Geografisch thema

Tramstraat

ID
10860
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10860

Beschrijving

Lange straat die straalsgewijs vertrekt vanaf de oostzijde van de Markt, net ten zuiden van het stadhuis, met oostwaarts verloop en zuidwaartse afbuiging tot aan de grosso modo parallel lopende Sint-Janstraat. Verbonden met de Lakenmarkt via een overbouwde voetgangersdoorsteek naast de voormalige hospitaalvleugel van de Alexianen, thans ingenomen door de stadsdiensten (zie Markt nummer 13). Ten noordwesten verbonden met de Sportstraat door het Vredespark.

Het oostelijk deel van de huidige Tramstraat is eertijds gekend als het "Calverstraettien", volgens het eerste landboek van Tielt-binnen van 1635 gelegen in de "Noordoostcerc"; thans gereduceerd tot benaming voor het verbindingsstraatje naar de Sint-Janstraat (zie Kalverstraat).

In 1873 koopt de stad de herberg "Het Roozeken" gelegen aan de zuidzijde van de smalle ingang langs het stadhuis. Deze herberg wordt in 1889 gesloopt wanneer de huidige straat wordt aangelegd met breed tracé ten behoeve van het rangeerstation voor de trams en de respectievelijk in 1886 ingerichte stoomtramlijnen Tielt - Ruiselede - Aalter, met aan het oostuiteinde, ter hoogte van de Sint-Janstraat, vanaf 1889 de afsplitsing naar Zwevezele - Hooglede. Vanaf dat jaar wordt het deel van de tramlijn tussen het in 1860 opgerichte station en de Markt door een paardentram bediend tot de paarden in 1914 voor oorlogsdoeleinden opgeëist worden. Het tramstation wordt ondergebracht op de benedenverdieping van het nabijgelegen stadhuis. Door de aanleg van de straat verdwijnt de brandspuitzaal die nog weergegeven wordt op het stadsplan van circa 1880 getekend door onderwijzer Edmond De Slypere.

In 1892 vestigt textielfabrikant Hector Impe zich aan de noordzijde van de straat (zie nummer 34). In 1919 sticht hij de firma "Impe en Van Haute & Impe", samen met schoonzoon Joseph Van Haute en zoon Franz Impe. Nadat de weverij wordt ondergebracht in een eigen gebouw wordt er vanaf 1922 gewerkt met elektrisch aangedreven getouwen. Vanaf 1932 wordt de firma voortgezet onder de naam "Joseph Van Haute & Franz Impe". In 1935 wordt een nieuwe fabriek gebouwd op de gronden aan de zuidzijde van de straat, palend aan het woonhuis van Joseph Van Haute (zie Sint-Janstraat nummer 42). Bij de bombardementen in 1940 worden de fabrieksgebouwen en het machinepark zwaar beschadigd. Vanaf 1952 is de firma gekend als de "N.V. Weverijen Van Haute & Impe" met zoon Paul Van Haute die zijn inmiddels overleden vader opvolgt. In 1974 wordt de weverij gesloten maar de confectiefirma blijft nog actief, tot ook deze definitief sluit in 1986 (zie nummer 31).

In de 19de eeuw zijn de postdiensten gevestigd aan de noordwestzijde van de straat, tot in 1909 een nieuw postgebouw wordt opgetrokken naar ontwerp van stadsbouwmeester Gustaaf Hoste (zie Kortrijkstraat nummer 42).

In het begin van de 20ste eeuw zijn enkele herbergen in de straat gelegen, onder meer "De Tramstatie" (zie nummer 4) en "De Vos", waarvan de uitbatingen reeds in het eerste kwart van de 20ste eeuw worden stopgezet.

Tevens is in deze periode aan de zuidwestzijde van de straat de ijzer- en fietshandel gevestigd van Antoon Eelbode, die in 1908 nabij de Schuiferskapelsesteenweg en de volkse buurt "De Kom" een velodroom laat aanleggen waarmee hij de verkoop van fietsen wil opdrijven (zie Schuiferskapelsesteenweg).

Tijdens bombardementen (1940) in de Tweede Wereldoorlog worden in de straat onder meer de tramsporen gedeeltelijk vernield en enkele woningen en de fabrieksgebouwen van de weverij "Joseph Van Haute & Franz Impe" beschadigd. In de jaren 1950 wordt de tramlijn opgebroken.
In 1957 sticht Palmer Deneweth in de straat een bouwonderneming. In 1964 brengt Jozef Vervenne in een atelier van een woning aan de zuidwestzijde van de straat de drukkerij van de in 1944 opgerichte krant "De Zondag" over vanuit het "Gildhof" in de Sint-Michielstraat (zie nummer 7).
Omwille van moderniserings- en uitbreidingswerken aan de straat wordt in 1972 de oude vierwoonst zogenaamd "De Vier Uitersten", gelegen aan de afsplitsing van de tramlijnen aan het oosteinde van de straat, gesloopt.

