948/58.
  • DE BOT H., Stationsarchitectuur in België. Deel I: 1835-1914, Turnhout, 2002, p. 120, 123.
  • DE BOT H., Stationsarchitectuur in België. Deel II: 1914-2003, Turnhout, 2003, p. 34, 44, 150, 152, 162.
  • DE GRYSE P., Tielt graag gezien, Aarsele-Kanegem-Schuiferskapelle-Tielt, Tielt, 2003, nummer 125.
  • Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 181.
  • HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 239.
  • HOSTE I., Tielt en de spoorwegaanleg in West-Vlaanderen, in Land van de Woestijne, jg. 9, 1988, p. 23-61.
  • MAES A.; VANDEPITTE P., Woonhuizen. Onbewust monumenten, Tielt, 1990, p. 32-33.
  • OSTYN R., Historische stedenatlas van België, Tielt, Brussel, 1993, p. 79-81, 85-86, 89.
  • VIAENE H., De spoorlijn Tielt-Ingelmunster en haar poststempels, in WEFIS-studie Magazine, nummer 79, 1998, p. 1-15.
  • VERBRUGGE J., Tieltse caférijkdom. Een overzicht van cafés en uitbaters tussen 1900 en 1980, in De Roede van Tielt, jg. 11, nummer 2-3-4, 1980, p. 156-157.
  • VERBRUGGE J., Tielt, textielstad (Deel 2: twintigste eeuw), in De Roede van Tielt, jg. 21, nummer 2-3, 1990, p. 49, 96-97.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Eclectisch burgerhuis

  • Omvat
    Eclectisch burgerhuis

  • Omvat
    Eclectisch burgerhuis

  • Omvat
    Spoorwegloods

  • Is deel van
    Tielt

Bekijk gerelateerde erfgoedobjecten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stationsberm [online], https://id.erfgoed.net/themas/10850 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.