In 1980 wordt op een terrein aan de noordoostzijde een nieuw Administratief Centrum opgetrokken waarin het Vredegerecht en de belastingsdienst, met eerdere locatie in het *huis Mulle de Terschueren (zie Ieperstraat nummers 44-48), worden ondergebracht (zie nummers 48-50).
In 1986 wordt aan de noordzijde van de straat het "Vredespark" aangelegd dat zich uitstrekt tot aan de Sportstraat (zie zonder nummer).

Westelijk straatdeel gekasseid met verspringende rooilijn; enkele brede parkeerstroken. Driehoekige beboomde plantsoentjes aan de splitsing met het noordoostelijk deel van de Pontweg en aan het kruispunt met de Sint-Janstraat, waar een hedendaagse sculptuur opgesteld staat met opschrift "TIELT - EUROPASTAD".

Voornamelijk woonfunctie; enkele handelszaken. In westelijk deel van de straat tegen het stadscentrum aan, grotendeels aaneengesloten heterogene voornamelijk 20ste-eeuwse bebouwing van een à twee bouwlagen onder pannen zadeldaken (nok evenwijdig met straat). Centrale noordzijde van de straat, open karakter door het Vredespark en het vrijstaand complex van het Administratief Centrum met Vredegerecht.

Resterende werkmanshuisjes daterend uit de tweede helft van de 19de - eerste kwart van de 20ste eeuw onder mansardebedaking (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen), onder meer nummers 21, restant van drie huisjes gebouwd door de Tieltse winkelier Felix Van Raepenbusch in 1865, en nummers 56-58, respectievelijk gebouwd in 1926 en 1925 voor werkman Remi Behaeghe (nummer 56) en timmerman Pieter Van Dierendonck (nummer 58) die nog twee naastliggende huisjes laat optrekken. Eenlaagse baksteenbouw; nummer 56 met gecementeerde plint en verwerking van lichtgele baksteen voor banden, aanzet- en hoekstenen en fries; nummers 21 en 58 met gecementeerde en witgeschilderde straatgevels. Bewaarde geprofileerde houten kroonlijst bij nummer 56. Vlak afgedekte dakkapellen. Witgeschilderde ankers bij nummer 56; ruitvormige ankerbouten bij nummer 58. Natuurstenen onderdorpels. Rechthoekige en segmentbogige (nummer 56) muuropeningen; schuifraam bij nummer 56. Nummer 21 met deels bewaarde deur onder rechte luifel en rechthoekig bovenlicht.
Nummers 24-30, restanten van eenheidsbebouwing opgetrokken voor twee winkeliers in de loop van de jaren 1890; nummer 28 is verbouwd. Enkelhuizen in repeterend schema van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen). Rode baksteenbouw met verwerking van zwarte baksteen voor banden en doorlopende bovenlijsten van getoogde muuropeningen. Hoge gecementeerde plint. Sierankers. Doorgetrokken natuurstenen onderdorpels. Nummers 24-26 met witgeschilderde T-ramen. Nieuwe deuren.

Doorsneebebouwing van woonhuizen met bakstenen lijstgevels van twee traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldaken daterend uit circa het eerste kwart van de 20ste eeuw, onder meer nummers 6, 11-15 en nummer 51. Bakstenen lijstgevels, nummer 51 met witgeglazuurde bakstenen banden en hoge gecementeerde plint; nummer 6 witgeschilderd parement. Grotendeels vernieuwd schrijnwerk; benedenvenster van nummer 51 met roedeverdeling in bovenlicht.
Tevens bebouwing daterend uit het interbellum. Nummer 29, woonhuis gebouwd in 1934 van twee bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; zwartgeglazuurde mechanische pannen). Lijstgevel met verzorgd siermetselwerk in rode en lichtgele siersteen; plint en zijmuren (afgerond rechts) van inkom voorzien van vierkante geglazuurde betegeling. Horizontale ritmering door middel van doorlopende betonnen lateien boven muuropeningen, met getrapte belijning aan inkom (luifel) en zijlicht. Nieuw schrijnwerk. Nummers 12-14, interbellumpanden met bewaard houtwerk van schuiframen, deur en poort.

Enkele neoclassicistische 19de-eeuwse woonhuizen die in het derde kwart van de 20ste eeuw voorzien zijn van onder meer nieuwe parementen in naoorlogse stijl met typerend materiaalgebruik van roodbakstenen lijstgevels met vensteromlijstingen in simili of natuursteen, onder meer nummers 12-16. Nummer 34, het voormalige woonhuis van textielfabrikant Hector Impe met lijstgevel in eerder historiserende stijl, zie houten verdeling van ramen met gekleurde glas-in-loodinvulling. Tevens heropgebouwde woningen na het bombardement van 1940, onder meer nummer 10A, café "Amicitia", herbouwd in 1941.
Nummers 48-50, het in 1980 opgerichte Administratief Centrum en Vredegerecht, gelegen op een licht opgehoogd driehoekig perceel tussen de Tramstraat, Sportlaan en Pontweg, omgeven door beboomde grasperken en verharde parkeerzones (foto). Vrijstaand robuust complex bestaande uit een rechthoekig hoofdvolume van vier bouwlagen onder platte bedaking met haakse uitbouwen van drie bouwlagen aan zuid-, oost- en noordzijde en eenlaagse uitbouw op noordwestelijke hoek. Bakstenen parement met gesloten kopgevels. Opengewerkte langsgevels met verdiepte vensterregisters tussen smalle penanten, al dan niet voorzien van gesloten balkon.

Geconcentreerd in het oostdeel van de straat, vanaf het kruispunt met de Pontweg, voornamelijk losstaande eengezinswoningen daterend uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Nummer 83, vrijstaande woning in tuin naar ontwerp (1979) van architect Dirk Martens (Roeselare) (gesigneerd). Uniformiserend materiaalgebruik van roodbruine baksteen. Volume onder zadeldak met versneden nok (loodrecht op straat) met lager volume aan de straatzijde onder lessenaarsdak (nok evenwijdig met straat; daktegels) doorgetrokken tot aan de hoge en brede muur die de woning aan het zicht onttrekt. Beglaasde inkompartij en dubbele garage aan oostzijde.

  • Heemkundige Kring De Roede van Tielt, Fototheek.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207 : Mutatieschetsen, Tielt, Afdeling 1, 1865/24, 1891/11, 1894/26, 1898/12, 1922-1925/222, 1925-1928/38, 1928/41, 1941/79, 1980/7, 1982/34.
  • Stadsarchief Tielt, Bouwaanvragen Tielt, 1979/23.
  • DE GRYSE P., Tielt graag gezien, Aarsele-Kanegem-Schuiferskapelle-Tielt, Tielt, 2003, nummer 94.
  • Dit is West-Vlaanderen, deel 3, Brugge, 1962, p. 1858, 1866.
  • Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 193.
  • HOLLEVOET F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 242.
  • HOSTE R., Kroniek van de Tieltse brandweer, Tielt, 1998, p. 221.
  • MAES A.; VANDEPITTE P., Woonhuizen. Onbewust monumenten, Tielt, 1990, p. 70-71, 92.
  • MARTENS W., Mei 1940. De regio Tielt in de vuurlinie, Tielt, 2003, p. 107.
  • NEYENS J., De Buurtspoorwegen in de Provincie West-Vlaanderen 1885 - 1967, Lier, 1980, p. 17, 67-68, 70-72, 77.
  • OSTYN R., Historische stedenatlas van België, Tielt, Brussel, 1993, p. 71, 81, 85, 89, 104.
  • RAVYTS K.; STRUYVE P., Het Tieltse 1940-1945, Bedreigd Bezet Bevrijd, Tielt, 1995, p. 44, 111, 167.
  • VANDEPITTE P., Van Thielt tot Tielt, Tielt, 1975, nummer 21.
  • VERBRUGGE J., Tieltse caférijkdom. Een overzicht van cafés en uitbaters tussen 1900 en 1980, in De Roede van Tielt, jg. 11, nummer 2-3-4, 1980, p. 172-173.
  • VERBRUGGE J., Tielt, textielstad (Deel 2: twintigste eeuw), in De Roede van Tielt, jg. 21, nummer 2-3, 1990, p. 49, 68-74.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Eclectische burgerhuizen

  • Omvat
    Handelspand

  • Omvat
    Herberg De Tramstatie

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Vredespark

  • Omvat
    Weverij Joseph Van Haute en Franz Impe

  • Is deel van
    Tielt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Tramstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/10860 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.